Làm mới tư duy phát triển cho doanh nghiệp Việt giữa gia tăng rủi ro thương mại

Trong chia sẻ mới nhất, bà Lê Hằng, Phó tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (Vasep), cho rằng từ nay đến tháng 7/2025 – thời điểm Mỹ sẽ quyết định mức thuế chính thức áp với một số sản phẩm từ Việt Nam – dự kiến hoạt động xuất khẩu (XK) sang thị trường này sẽ tiếp tục thận trọng. Các doanh nghiệp (DN) cần tính toán thời điểm giao hàng hợp lý để vừa tránh rủi ro về thuế, vừa không mất đơn hàng.

Lối thoát từ chiến lược đa dạng hóa

Riêng về dài hạn, bà Hằng nhấn mạnh ngành thủy sản cần tranh thủ các hiệp định thương mại tự do (FTA) như Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), FTA Việt Nam - EU (EVFTA), FTA Việt Nam - Vương quốc Anh và Bắc Ailen (UKVFTA) để mở rộng thị trường, đồng thời nâng cấp hạ tầng, giảm chi phí logistics và tăng khả năng đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Chính phủ cũng cần có chính sách tín dụng, hỗ trợ vùng nuôi và đầu tư chế biến để tăng năng lực cạnh tranh toàn ngành.

Để hànghóa không bị tồn kho đang tùy thuộc vào mức độ sẵn sàng thích nghi nhanh của DN trước những biến động mới.

Ngoài ra, vị phó tổng thư ký Vasep chỉ rõ chiến lược đa dạng hóa là lối thoát trong bối cảnh rủi ro thương mại gia tăng. Trước bất ổn từ chính sách thuế Hoa Kỳ, nhiều DN thủy sản đã xác định lại chiến lược thị trường theo hướng đa dạng hóa và tăng cường chế biến sâu. Nhiều DN thủy sản đang tích cực triển khai các dòng sản phẩm chế biến sâu như cá viên, cá tẩm gia vị, cá hộp, collagen từ phụ phẩm nhằm thâm nhập thị trường ngách và đáp ứng xu hướng tiêu dùng tiện lợi – đặc biệt tại các đô thị lớn ở châu Á.

Không chỉ vậy, một số DN trong ngành thủy sản cũng xác định việc đầu tư nâng công suất các mảng kinh doanh khác để đa dạng hóa sản phẩm và giảm thiểu rủi ro giữa biến động. Đơn cử như một nhà XK hàng đầu về cá tra là CTCP Vĩnh Hoàn (VHC) có kế hoạch rót 830 tỷ đồng trong năm 2025 cho các dự án như: Mở rộng nâng cấp máy móc thiết bị sản xuất và cải tạo nhà máy Collagen; bổ sung máy móc thiết bị cho giai đoạn 1 nhà máy chế biến trái cây Thành Ngọc; xây dựng kho mới nhà máy thức ăn thủy sản Feedone; mở rộng vùng nuôi. Đầu tư mới và cải tạo nhà máy Vĩnh Phước, Thái Bình, Vĩnh Hoàn; mở rộng kho và nâng cấp tăng công suất sản xuất nhà máy Sa Giang.

Trong đó, đáng chú ý như mảng C&G (Collagen và Gelatin) của VHC sẽ tập trung vào phân khúc cao cấp ở thị trường EU và Hàn Quốc. Theo dự báo từ Bộ phận phân tích thuộc Công ty chứng khoán VCBS, doanh thu và lợi nhuận thuần mảng C&G của VHC sẽ đạt lần lượt là 975 tỷ đồng (tăng 26% so với cùng kỳ năm trước) và 390 tỷ đồng (tăng 23%).

Hoặc như nhà máy Thành Ngọc của VHC, ngoài sản xuất hoa quả cũng vừa hoàn thiện thêm dây truyền sản xuất rau trong năm 2024. Dự kiến, doanh thu và lợi nhuận thuần đạt lần lượt là 519 tỷ và 42 tỷ đồng trong năm 2025.

Không riêng với ngành thủy sản, với những ngành nghề khác thì việc xác định chiến lược linh động, tìm cơ trong nguy dưới thời biến động là rất quan trọng. Như ở ngành dệt may, ông Lê Tiến Trường, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex), các chính sách đàm phán thuế quan hiện nay đang được triển khai theo nhóm mặt hàng, do đó có thể có cơ hội đối với mặt hàng dệt may của Việt Nam.

Ngoài ra, theo ông Trường, để giảm các áp lực từ phía khách hàng, các DN cũng cần đàm phán lại với các đơn vị cung cấp trong chuỗi cung ứng như: vải, nguyên phụ liệu, vận tải – logistics nội địa…nhằm san sẻ khó khăn cùng DN khi giá điện bắt đầu tăng từ tháng 5/2025.

Và để làm mới tư duy phát triển cho DN dệt may Việt dưới thời biến động, Phó giáo sư Rajkishore Nayak, chuyên gia quản trị doanh nghiệp thời trang tại RMIT, nhấn mạnh nên ưu tiên các mục tiêu chiến lược dài hạn bao gồm đa dạng hóa thị trường XK và sản phẩm, đầu tư vào công nghệ, sản xuất xanh và tập trung vào các sản phẩm bền vững.

Yêu cầu cấp thiết là phải thích nghi nhanh

Liên quan tới các chiến lược trung hạn đến dài hạn, vị chuyên gia này cho rằng việc đầu tư vào phát triển kỹ năng và các tiến bộ công nghệ là điều bắt buộc để nâng cao năng lực toàn ngành và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Ông Nayak giải thích: “Nhiều công nghệ đa dạng như nhận dạng tần số vô tuyến (RFID), tự động hóa, robot, Trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain (công nghệ chuỗi khối) và xét nghiệm đồng vị có thể trở nên hữu ích. Tuy nhiên, việc triển khai các công nghệ này đòi hỏi đầu tư ban đầu, cơ sở hạ tầng và nhân sự có tay nghề cao để vận hành và bảo trì”.

Ngoài ra, theo giới chuyên gia, đối với các nhà sản xuất dệt may của Việt Nam, việc nhắm mục tiêu vào các thương hiệu khu vực tại thị trường châu Á và đưa sản xuất đến gần hơn với người tiêu dùng tại khu vực này là một hướng đi khả thi để mở rộng và đa dạng hóa thị trường.

Còn tại tọa đàm “Cập nhật xu thế thương mại và công nghệ số toàn cầu” được tổ chức ở Tp.HCM hôm 3/6 - nằm trong chuỗi sự kiện hướng đến Diễn đàn Mùa thu tại Hoa Kỳ 2025, bà Cao Thị Phi Vân, Phó giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại và Đầu tư Tp.HCM (ITPC), chỉ rõ trong bối cảnh kinh tế thế giới đang trải qua nhiều biến động, đặc biệt dưới tác động từ các chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ, căng thẳng trong chuỗi cung ứng toàn cầu và xu hướng gia tăng chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch, cộng đồng DN Việt Nam đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải thích ứng nhanh và tái định vị chiến lược phát triển.

Như lưu ý của bà Vân, thách thức hiện tại cũng chính là cơ hội để Việt Nam đánh giá lại năng lực nội tại, củng cố nền tảng và làm mới tư duy phát triển, nhằm đủ sức vượt qua khó khăn và phát triển bền vững trong tương lai.

Riêng ở Tp.HCM, theo bà Vân, các DN đã và đang triển khai nhiều hoạt động nhằm đa dạng hóa thị trường, sản phẩm, chuỗi cung ứng. Nhất là nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của hàng hóa, dịch vụ, sẵn sàng thích nghi với diễn biến tình hình kinh tế thế giới. Đặc biệt là tích cực tận dụng cơ hội từ 17 FTA đã ký kết với hơn 60 nền kinh tế trên thế giới.

Trong khi đó, qua phân tích của Ts. Trần Ngọc Anh, Giáo sư Đại học Indiana (Hoa Kỳ) và là Chủ tịch Vietnam Initiative, đã cho thấy mặc dù môi trường thương mại quốc tế đang có nhiều biến động, nhưng Việt Nam vẫn có những lợi thế nhất định để thu hút đầu tư và mở rộng thị trường XK sang Hoa Kỳ.

Tựu trung, lối thoát cho các DN Việt trước gia tăng rủi ro thương mại thì một trong những vấn đề quan trọng là cần làm mới tư duy phát triển với con đường đa dạng hóa, tìm cơ hội trong nguy nan và sẵn sàng thích nghi nhanh trước mọi biến động mới.

Thế Vinh