Kỳ tích vì một Hà Nội xanh: Trồng đã khó, giữ bền vững còn khó hơn

Hệ thống cây xanh tại Hà Nội trong gần 5 năm qua đã có sự thay đổi rõ rệt (Trong ảnh: Đường vành đai 2, đoạn nút giao đường Hoàng Quốc Việt với đường Bưởi được phủ xanh sau một thời gian ngắn). Ảnh: LAM THANH

Nỗi ám ảnh của người trồng cây

Sau Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ - Triều Tiên lần 2 tại Hà Nội vào đầu tháng 3-2019, những hình ảnh xấu xí về việc một số người dân “tranh cướp” hoa trang trí trên các tuyến phố được đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng và mạng xã hội khiến dư luận bất bình. Thậm chí, một số người còn sử dụng cả ô tô để chở hoa “tranh cướp” được về nhà.

Trước đó, vào đầu tháng 2-2017, người dân Hà Nội từng lo lắng vì hàng loạt cây xà cừ trên đường Láng bị đục đẽo vỏ, có cây bị đục với diện tích khá lớn. Sau đó, công an đã phải vào cuộc điều tra và phát hiện việc làm trên là của một cụ ông lấy vỏ cây về để chữa bệnh ngứa cho vợ... Đáng nói, đây không phải lần đầu tiên, càng không phải cuối cùng những hành vi xấu xí này xuất hiện.

Ở góc độ người làm công tác phát triển, chăm sóc hệ thống cây xanh, trong câu chuyện với chúng tôi về công tác bảo vệ cây xanh, từ cơ quan quản lý Nhà nước là Sở Xây dựng Hà Nội đến các đơn vị trực tiếp thực hiện trồng cây cũng đều lắc đầu buồn bã khi nhắc tới các trường hợp này.

Ông Nguyễn Đức Mạnh - Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Công viên cây xanh Hà Nội chia sẻ, tại Hà Nội, tình trạng mất trộm cây xanh, đặc biệt là cây cảnh diễn ra rất thường xuyên trên nhiều tuyến phố.

“Trên tuyến Đại lộ Thăng Long, trước cửa Trung tâm Hội nghị quốc gia, chúng tôi trồng rất nhiều hoa hồng ở dải phân cách, nhưng có vị trí bị mất trộm đến 50% số cây. Việc mất cắp xảy ra thường xuyên nhưng chúng tôi không có cách nào để có thể xử lý triệt để, chỉ biết lập biên bản, đề nghị chính quyền địa phương vào cuộc” - ông Nguyễn Đức Mạnh nói.

Rất bức xúc với nạn đào trộm cây xanh, ông Hoàng Cao Linh - Giám đốc Công ty CP tư vấn đầu tư xây dựng Hà Thành cho biết, nhiều tuyến phố mà đơn vị chịu trách nhiệm trồng, chăm sóc cây xanh bị mất trộm đến 20% số cây cảnh. Sau khi bổ sung số cây bị lấy trộm, chỉ một thời gian ngắn sau lại tiếp tục mất trong khi công ty cũng không thể cử người bảo vệ 24/24h.

“Ý thức của một số người dân về bảo vệ cây xanh, giữ gìn cảnh quan chung còn rất kém. Tất nhiên, một phần do chế tài chưa đủ mạnh cũng như việc xử lý hành vi trộm cắp cây xanh còn gặp nhiều khó khăn nên tình hình cũng chậm chuyển biến” - ông Hoàng Cao Linh nhìn nhận.

Hồ Thiền Quang được bao quanh bởi các cây xanh tán rộng do được cắt tỉa đảm bảo chiều cao. Ảnh: LAM THANH

Rất khó chờ đợi ý thức tự giác

Lắc đầu ngao ngán khi đề cập tới nạn xâm hại cây xanh trên địa bàn thành phố, đại diện Ban Duy tu các công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị (Sở Xây dựng Hà Nội) nhớ lại hình ảnh dở khóc dở cười mà họ từng bắt gặp, nhưng cũng chỉ biết đứng nhìn xót xa.

“Có lần, khi đi kiểm tra trên tuyến Đại lộ Thăng Long, chúng tôi bắt gặp một người đi ô tô dừng xe ngay sát dải phân cách đang hì hục đào trộm một gốc hoa giấy lớn. Do đơn vị trồng đã néo các gốc cây lại với nhau bằng dây thép nên đối tượng chưa kịp đào xong đã bị bắt quả tang. Phát hiện xe chúng tôi tiến đến, người này bỏ lên xe đi mất. Cách đó không xa, nhiều gốc hoa hồng cổ thụ dù đã được chằng dây sắt vẫn bị những tên trộm cưa ngang thân cây, chỉ đào lấy gốc mang đi” - đại diện Ban Duy tu các công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị kể lại.

Không chỉ xảy ra ở các khu vực xa xôi, vắng người, tình trạng xâm hại cây xanh, vườn hoa, thảm cỏ ngay khu vực trung tâm cũng diễn ra tương đối phổ biến. Ban Duy tu các công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị cho biết, với các trường hợp trộm cắp hoa, cây cảnh với số lượng lớn, các đơn vị liên quan đều ghi nhận và báo chính quyền địa phương hoặc cơ quan chức năng nhưng hầu như không thể giải quyết.

Việc trồng cây bóng mát cỡ lớn trên các tuyến phố chính ở trung tâm cũng gặp rất nhiều khó khăn, từ lúc trồng cho tới chăm sóc để cây phát triển bình thường sau này. Đa số người dân yêu thích cây xanh, nhưng cũng có không ít người vì lợi ích cục bộ trong kinh doanh, sinh hoạt của gia đình mình, sẵn sàng xâm hại cây xanh.

Đơn giản vì nhà mặt phố Hà Nội có giá trị kinh doanh rất lớn nên nhiều hộ dân không muốn trồng cây trên vỉa hè, chắn trước cửa nhà mình. Ấy là chưa kể các hoạt động hạ ngầm trên nhiều tuyến phố của một số đơn vị cũng thường xuyên xâm hại vào hệ thống cây xanh. Công nhân vô ý thức thường xuyên đào, cắt vào bộ rễ khiến cây xanh phát triển kém, khả năng chống chịu với thiên tai cũng theo đó mà giảm sút, rất dễ gãy đổ.

“Họ có đến 1.001 lý do và vô số cách khác nhau để xâm hại cây xanh, cốt sao trước cửa nhà không có cây lớn chắn mất mặt bằng kinh doanh. Nhẹ nhàng thì họ dùng cây xanh làm cột treo băng rôn, quảng cáo. Có nơi, cây bị trưng dụng làm nơi treo hệ thống đèn quảng cáo nhấp nháy, đóng đinh vào làm chỗ treo đồ. Không ít trường hợp dùng những cách độc ác hơn để triệt hạ, làm chết cây một cách từ từ như đổ axít, nước nóng, dầu nhớt, bịt xi măng… vào gốc cây, hoặc đơn giản là khi cây mới trồng thì hàng ngày rung lắc cho cây long gốc mà chết” - đơn vị quản lý cây xanh ngậm ngùi chia sẻ.

Theo quy định tại Nghị định 139/2017/NĐ-CP, các hành vi xâm hại, triệt hạ cây xanh đều có mức xử phạt khá nghiêm khắc, mức cao nhất lên tới 30 triệu đồng đối với hành vi tự ý chặt hạ, di dời, đốt, đào gốc cây xanh đô thị hoặc chặt rễ cây xanh không đúng quy định. Tuy nhiên, thực tế thời gian qua cho thấy, việc xử phạt hành chính chưa được bao nhiêu trong khi các hành vi xâm hại cây xanh diễn ra liên tục, bất kể ngày đêm với nhiều cách thức rất nguy hiểm.

Từ thực tế đó, các đơn vị quản lý, phát triển cây xanh cho rằng, rất khó để trông chờ ý thức tự giác của những người vốn không yêu cây xanh, không đếm xỉa gì tới lợi ích của cộng đồng. Đại diện Ban Duy tu các công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị cũng như các đơn vị trực tiếp tham gia trồng, chăm sóc cây xanh kiến nghị, bên cạnh giải pháp tăng cường tuyên truyền để nâng cao nhận thức, ý thức của người dân về cây xanh với cuộc sống và môi trường thì chính quyền địa phương cũng cần quan tâm phối hợp kiểm tra, xử lý kịp thời các vi phạm về cây xanh trên địa bàn khi có phản ánh của đơn vị chuyên môn.

“Cần tăng chế tài xử phạt đối với các hành vi xâm phạm về cây xanh để từ đó nâng cao dần ý thức cùng chung tay bảo vệ, giữ gìn cây xanh của người dân” - đại diện Ban Duy tu các công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị nêu quan điểm.

(Còn tiếp)

Nhóm Phóng viên