Kỷ niệm 94 năm Ngày thành lập Đảng bộ thành phố Hà Nội (17/3/1930 - 17/3/2024): Xứng danh là trái tim của cả nước

Trên chặng đường đi tới tương lai khát vọng hùng cường, chắc chắn Thủ đô Hà Nội vẫn ngày càng xứng danh là trái tim của cả nước, là nhụy hoa ngát hương cơ đồ mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa, đưa dân tộc Việt Nam sánh vai với các cường quốc năm châu.

Thủ đô Hà Nội ngày càng phát triển văn minh, hiện đại. Ảnh: Quang Thái

1. Trước khi Đảng ra đời, Hà Nội là trung tâm đầu não của bộ máy thống trị của thực dân Pháp ở Đông Dương, cùng với sự tồn tại bộ máy thống trị phong kiến lụi tàn chỉ còn là tay sai cho ngoại xâm. Đời sống người dân Hà Nội cũng như các vùng lân cận, mở rộng cả khu vực Đồng bằng Bắc Bộ, bị bần cùng hóa, “một cổ hai tròng” chịu áp bức, bóc lột.

Nhiều phong trào yêu nước bùng nổ và trở thành tiêu điểm ở Hà Nội, tạo thành cơn sóng đòi lật đổ chế độ thực dân, phong kiến, đây là một trong 3 nhân tố quan trọng dẫn đến thành lập Đảng. Phong trào đấu tranh của công nhân theo xu hướng vô sản hóa trên địa bàn Hà Nội đã kết nối lực lượng mới với các trung tâm công nghiệp lớn như Hải Phòng, Nam Định, Quảng Ninh, rồi còn có cả sự liên hệ, cộng hưởng tinh thần yêu nước với công nhân các trung tâm công nghiệp khác ở Trung Kỳ, Nam Kỳ để hình thành giai cấp tiên phong có sứ mệnh lãnh đạo cách mạng.

Tư sản dân tộc, tiểu tư sản, trí thức ở Hà Nội cũng là một trong những lực lượng còn mang tư tưởng dân tộc, một mặt tham gia vào guồng máy chính quyền thực dân, mặt khác vẫn âm thầm nuôi dưỡng lòng tự tôn dân tộc.

Những trí thức nặng lòng yêu nước từ mọi miền đất nước bí mật hoạt động trên địa bàn Hà Nội thực sự là nhân tố mới, tiên phong tiếp thu, truyền bá tư tưởng canh tân đất nước, đặc biệt là truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam. Những đại biểu ưu tú tham gia Hội Việt Nam Thanh niên Cách mạng dự lớp huấn luyện lý luận cách mạng ở Quảng Châu do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc giảng bài, phần nhiều khi trở về nước họ đã lăn xả vào phong trào cách mạng ở Hà Nội để gây dựng phong trào. Riêng ở Bắc Kỳ kết nạp được 900/16.000 hội viên tham gia Hội Việt Nam Thanh niên Cách mạng, nhân tố quan trọng chuẩn bị tiến tới thành lập chính đảng vô sản ở Việt Nam.

2. Chi bộ Cộng sản đầu tiên ở Việt Nam được ra đời ở số nhà 5D Hàm Long (đầu tháng 3-1929) đánh dấu bước ngoặt trước thềm sự kiện thành lập Đảng Cộng sản Đông Dương.

Tổ chức nêu trên đã nhóm họp tại Sơn Tây (cuối tháng 3-1929), thống nhất thành lập Kỳ bộ để lãnh đạo phong trào cách mạng ở Hà Nội và vùng Bắc Bộ, đề xuất ý tưởng vận động thành lập Đảng Cộng sản Đông Dương. Đầu tháng 5-1929, tại Đại hội I của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, Đoàn đại biểu Kỳ bộ Bắc Kỳ đã đưa ra đề nghị giải tán Hội Thanh niên Cách mạng để thành lập Đảng Cộng sản, vì sự phát triển của phong trào cách mạng toàn quốc đã vượt ngoài khả năng lãnh đạo của Hội Thanh niên Cách mạng. Nhưng đề nghị đó không được chấp nhận nên Đoàn đại biểu Kỳ bộ Bắc Kỳ đã bỏ Đại hội ra về.

Ngày 1-6-1929, Đoàn đại biểu Kỳ bộ Bắc Kỳ đã ra Tuyên ngôn giải thích lý do vì sao họ lại rời bỏ Đại hội, và chỉ rõ những điều kiện để thành lập một chính đảng cách mạng của giai cấp công nhân đã chín muồi: “Phải tổ chức ngay Đảng Cộng sản thì mới dẫn đạo cho vô sản giai cấp làm cách mệnh được”.

Như vậy, khi lịch sử đang đứng giữa ngã ba đường trong việc lựa chọn lực lượng chính trị đủ tầm lãnh đạo cách mạng Việt Nam, thì phong trào cách mạng ở Hà Nội, với hạt nhân từ tổ chức cộng sản đầu tiên đã đóng vai trò tiên phong, vận động cách mạng, gióng lên hồi chuông cần kíp thành lập một chính đảng duy nhất để nắm ngọn cờ lãnh đạo cách mạng, tránh xung đột, ly tán lực lượng tinh hoa và lôi kéo quần chúng làm suy yếu cách mạng.

Ngay sau khi thành lập Đảng, sự ra đời của Đảng bộ Hà Nội (ngày 17-3-1930) tiếp tục là hạt nhân để tổ chức Đảng bén rễ, xanh cây trong phong trào cách mạng toàn quốc. Sự gương mẫu, đi đầu của Đảng bộ Hà Nội ngay từ khi phong trào cách mạng còn trong trứng nước, ngay cả trong hoàn cảnh bị kẻ thù khủng bố trắng, tắm trong bể máu, đã làm nên điểm tựa tinh thần cho chiến sĩ cộng sản Việt Nam vững niềm tin tranh đấu; đồng thời Đảng bộ Hà Nội còn là mắt xích quan trọng, như lẫy nỏ thần Kim Quy trong tổ chức lực lượng, hướng đạo, cổ vũ những người yêu nước vùng lên đấu tranh giành quyền sống.

Từ đó về sau, mọi chiến lược, sách lược của Đảng đều được dựa trên sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, dựa vào thực tiễn cách mạng trong cả nước, trong đó có một phần không thể thiếu từ phong trào cách mạng của Hà Nội. Phong trào cách mạng trong 15 năm chuẩn bị điều kiện tiến tới Tổng khởi nghĩa giành chính quyền, Đảng bộ Hà Nội thực sự là nơi hội tụ lực lượng cách mạng một lòng son sắt với Đảng, nơi tôi rèn lý tưởng cộng sản cho các bậc tiền bối cách mạng, nơi máu đào của những người yêu nước tô thắm truyền thống tự chủ, tự lực, tự cường dân tộc.

Khi nước nhà tranh đấu được độc lập, Đảng bộ Hà Nội đã thể hiện ý chí sắt đá bảo vệ nền độc lập, tự do non trẻ. Trong 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, 2 cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tổ quốc, Thủ đô Hà Nội là biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Trong công cuộc đổi mới, Hà Nội mạnh bạo chuyển từ nền kinh tế quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, bỏ tem phiếu, bỏ xếp hàng, hăng say lao động, cần cù, sáng tạo tìm tòi kế mưu sinh, tìm phương thức làm giàu chính đáng.

3. Mỗi thời kỳ cách mạng, Đảng bộ Hà Nội đều thể hiện vai trò quan trọng, nòng cốt trong việc đưa đường lối của Đảng vào thực tiễn, giúp cho phong trào cách mạng của cả nước vượt qua thách thức thời đại, tiến tới thắng lợi vinh quang.

Hà Nội chính là nơi hun đúc chí khí cách mạng tiến công không ngừng của Đảng, là nơi sinh ra những ý tưởng có tầm tư duy khai mở hướng đi cho lịch sử dân tộc. Cơ đồ dân tộc có được như ngày nay là nhờ một phần cống hiến của Đảng bộ, chính quyền, nhân dân, các lực lượng vũ trang Thủ đô qua các thời kỳ lịch sử cách mạng. Cả nước hướng về Thủ đô ta với niềm tự hào, kiêu hãnh, bè bạn năm châu nhìn vào Thủ đô Hà Nội với sự ngưỡng mộ, thân thiện.

Những ngày này, trên khắp phố phường Thủ đô Hà Nội có biết bao cảnh sắc tươi mới, gợi nhớ khí thế hào hùng lịch sử của những sự kiện bất tử trong pho sử vàng dân tộc. Nơi đây truyền cảm hứng sử thi cho những thiên cổ hùng văn: “Chiếu dời đô”, “Hịch tướng sĩ”, “Đại cáo Bình Ngô”, “Tuyên ngôn độc lập”, “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”, “Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh”... Hào khí Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội là mạch ngầm lịch sử, dựa trên phù sa lịch sử văn hiến, văn minh Đại Việt và những thành tựu đương đại. Hướng tới kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên phủ, 70 năm Giải phóng Thủ đô, Đảng bộ, chính quyền, nhân dân và các lực lượng vũ trang Thủ đô Hà Nội hoàn toàn có quyền tự hào với những bước trưởng thành, giữ vị trí tiên phong, gương mẫu trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thân yêu.

Trên tiền đề ấy, Thủ đô Hà Nội tự tin bước tiếp tới mục tiêu xây dựng và phát triển Thủ đô “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”, làm nòng cốt tạo động lực tinh thần hiện thực hóa khát vọng Việt Nam hùng cường, giàu đẹp, phồn vinh, hạnh phúc.