Làm sao để sân bay Long Thành vươn tầm thế giới như Changi, Suvarnabhumi?

Mô hình "đô thị sân bay tích hợp"

Chiều 27/6, tại Hội thảo chuyên đề "Thúc đẩy kết nối Long Thành - TP.HCM”, các diễn giả cho rằng, Long Thành (Đồng Nai) được định hướng trở thành một đô thị sân bay hiện đại, tích hợp sân bay quốc tế với các khu đô thị, công nghiệp, logistics, thương mại và dịch vụ xung quanh.

Tuy nhiên, nếu thiếu sự kết nối đồng bộ và hiệu quả, Cảng hàng không Quốc tế Long Thành có nguy cơ chỉ dừng lại ở vai trò một sân bay vận chuyển đơn thuần.

Long Thành được định hướng trở thành một đô thị sân bay hiện đại. (Ảnh: Lương Ý)

PGS.TS Trần Quang Phú, Phó hiệu trưởng Trường Đại học GTVT TP.HCM cho biết, mô hình "đô thị sân bay tích hợp" (Aerotropolis) là xu thế tất yếu trên thế giới.

Đây không chỉ là xây dựng một sân bay hiện đại mà là quy hoạch đồng bộ các khu đô thị, công nghiệp, logistics, thương mại và dịch vụ xung quanh, kết nối bằng mạng lưới hạ tầng đa phương thức như đường cao tốc, metro, đường sắt, xe buýt tốc hành.

Sân bay trở thành trung tâm trung chuyển hàng không và là động lực phát triển kinh tế, lan tỏa giá trị ra toàn vùng.

"Hiện nay, việc kết nối giữa Long Thành và TP.HCM vẫn còn hạn chế, chủ yếu dựa vào cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây, Quốc lộ 51 và Quốc lộ 1. Các dự án Vành đai 2, 3, 4, cao tốc Bến Lức - Long Thành, Biên Hòa - Vũng Tàu đang trong quá trình đầu tư, nhưng tiến độ triển khai sẽ quyết định thành bại của bài toán kết nối", ông Phú nói.

Theo ông Phú, nếu hạ tầng chậm trễ, manh mún, Long Thành sẽ khó trở thành động lực phát triển vùng mà chỉ dừng lại ở vai trò một sân bay vận chuyển đơn thuần.

PGS.TS Trần Quang Phú, Phó hiệu trưởng Trường Đại học GTVT TP.HCM. (Ảnh: Quang Định)

Ông Phú lấy ví dụ kinh nghiệm từ nhiều sân bay quốc tế. Sân bay Incheon - Seoul (Hàn Quốc) có đường cao tốc riêng dài 36 km, tuyến metro Seoul, tàu cao tốc Airport Express (AREX), xe buýt tốc hành BRT chia tuyến màu, điều phối bằng hệ thống ITS và thanh toán qua thẻ T-money tích hợp. Nhờ đó, hành khách di chuyển thuận tiện, kết nối vùng được tối ưu, biến sân bay thành động lực phát triển kinh tế, đô thị.

Tại Hà Lan, sân bay Schiphol không chỉ là cửa ngõ hàng không mà còn là trung tâm giao thông, logistics, thương mại quốc tế. Schiphol có ga đường sắt quốc tế kết nối Brussels, Paris trong 2 - 4 giờ, mạng lưới metro tramway (xe điện mặt đất) dày đặc, xe đạp công cộng OV-fiets.

Ngoài ra, cảng biển Rotterdam và hệ thống kênh đào giúp vận chuyển hàng hóa thông suốt. Nhờ mô hình tích hợp này mà sân bay Schiphol không chỉ vận chuyển hành khách mà còn thu hút FDI, tạo hàng trăm nghìn việc làm và gia tăng GDP vùng.

Theo các chuyên gia, nếu muốn cạnh tranh với Changi (Singapore) hay Suvarnabhumi (Thái Lan), sân bay Long Thành phải phát triển hạ tầng đồng bộ đường cao tốc, vành đai, metro, đường sắt kết nối TP.HCM, Biên Hòa, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu.

Đồng thời phát triển các đô thị vệ tinh hiện đại, giảm áp lực dân số cho TP.HCM, thúc đẩy logistics, công nghiệp, thương mại, dịch vụ.

Giải bài toán hạ tầng, thể chế

Ông Trương Minh Huy Vũ, Viện trưởng Viện nghiên cứu Phát triển TP.HCM cho biết, từ ngày 1/7, vùng Đông Nam Bộ sẽ cơ bản còn 3 địa phương cốt lõi là TP.HCM, Đồng Nai, Tây Ninh. Việc tái cấu trúc không gian phát triển rất quan trọng.

"Chúng ta đã có Vành đai 3, sáng nay Quốc hội thông qua Vành đai 4, định hình hệ thống giao thông liên kết. Vấn đề là khoanh vùng phát triển lại như thế nào", ông Vũ nói.

Theo ông Vũ, động lực phát triển không chỉ là sân bay mà là đô thị sân bay với vốn đầu tư ước tính khoảng 40 tỷ USD, kết nối với Tân Sơn Nhất, cảng Cái Mép - Thị Vải, Cần Giờ và hệ thống logistics, cảng biển.

Ông Vũ nhấn mạnh, sáng nay Quốc hội đã thông qua chủ trương xây dựng Trung tâm Tài chính quốc tế TP.HCM, từ đó dẫn vốn và tạo sức hút đầu tư mạnh hơn. Đặc biệt, ông Vũ cũng lưu ý đến đề án khu thương mại tự do 8.300 ha tại Long Thành.

"Ở đâu có khu thương mại tự do gắn với cảng biển, sân bay thì sẽ tạo sức bật mạnh. Vấn đề là làm sao thiết kế giao thông kết nối, phát triển chuỗi khu công nghiệp, vành đai công nghiệp, logistics, dữ liệu số… một cách đồng bộ", ông Vũ chia sẻ.

Ông Vũ cho rằng, thách thức hạ tầng đường vào sân bay là vấn đề lớn. TP.HCM đang rà soát mạng lưới metro, đường sắt kết nối Long Thành. Vị chuyên gia cho rằng cần tính luôn đường sắt kết nối Bình Dương, Thủ Dầu Một hay Quận 7 - Cần Giờ và phải tập trung cao cho các trục giao thông kết nối.

Ông nhận định, cần đặc biệt chú trọng kết nối về mặt thể chế và quy trình, cải cách thủ tục để tránh dự án lớn bị chậm tiến độ, đội vốn. Ông Vũ đề xuất mở rộng cơ chế đặc thù Nghị quyết 98 của TP.HCM cho cả vùng Đông Nam Bộ để thúc đẩy triển khai nhanh hạ tầng trọng điểm.

ĐẠI VIỆT