Làm gì để có nền công nghiệp điện ảnh Việt Nam?

Tham dự Hội thảo có ông Phạm S, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng; ông Vi Kiến Thành, Cục trưởng Cục Điện ảnh; ông Đỗ Lệnh Hùng Tú, Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam; ông Trần Thanh Hoài, Phó Giám Đốc Sở VHTTDL Lâm Đồng.

Tham dự Hội thảo có lãnh đạo đại diện Hội đồng lý luận phê bình văn học nghệ thuật Trung ương, Vụ Văn hóa, Văn nghệ Ban Tuyên giáo Trung ương; lãnh đạo, nguyên lãnh đạo các Cục, Vụ, Viện trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; đại diện lãnh đạo Liên hiệp các hội VHNT Việt Nam, đại diện lãnh đạo các Hội, Hiệp hội chuyên ngành văn học nghệ thuật trung ương và địa phương; lãnh đạo các Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Sở Văn hóa và Thể thao các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, các nghệ sĩ điện ảnh, các chuyên gia, các nhà hoạt động điện ảnh, nhà sản xuất phim, phát hành, phổ biến phim…

Hội thảo Một số vấn đề trọng tâm trong xây dựng công nghiệp điện ảnh Việt Nam

Điện ảnh Việt có nhiều khởi sắc

Phát biểu đề dẫn cuộc Hội thảo, ông Vi Kiến Thành khẳng định: "Một trong những mục tiêu quan trọng trong "Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030" do Chính phủ ban hành và Luật Điện ảnh được ban hành tháng 6/2022 là phát triển điện ảnh là ngành nghệ thuật, vừa là ngành kinh tế. Đặc biệt, từng bước xây dựng điện ảnh Việt Nam trở thành ngành công nghiệp văn hóa mũi nhọn góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, thu hút khách du lịch và tạo vị thế của điện ảnh Việt Nam trong khu vực và quốc tế".

Hội thảo "Một số vấn đề trọng tâm trong xây dựng công nghiệp điện ảnh Việt Nam" được tổ chức nhằm tạo một diễn đàn để các nghệ sĩ điện ảnh, nhà sản xuất, nhà quản lý, người làm chính sách, các doanh nghiệp, các chuyên gia thuộc lĩnh vực công nghệ điện ảnh, truyền thông, tài chính… cùng chia sẻ thông tin, bàn thảo, nhận định, đánh giá, đóng góp ý kiến, kinh nghiệm nhằm xây dựng và phát triển công nghiệp điện ảnh trong những năm tới.

Cục trưởng Cục Điện ảnh Vi Kiến Thành

"Công nghiệp điện ảnh là ngành kinh tế sáng tạo thông qua tài năng nghệ thuật, sức sáng tạo của các nghệ sĩ, và ứng dụng công nghệ hiện đại để tạo nên sản phẩm hàng hóa đặc biệt là những bộ phim lôi cuốn, đến với người xem bằng nhiều hình thức phổ biến hiện đại, phù hợp với thời đại công nghệ 4.0 và tính toàn cầu hóa của nghệ thuật điện ảnh. Cùng đó, các tác phẩm điện ảnh của chúng ta vừa đạt hiệu quả kinh tế, vừa giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc, có tác động tích cực đến đời sống xã hội. Sức sáng tạo độc đáo, nhân văn, hướng thiện của các nghệ sĩ điện ảnh trong mỗi tác phẩm điện ảnh đóng vai trò quan trọng để thu hút công chúng khán giả và khẳng định vị trí của điện ảnh Việt Nam trong hội nhập quốc tế" – ông Vi Kiến Thành nhấn mạnh thêm.

Hội thảo trao đổi xoay quanh một số nội dung như: Chính sách của Nhà nước trong hoạt động sản xuất, phát hành, phổ biến phim, hoạt động sản xuất phim trong cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, việc huy động các nguồn vốn cho Điện ảnh, công tác lý luận phê bình điện ảnh gắn kết với công tác khán giả; Hoạt động gắn kết giữa điện ảnh và du lịch, hợp tác quốc tế. Bên cạnh đó các vấn đề về công nghệ, về trường quay, các kiến nghị, đề xuất được trao đổi nhằm gợi mở, xây dựng, thúc đẩy sự phát triển công nghiệp điện ảnh Việt Nam trong những năm tiếp theo.

Theo bà Trần Hải Vân – Phó Cục trưởng Cục Hợp tác Quốc tế, Bộ VHTTDL – hoạt động hợp tác quốc tế trong lĩnh vực điện ảnh thời gian qua có nhiều khởi sắc.

"Trên các diễn đàn quốc tế, Việt Nam ngày càng thể hiện là thành viên tích cực và trách nhiệm trong các hoạt động thường kỳ, các chương trình, dự án hợp tác quốc tế về điện ảnh... Bên cạnh đó, Việt Nam cũng tích cực tham gia các hoạt động hợp tác quốc tế, dự án về điện ảnh, nghe nhìn, lưu trữ trong khuôn khổ ASEAN, UNESCO, ủng hộ các nỗ lực của Hàn Quốc trong việc thành lập tổ chức Điện ảnh ASEAN - Hàn Quốc…" – bà Hải Vân cho biết.

Bà Trần Hải Vân, Phó Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế (Bộ VHTTDL) tại Hội thảo

Được biết, hàng năm, Nhà nước đều dành kinh phí để điện ảnh Việt Nam tham dự các Liên hoan phim quốc tế có uy tín như Liên hoan phim Tokyo, Liên hoan phim Busan… Từ năm 2010 đến nay, điện ảnh Việt Nam đã tham gia 148 liên hoan phim quốc tế với 330 lượt đầu phim; Điện ảnh Việt Nam cũng gửi phim tham dự các Liên hoan phim, Giải thưởng phim danh tiếng như Oscar, Liên hoan phim Cannes, Liên hoan phim Berlin, Liên hoan phim Thượng Hải…

Theo bà Trần Hải Vân nhiều phim Việt không chỉ gây ấn tượng ở phòng vé trong nước mà còn tạo kỳ tích vượt qua những tiêu chí khắt khe của thị trường phim nước ngoài để có mặt tại các rạp chiếu phim ở nhiều quốc gia vốn có thị trường điện ảnh lớn mạnh.

Phát huy tiềm năng thế mạnh của điện ảnh trong thu hút khách du lịch được nhiều địa phương quan tâm triển khai thúc đẩy, như: Khánh Hòa, Phú Yên, Ninh Bình, Quảng Ninh, Lâm Đồng, TP. HCM…

Với lợi thế về cảnh quan thiên nhiên - con người, được biết, hàng năm, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lâm Đồng đã tiếp nhận và tạo điều kiện cho hàng trăm đoàn phim chọn bối cảnh của Lâm Đồng để thực hiện các tác phẩm điện ảnh, truyền hình, quảng cáo, ca nhạc đã tạo ra nhiều bộ phim điện ảnh nổi tiếng được đông đảo khán giả yêu thích như: Tháng năm rực rỡ, 100 ngày bên em, Dốc tình, Mùi oải hương năm ấy, Ống kính sát nhân, Em và Trịnh, Chuyến đi của thanh xuân…

Quang cảnh Hội thảo

Theo ông Trần Thanh Hoài – Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lâm Đồng - riêng năm 2022, tỉnh này đón 130 đoàn làm phim và đều áp dụng chính sách miễn phí cho các đoàn làm phim. Thông qua hoạt động này thu hút các nhà làm phim tiếp tục xây dựng ý tưởng, nội dung, sản xuất các bộ phim hay về Lâm Đồng - Đà Lạt góp phần giới thiệu, quảng bá về cảnh quan thiên nhiên, văn hóa, con người Lâm Đồng - Đà Lạt đến với công chúng, bạn bè trong nước và quốc tế; đẩy mạnh kích cầu du lịch, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho nhân dân.

Ông Trần Thanh Hoài cũng khẳng định điện ảnh góp phần thúc đẩy ngành du lịch phát triển. Về định hướng phát triển điện ảnh trong thời gian tới, tỉnh tiếp tục phát huy thế mạnh về di sản văn hóa, cảnh quan thiên nhiên, văn hóa, con người; tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho các nhà đầu tư đến Lâm Đồng - Đà Lạt xây dựng các phim trường lớn; ưu đãi các nhà làm phim đến ghi hình, lấy bối cảnh và mong rằng các đoàn làm phim, các cơ quan phim ảnh chọn Đà Lạt - Lâm Đồng làm nơi tổ chức các hoạt động, sự kiện, liên hoan phim trong nước cũng như quốc tế.

Trong năm 2024-2025, tỉnh Lâm Đồng sẽ tiếp tục triển khai nhiều dự án điện ảnh nhất là sau khi Đà Lạt chính thức được UNESCO công nhận Thành phố sáng tạo về âm nhạc vào tháng 10/2023 vừa qua.

Đạo diễn Phi Tiến Sơn tại Hội thảo

Làm gì để có nền công nghiệp điện ảnh?

Nghệ sĩ Ưu tú, Đạo diễn Phi Tiến Sơn cho rằng, nền công nghiệp điện ảnh cần những con người công nghiệp.

Ông cho rằng, một nền công nghiệp điện ảnh đòi hỏi sự phát triển đồng bộ nhiều mặt, từ quản lý nhà nước, chính sách, quy mô thực hiện, đầu tư, đào tạo…Ví dụ Hàn Quốc, một quốc gia có nhiều nét tương đồng với Việt Nam, vài chục năm trước, hàng nghìn người trẻ tài năng được đưa sang Hollywood đào tạo, đủ các ngành nghề. Vài năm sau khi trở về, họ được tiếp quản một cơ ngơi điện ảnh hoàn thiện, đầy đủ và khá tiên tiến, gồm: nhà xưởng, trường quay, thiết bị kỹ thuật cho tiền kỳ, hậu kỳ. Từ "tiếp quản" ở đây là chuyển giao công nghệ cũng từ chính các chuyên gia Hollywood được thuê sang Hàn Quốc lắp ráp xây dựng. Con người công nghiệp ăn khớp với nền tảng công nghệ, cộng với chính sách "văn hóa mềm" cởi mở mạnh dạn đã tạo nên một nền công nghiệp điện ảnh giàu có và hữu ích cho đất nước Hàn Quốc hôm nay.

Chủ tịch Hội Điện ảnh Đỗ Lệnh Hùng Tú tại Hội thảo

Còn ở ta, đạo diễn Phi Tiến Sơn cho rằng, nước ngoài vào Việt Nam làm phim trước hết vì họ cần bối cảnh. Thiên nhiên ưu đãi cho nước ta nhiều bối cảnh đẹp, lạ mắt. Nhưng để có thể giới thiệu tổng quan và chi tiết, để khách hàng không mất thời gian đi nhiều nơi lựa chọn, để tiết kiệm chi phí… chúng ta chưa làm được.

"Con đường phát triển trở thành một nền điện ảnh công nghiệp còn khó. Máy móc phương tiện hiện đại có thể mua được. Nhà xưởng đất đai trường quay hoành tráng có thể được đầu tư, nếu nhà nước coi phát triển điện ảnh là một quốc sách để quảng bá hình ảnh, để phát triển kinh tế văn hóa du lịch (như Hàn Quốc chẳng hạn). Nhưng không có con người công nghiệp thì cũng chẳng làm được. Yếu tố con người luôn đóng vai trò quan trọng, thậm chí là quyết định trong một công việc, một dự án, kế hoạch, và cả một "nền", như ở đây chúng ta đang nói về nền điện ảnh"- đạo diễn Phi Tiến Sơn cho biết.

Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam Đỗ Lệnh Hùng Tú cho rằng, cần rất nhiều yếu tố để xây dựng một nền công nghiệp điện ảnh, trong đó ngoài vấn đề con người như đạo diễn Phi Tiến Sơn chia sẻ thì còn vấn đề về truyền thông. Lấy ví dụ về việc "ai cũng có thể trở thành nhà phê bình điện ảnh" trên mạng xã hội thời gian vừa qua, Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam cho rằng, sự thiếu chuyên nghiệp trong phê bình điện ảnh mang lại cái nhìn phiến diện, ảnh hưởng rất lớn đến tác phẩm điện ảnh trong việc tiếp cận công chúng.

Tổng Biên tập Báo điện tử Tổ Quốc Nguyễn Thị Hoàng Lan trình bày tham luận tại Hội thảo

Đồng quan điểm, việc phê bình điện ảnh, truyền thông về điện ảnh cần được thực hiện chuyên nghiệp, bà Nguyễn Thị Hoàng Lan, Tổng Biên tập Báo điện tử Tổ Quốc (Bộ VHTTDL) cho rằng: Vai trò quan trọng của truyền thông đối với điện ảnh là điều được khẳng định từ lâu. Ngày nay điện ảnh trở thành một ngành công nghiệp thì vai trò của truyền thông càng trở nên quan trọng, mối quan hệ giữa truyền thông và điện ảnh ngày càng khăng khít, gắn bó. Nếu nêu một nhận định so sánh về điện ảnh xưa và điện ảnh ngày nay thì có lẽ, sự khác biệt lớn nhất chính là công nghệ thông tin và truyền thông trong sản xuất và phát hành phim đã làm thay đổi và ở trong một số tình huống còn quyết định sự thành bại của một chiến lược hay một bộ phim.

Truyền thông là cách nhanh nhất, chuyên nghiệp nhất để một bộ phim khiến công chúng biết tới rộng rãi và hưởng ứng, bỏ tiền ra mua vé tới rạp, hay thu hút được người xem ngồi trước màn hình tivi hoặc bỏ tiền ra mua các ứng dụng xem phim trực tuyến. Và cũng thông qua đó, gián tiếp, người xem còn sử dụng nhiều sản phẩm mà bộ phim đó quảng bá: điểm đến, thời trang, đồ ăn… giúp phát triển văn hóa, du lịch của địa phương nơi bộ phim đó diễn ra.

Theo Tổng Biên tập Báo điện tử Tổ Quốc, ngành công nghiệp điện ảnh phải có chiến lược truyền thông trước mắt cũng như lâu dài với những mục tiêu cụ thể.

"Xây dựng ngành công nghiệp điện ảnh Việt Nam là một chặng đường dài, có rất nhiều khó khăn phải vượt qua, có không ít điểm nghẽn phải tháo gỡ, đòi hỏi ý chí quyết tâm và sự phối hợp chặt chẽ của các nhà quản lý, đội ngũ người làm phim và doanh nghiệp. Tất cả các khâu từ sản xuất, phát hành đến quản lý, phê bình đều phải được tổ chức, vận hành một cách chuyên nghiệp, đồng bộ vì điện ảnh là ngành tổng hợp của nghệ thuật và công nghiệp. Và cũng phải nhấn mạnh rằng, dù công nghệ có sức mạnh và ảnh hưởng lớn đến đâu thì vai trò lao động, sáng tạo của con người vẫn là không thể thay thế. Truyền thông là cách tiếp cận nhanh và hiệu quả nhất tới khán giả. Nhưng công cụ nào cũng luôn có mặt mạnh và điểm chưa mạnh của nó. Trong mỗi chiến lược truyền thông cho ngành công nghiệp điện ảnh hay cho từng bộ phim, thiết nghĩ phải có các kế hoạch dự phòng cho các tình huống, nguy cơ khủng hoảng truyền thông có thể xảy ra"- bà Nguyễn Thị Hoàng Lan cho hay./.

Hà An - Việt Hùng