Lạc vào xứ sở bí đao 'siêu to khổng lồ' ở bàu Chánh Trạch

Một vựa bí khổng lồ ở bàu Chánh Trạch

Thăm vựa bí đao “khổng lồ”

Bàu Chánh Trạch là vùng trũng thấp, mỗi mùa lũ, phù sa tiếp tục vun đắp thêm màu mỡ nên trồng cây gì cũng tốt. Đặc biệt, người dân ở đây luôn tự hào về giống bí đao “khổng lồ” được trồng từ bàu. Hiện tại, thôn Chánh Trạch 1 có hơn 50 hộ trồng bí đao.

Bà Nguyễn Thị Én (62 tuổi, ở thôn Chánh Trạch 1) cho biết, người dân địa phương không ai biết nghề trồng bí đao có từ khi nào, chỉ biết thế hệ trước truyền lại cho thế hệ sau. Gia đình bà ít nhất đã 4 đời trồng bí đao nên gọi giống bí này là bí truyền thống, nghề này là nghề truyền thống. Vụ vừa qua, vườn bí đao với 100 gốc của gia đình bà nặng trĩu trái. Trái nào cũng xanh mướt, da mượt mà, nặng từ 50 - 60kg, thậm chí có trái đạt 80kg. Điều kì lạ là bí trồng hoàn toàn tự nhiên chứ nhà vườn không dùng bất kỳ loại thuốc kích thích tăng trưởng nào.

Bà Nguyễn Thị Én bên trái bí đao to bự do tự tay mình trồng

Theo ông Trương Xuân Ngôn (70 tuổi, ở thôn Chánh Trạch 1), bí đao thường được xuống giống từ giữa tháng 11 đến đầu tháng Chạp âm lịch. Sau Tết Nguyên đán, dây bí bắt đầu ra hoa, kết trái. Thời điểm này, người trồng phải canh để lựa những trái đẹp mà giữ lại, mỗi dây bí chỉ giữ lại một trái. Khi bí bắt đầu được vài kg thì dùng dây để giữ bí không bị rớt khỏi giàn. Dây buộc bí thường là rơm quấn lại hoặc đoạn lưới chắc chắc dùng để đánh bắt trên biển. Đến cuối tháng 4 âm lịch, người trồng bắt đầu thu hoạch.

“Lúc thu hoạch phải có nhiều người để tránh cho bí khỏi bị rơi. Thường là một người cắt dây, 2 người giữ bí. Phải cẩn thận như vậy, bởi nếu rơi thì ruột bí sẽ bị động, không bảo quản được lâu. Cái hay là giống bí đao này có thể để cả năm mà không bị hư hỏng. Vì vậy bà con luôn giữ trong nhà một lượng bí để bán cho các sơ sở hoặc hộ gia đình sản xuất mứt bí trong dịp Tết Nguyên đán năm sau. Năm nay, giá bí đao ổn định, dao động từ 5.000 - 7.000 đồng/kg nên người trồng cũng phấn khởi”, ông Ngôn cho biết.

Ông Ngôn dùng võng tự chế để giữ chặt bí đao trên giàn vì trọng lượng quá nặng

Ngoài thu hoạch trái, người dân còn thu hoạch nước hứng từ dây bí đao. Mỗi dây có thể lấy lên đến vài lít nước, giá mỗi lít dao động từ 70.000 - 100.000 đồng. Nước bí sẽ được đem cất vào can nhựa để trên 2 ngày cho nước lóng lại là có thể uống. Nước từ thân bí dùng để thanh nhiệt, mát gan, trị các loại bệnh thông thường như lang ben, hắc lào và có thể để từ năm này qua năm khác mà không bị hỏng.

Sản phẩm bí đao siêu khủng của bàu Chánh Trạch trưng bày tại triển lãm

“Sau khi thu hoạch trái, cắt dây bí đao cách mặt đất khoảng 1m rồi dùng chai, lọ hứng lấy nước. Trong vòng 1 - 3 ngày, nước từ thân dây có màu trắng đục sẽ tự chảy vào chai, lọ. Mỗi dây có thể cho từ 1 - 2 lít nước, tùy theo mức độ xanh tốt của dây. Điều đặc biệt, nước hứng từ các dây bí để càng lâu thì càng trong và thơm”, bà Én cho biết.

Liên kết phát triển du lịch cộng đồng

Điều kỳ lạ là giống bí đao này chỉ khi trồng trên đất bàu Chánh Trạch thì mới cho ra trái to “khổng lồ”, nếu đưa hạt giống đến ươm trồng ở nơi khác thì trái không to được như vậy. “Nhiều người dân vùng khác đến xin hạt giống, chúng tôi mang đúng loại giống đang trồng ra cho. Tuy nhiên, họ đem về gieo trồng thì cho trái rất nhỏ, giống bí đao bình thường”, ông Ngôn cười vui.

Sau khi thu hoạch trái, người dân sẽ thu hoạch nước hứng từ dây bí đao

Theo ông Nguyễn Ngọc Tuyên - Chủ tịch UBND xã Mỹ Thọ, tuy nằm sát biển nhưng phần lớn người dân sống ở bàu Chánh Trạch làm nghề nông. Từ bao đời này, vùng đất này có một sản vật bí đao đặc trưng. Bí đao “khổng lồ” chỉ vùng này mới có, đó là nhờ nguồn đất có mạch nước ngầm đặc biệt, giúp gốc bí luôn có độ ẩm tự nhiên để trái bí to kỳ lạ. Sản vật bí đao Chánh Trạch khá nổi tiếng vì thời gian qua nhiều nơi đã chọn trưng bày ở các dịp lễ hội phục vụ khách tham quan.

“Thời gian qua, chính quyền cấp trên thường xuyên hỗ trợ để chính quyền xã liên tục quảng bá sản phẩm bí đao “khổng lồ” ở bàu Chánh Trạch, tìm đầu ra và vị thế vững chắc cho sản phẩm. Trên cơ sở lợi thế đã đạt được, sắp tới chính quyền địa phương sẽ khuyến khích người dân mở rộng thêm diện tích. Hy vọng trong tương lai, đây sẽ là một sản phẩm đặc biệt của Mỹ Thọ và là nguồn thu nhập ổn định, lâu dài cho người dân”, ông Tuyên cho biết.

Được biết, 3 năm trở lại đây, khi sản phẩm bí đao “khổng lồ” ở Chánh Trạch 1 dần nổi tiếng trên truyền thông, một công ty du lịch đã liên kết với các hộ dân trồng bí đao để triển khai tour du lịch cộng đồng đến đây. Khi đến mùa thu hoạch, họ đã đưa khách du lịch đến đây tham quan, chụp ảnh với những trái bí nặng bằng người lớn. Ngoài ra, du khách đến đây còn được thưởng thức các món làm từ bí đao như: canh bí đao hầm xương, trà bí đao sao trên than hồng… Đặc biệt là được uống nước bí đao nguyên chất. Nhiều du khách cũng không quên mua bí đao “khổng lồ” mang về để cả nhà dùng và biếu cho người thân./.

Đình Phùng