Làm rõ mục đích nhóm 'Bông hồng đen' lấy máu học sinh gây hoang mang dư luận

Tự ý lấy mẫu máu của học sinh xét nghiệm HIV

Các thành viên của nhóm "Bông hồng đen" làm việc với cơ quan chức năng (Ảnh: Tuyên giáo Đồ Sơn).

Theo báo cáo của UBND quận Đồ Sơn, ngày 18/8, qua phản ánh của người dân trên địa bàn phường Hải Sơn, tại địa chỉ số 44 Nguyễn Hữu Cầu, phường Hải Sơn, có một nhóm phụ nữ lấy máu hàng loạt học sinh không rõ mục đích. Mỗi cháu đến lấy máu xét nghiệm được bồi dưỡng 100.000 đồng, nếu rủ thêm bạn sẽ được cho thêm 25.000 đồng. Thông tin trên gây hoang mang cho nhiều phụ huynh học sinh.

Ngay khi nhận được tin phản ánh của người dân, trưa ngày 18/8, phường Hải Sơn thành lập đoàn kiểm tra trực tiếp nội dung thông tin phản ánh trên. 15h cùng ngày, UBND phường Hải Sơn và các ngành liên quan tiếp tục tổ chức buổi làm việc với những người thực hiện việc lấy máu để xác minh, làm rõ.

Kết quả xác minh ban đầu, những người lấy máu cho các cháu học sinh là thành viên của Nhóm Tự lực “Bông hồng đen” (gồm 6 thành viên) thuộc Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển Cộng đồng (SCDI), có văn phòng tại số 44 Nguyễn Hữu Cầu, Đồ Sơn, do bà Đ.T.U (SN 1971, tổ dân phố 2, phường Hải Sơn, quận Đồ Sơn, Hải Phòng) làm trưởng nhóm.

Tại căn nhà được nhóm người trên thuê làm văn phòng hoạt động, cơ quan chức năng phát hiện có 12 học sinh, trong đó có 4 học sinh nữ đang ở phía trong và được nhóm người trên tư vấn lấy mẫu xét nghiệm HIV, bên ngoài 8 học sinh dưới 16 tuổi đang chờ.

Theo giải trình của bà U., nhóm được thành lập với chức năng tuyên truyền, tư vấn, nhằm ngăn chặn lây nhiễm HIV trong nhóm người sử dụng ma túy trẻ, các vấn đề về sức khỏe sinh sản... trong độ tuổi từ 16 đến 24.

Tại buổi làm việc, 5 người thuộc nhóm này chưa cung cấp được đầy đủ hồ sơ pháp lý về việc tổ chức hoạt động theo quy định và thừa nhận chưa báo cáo chính quyền địa phương.

Cơ quan chức năng vào cuộc

Ngày 21/8, Sở Y tế Hải Phòng thông tin, sau khi nhận được thông tin liên quan đến hoạt động xét nghiệm HIV tại cộng đồng của nhóm Bông Hồng Đen - Cầu Vồng Đen tại quận Đồ Sơn, Sở Y tế TP Hải Phòng đã phối hợp cùng các Sở, ban, ngành rà soát sự việc. Theo đó, ngày 19/8/2023, Sở Y tế đã cử Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) thành phố Hải Phòng làm việc cùng SCDI. Sau khi có kết quả làm việc ban đầu, Sở Y tế đã có báo cáo nhanh gửi Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng và Cục Phòng, chống HIV/AIDS.

SCDI do Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam thành lập tại Quyết định số 28/QĐ-LHH ngày 20/01/2010. SCDI triển khai Dự án “Bảo vệ tương lai - Tăng cường các can thiệp mới dựa vào cộng đồng nhằm kiểm soát lây nhiễm HIV trong nhóm thanh niên sử dụng ma túy tại Việt Nam” theo Quyết định số 1379/QĐ-LHHVN ngày 16/12/2020 của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam về việc phê duyệt việc tiếp nhận nguồn vốn viện trợ phi Chính phủ nước ngoài để thực hiện dự án của SCDI.

SCDI hợp tác với 6 nhóm cộng đồng, trong đó có nhóm Bông Hồng Đen - Cầu Vồng Đen để triển khai hoạt động dự án trong nhóm người trẻ sử dụng ma túy ở độ tuổi từ 16 đến 24, triển khai từ tháng 1 đến tháng 12 năm 2023. Nhóm thực hiện truyền thông phòng, chống HIV/AIDS, tư vấn và xét nghiệm sàng lọc HIV tại cộng đồng. Toàn bộ kinh phí triển khai hoạt động đều từ nguồn Dự án “Bảo vệ tương lai - Tăng cường các can thiệp mới dựa vào cộng đồng nhằm kiểm soát lây nhiễm HIV trong nhóm thanh niên sử dụng ma túy tại Việt Nam”.

Đoàn kiểm tra của UBND phường Hải Sơn đến kiểm tra nơi nhóm "Bông hồng đen" lấy mẫu máu xét nghiệm cho học sinh (Ảnh: Cắt từ clip người dân cung cấp).

Việc các em học sinh tự nguyện đến nhóm Bông Hồng Đen - Cầu Vồng Đen nghe tư vấn về phòng, chống HIV, làm xét nghiệm sàng lọc HIV trong cộng đồng là một hoạt động tốt, giúp cho các em học sinh biết được tình trạng HIV của mình để có thể chủ động phòng, tránh hay điều trị kịp thời; góp phần thực hiện mục tiêu Chiến lược quốc gia chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030.

Sở Y tế TP Hải Phòng cho biết, nhóm dùng xét nghiệm sàng lọc HIV bằng bộ test nhanh (không phải lấy máu xét nghiệm HIV bằng kim tiêm tại các cơ sở y tế), bộ test nhanh này chỉ sử dụng một lần duy nhất, không có nguy cơ lây nhiễm. Cụ thể, việc lấy máu xét nghiệm bằng bộ test nhanh dùng đầu kim rất nhỏ, bấm vào đầu ngón tay khách hàng để xét nghiệm. Không có văn bản quy định đối tượng không được lấy máu xét nghiệm sàng lọc HIV tại cộng đồng, vì vậy, nhóm Bông Hồng Đen - Cầu Vồng Đen hay các nhóm cộng đồng khác hoàn toàn có thể thực hiện được.

Nhóm Bông Hồng Đen - Cầu Vồng Đen dùng kinh phí của dự án hỗ trợ: 100.000 đồng cho một khách hàng đến xét nghiệm HIV, 25.000 đồng nếu giới thiệu người khác đến làm xét nghiệm là không mới. Trong hoạt động của các dự án phòng chống HIV/AIDS có hỗ trợ những đối tượng có nguy cơ đến tham gia phỏng vấn, tư vấn xét nghiệm HIV và khi giới thiệu người khác theo dây chuyền và có kiểm soát (theo quy định và hướng dẫn của từng dự án).

Tại Điều 21 khoản 2 và khoản 3 của Luật 71/2020/QH14 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống nhiễm vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS) quy định: “Người từ đủ 15 tuổi trở lên và có năng lực hành vi dân sự được tự nguyện yêu cầu xét nghiệm HIV; Việc xét nghiệm HIV đối với người dưới 15 tuổi, người mất năng lực hành vi dân sự, người khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi và người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự chỉ được thực hiện khi có sự đồng ý bằng văn bản của cha, mẹ hoặc người giám hộ, người đại diện của người đó”.

Theo nội dung biên bản làm việc giữa CDC Hải Phòng và Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển Cộng đồng: Kết quả của nhóm Bông Hồng Đen - Cầu Vồng Đen từ 01/01/2023 - 18/8/2023, số khách hàng được tư vấn xét nghiệm sàng lọc HIV là 204 người, kết quả 204/204 mẫu không phản ứng. Trong quá trình triển khai dự án, SCDI và nhóm Bông Hồng Đen - Cầu Vồng Đen chưa báo cáo với các cơ quan chức năng.

Lãnh đạo UBND phường Hải Sơn, cho hay, sau khi họp thống nhất với các lực lượng chức năng, yêu cầu nhóm Bông hồng đen dừng ngay hoạt động trên địa bàn. Yêu cầu nhóm trong ngày 21/8 cung cấp đầy đủ giấy tờ, hồ sơ liên quan đến hoạt động của nhóm được các cấp có thẩm quyền cho phép.

Hoàng Hưng - Phạm Thịnh