Lạc quan thu ngân sách từ xuất, nhập khẩu 2024 sẽ vượt dự toán

Linh kiện ô tô nhập khẩu là một trong những nhóm hàng có thuế tăng trưởng cao trong nửa đầu năm 2024. Ảnh: Văn Tá

Tăng thu nhưng "bấp bênh"

Năm 2024, Tổng cục Hải quan được Quốc hội giao dự toán thu NSNN theo Nghị quyết số 104/2023/QH15 ngày 10/11/2023 là 375.000 tỷ đồng. Dự toán 2024 được xây dựng trên cơ sở tăng trưởng GDP 6 - 6,5%; giá dầu thô 70 USD/thùng.

Giảm thuế giá trị gia tăng làm giảm thu gần 9 nghìn tỷ đồng

Thực hiện Nghị định số 94/2023/NĐ-CP ngày 28/12/2023 của Chính phủ tiếp tục cho giảm thuế giá trị gia tăng một số mặt hàng nên trong 6 tháng đầu năm 2024, đã giảm thu khoảng 8.980 tỷ đồng. Ông Nguyễn Văn Thọ - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan

Tính đến hết ngày 17/7/2024, tổng số thu của ngành Hải quan đạt 221.829 tỷ đồng, bằng 59,2% dự toán. Ước thu 7 tháng đầu năm 2024 đạt 234.800 tỷ đồng, bằng 62,61% dự toán, tăng 10,43% (tương đương tăng 22.181 tỷ đồng) so với cùng kỳ năm trước

Theo lý giải của Tổng cục Hải quan, nguyên nhân tăng thu trước hết là do tổng trị giá xuất nhập khẩu của cả nước tính từ đầu năm đến hết ngày 15/7/2024 đạt 402,62 tỷ USD, tăng 16,4% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu chịu thuế của cả nước từ 1/1/2024 đến 15/6/2024 tăng 17,2% so với cùng kỳ năm trước.

Một số nhóm hàng có trị giá lớn, thuế suất cao tăng mạnh như nhóm các mặt hàng nhập khẩu nguyên liệu, máy móc thiết bị, phụ tùng nhập khẩu phục vụ sản xuất như: than, hóa chất và sản phẩm hóa chất, chất dẻo, sắt thép, nguyên phụ liệu dệt may, linh kiện điện tử, linh kiện ô tô… đạt trị giá 43 tỷ USD, chiếm 58,2% tổng kim ngạch nhập khẩu có thuế, tăng 19,1% so với cùng kỳ, làm tăng thu ngân sách khoảng 18.340 tỷ đồng.

Dầu thô nhập khẩu đạt 7,4 triệu tấn, trị giá 4,6 tỷ USD, tăng 12% về lượng và tăng 16% về trị giá, làm tăng thu khoảng 2.140 tỷ đồng. Than các loại nhập khẩu đạt 36,6 triệu tấn, trị giá 4,6 tỷ USD, tăng 32% về lượng và tăng 12% về trị giá, làm tăng thu khoảng 2.200 tỷ đồng. Ô tô nguyên chiếc các loại đạt 82,4 nghìn chiếc, trị giá 1,7 tỷ USD, tăng 8% về lượng, giảm 4% về trị giá làm giảm thu gần 6.000 tỷ đồng. Nhóm hàng xuất khẩu có thuế tăng 9,7% cũng làm tăng thu gần 1.000 tỷ đồng.

Mặc dù số thu tăng, nhưng nhìn vào thống kê có thể thấy, một số yếu tố góp phần tăng thu còn thiếu ổn định. Đơn cử như mặt hàng than nhập khẩu, 6 tháng đầu năm là mùa khô, dù đơn giá giảm nhưng phải nhập khẩu nhiều phục vụ các nhà máy điện nên lượng than nhập mới tăng 32%. Tuy nhiên, 6 tháng cuối năm mùa mưa, hơn nữa năm 2024 được dự báo sẽ mưa nhiều nên các nhà máy thủy điện hoạt động hết công suất. Do vậy, lượng than nhập khẩu dự kiến không tăng các tháng cuối năm. Cùng với đó là mặt hàng xăng dầu, thu tăng do giá tăng so với dự toán và so với cùng kỳ. Song, số thu này sẽ không ổn định vì phụ thuộc vào giá dầu thô.

Số thu 6 tháng đầu năm cũng tăng khoảng 10.000 tỷ đồng do tỷ giá USD tăng 5,26% so với nửa đầu năm 2023. Chưa kể, theo dõi kim ngạch từ đầu năm đến nay thì kim ngạch xuất nhập khẩu có thuế chỉ cao trong tháng 5, còn lại có xu hướng giảm dần: tháng 3 đạt 12,438 tỷ USD; tháng 4 đạt 12,377 tỷ USD đến tháng 6 chỉ đạt 12,302 tỷ USD.

Vẫn còn nhiều áp lực

Nửa cuối năm 2024, một số yếu tố nữa cũng được cho là sẽ tác động không thuận đến công tác thu của cơ quan hải quan. Ông Nguyễn Văn Thọ - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan phân tích: Theo Nghị quyết 110/2023/QH15 của Quốc hội, thuế giá trị gia tăng được giảm trong 6 tháng đầu năm 2024 khiến số thu “mất” hơn 8.980 tỷ đồng. Chính sách này đã được Quốc hội phê duyệt tiếp tục kéo dài hết 6 tháng cuối năm 2024. Do đó, dự kiến cả năm 2024 giảm thu từ khoản này vào khoảng 18.000 tỷ đồng. Dự toán thu 2024 khi xây dựng không bao gồm phần giảm thu này.

Bên cạnh đó, thực hiện Điều 7a, 7b Nghị định 26/2023/NĐ-CP về Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi, Danh mục hàng hóa và mức thuế tuyệt đối, thuế hỗn hợp, thuế nhập khẩu ngoài hạn ngạch thuế quan, ngành Hải quan sẽ phải hoàn thuế nhập khẩu linh kiện ô tô cả năm 2024 dự kiến 7.000 tỷ đồng. Trong 6 tháng đầu năm mới hoàn 2.500 tỷ đồng, như vậy, 6 tháng cuối năm sẽ còn phải hoàn khoảng 4.500 tỷ đồng.

Hơn thế nữa, qua theo dõi các năm gần đây thì số thu 6 tháng cuối năm đều có xu hướng giảm. Cụ thể năm 2021, 2022 số thu 6 tháng đầu năm chiếm 52,1%/tổng thu; năm 2023 chiếm 52%/tổng thu. Đây cũng là một mối lo.

Dù còn nhiều thách thức như phân tích nêu trên, nhưng đánh giá trên tình hình thực tế, lãnh đạo Tổng cục Hải quan lạc quan nhận định rằng, số thu của cả năm 2024 có thể đạt 380.000 - 385.000 tỷ đồng, tức là vượt 5.000 - 10.000 tỷ đồng so với dự toán được giao.

Để hạn chế khó khăn, thách thức, hoàn thành nhiệm vụ thu, từ nay đến cuối năm, theo Phó Tổng cục trưởng Nguyễn Văn Thọ, Tổng cục Hải quan sẽ tiếp tục chủ động đối thoại, kịp thời phối hợp với các bộ, ngành tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tiếp tục tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh xuất nhập khẩu của doanh nghiệp. Cùng với đó, tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa hải quan, tạo thuận lợi thương mại; phát triển quan hệ đối tác hải quan - doanh nghiệp đi vào chiều sâu, thực chất.

Ngành Hải quan cũng sẽ quyết liệt chỉ đạo các lực lượng thanh tra, kiểm tra sau thông quan, điều tra chống buôn lậu làm tốt công tác phòng ngừa, phát hiện, tiến hành điều tra, xác minh tập trung vào các doanh nghiệp có dấu hiệu rủi ro cao, các mặt hàng có thuế suất, gian lận qua giá, mã... để chống thất thu. Qua đó, góp phần tạo môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch; thực hiện thu hồi nợ thuế hiệu quả, không để phát sinh nợ mới.

Đồng thời, đặc biệt chú trọng tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ công chức, tăng cường kỷ cương, kỷ luật công vụ để tạo niềm tin cho cộng đồng doanh nghiệp tập trung sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu hiệu quả, nuôi dưỡng nguồn thu./.

Hồng Vân