Làm thế nào taxi bay có thể trở thành xu hướng của tương lai?

Hạ tầng là ưu tiên hàng đầu

Taxi hàng không là tên gọi của một loại máy bay cất cánh và hạ cánh thẳng đứng bằng điện, còn được gọi là eVTOL. Những phương tiện bay này được chế tạo cho các chuyến bay đường ngắn, chẳng hạn như chuyến bay từ Manhattan đến sân bay quốc tế Newark Liberty ở Mỹ, và có thể được coi là phương tiện giao thông trong tương lai an toàn hơn, nhanh hơn và tiết kiệm năng lượng hơn.

Có hàng trăm công ty tham gia vào thị trường vận tải hàng không tiên tiến, một số có máy bay hoạt động đầy đủ đang được sử dụng trong các chuyến bay thử nghiệm và trưng bày trong các buổi trưng bày trên toàn thế giới. Nhưng một số chuyên gia cho rằng nếu taxi hàng không trở thành xu hướng phổ biến, một yếu tố bị bỏ qua sẽ cần phải được mở rộng đó là phần mềm.

Trước khi chấp nhận khách hàng tại Mỹ, các công ty sẽ phải trải qua quy trình chứng nhận do Cục Hàng không Liên bang ủy quyền, có thể được cấp sớm nhất là vào năm 2025 hoặc 2026. Từ đó, quá trình đi vào hoạt động sẽ “diễn ra rất nhanh”, Yu Yu Zhang, giám đốc chương trình di chuyển hàng không tiên tiến tại Trung tâm Nghiên cứu Giao thông Đô thị Mỹ cho biết.

Zhang nói với Business Insider: “Khi chúng ta nói về cơ sở hạ tầng cho ngành taxi hàng không, có hai phần. Một phần là cơ sở hạ tầng vật chất, chẳng hạn như sân bay - nơi taxi hàng không có thể cất cánh, hạ cánh và nạp lại năng lượng. Phần khác là cơ sở hạ tầng kỹ thuật số”.

Zhang cho biết, trong khi ngành taxi hàng không sẽ chủ yếu tập trung vào phát triển và chứng nhận máy bay mới, các công ty đang bắt đầu xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật số – phần cứng và phần mềm có thể hỗ trợ dịch vụ – sẽ giúp việc lồng ghép lĩnh vực này trở nên khả thi. Chưa có quy trình chính thức để tạo cơ sở hạ tầng này, nhưng các công ty đang nỗ lực hướng tới một hệ sinh thái tự động hỗ trợ các chuyến bay an toàn và hiệu quả.

Susan Shaheen, giáo sư tại Đại học California, Berkeley, đồng giám đốc của Trung tâm Nghiên cứu Bền vững Giao thông Vận tải, nói rằng có hai loại phần mềm thuộc phương tiện eVTOL. Có những phần mềm hướng tới người tiêu dùng như ứng dụng kỹ thuật số mà mọi người có thể sử dụng để đặt chuyến bay và phần mềm phụ trợ cho các hoạt động, điều khiển máy bay và quản lý không lưu. Shaheen cho biết, cơ quan này sẽ “đóng một vai trò quan trọng trong việc đảm bảo hoạt động an toàn và hiệu quả”.

Các giải pháp kỹ thuật số mới

Một số công ty khởi nghiệp tập trung vào việc thúc đẩy hoạt động của phần mềm. Vào tháng 5/2023, các sinh viên tại Đại học Purdue đã ra mắt Aerovy Mobility, tập trung vào công nghệ dựa trên đám mây hỗ trợ nhu cầu năng lượng của máy bay, chẳng hạn như sạc lại tại một sân bay.

Trong khi đó, các nhà phát triển eVTOL khác phải đối mặt với những thách thức phần mềm cụ thể liên quan đến máy bay của họ. Ví dụ, Wisk, một công ty con của Boeing, đã phát triển một chiếc taxi hàng không bốn chỗ tự lái. Becky Tanner, giám đốc tiếp thị của Wisk, nói: “Bởi vì đây là máy bay tự lái nên có những nhu cầu về phần mềm riêng biệt. eVTOL sử dụng phần mềm được xây dựng trên cùng một công nghệ hỗ trợ các chức năng thí điểm tự động trong các chuyến bay thương mại nhưng có thêm các tính năng hỗ trợ các chuyến đi không có phi công với sự giám sát của con người.

Mặt khác của nỗ lực phần mềm tại Wisk là công nghệ “tích hợp mọi thứ từ bên ngoài vào Wisk”, Tanner nói. Trong trường hợp này, mục tiêu là để khách hàng có được “những trải nghiệm liền mạch, gắn kết với nhau, nơi họ có thể đặt nhiều hình thức vận chuyển trong một cửa hàng tổng hợp”, cô nói. Trên thực tế, điều này có thể giống như việc bạn đặt chuyến đi Wisk bằng chính ứng dụng mà bạn đã sử dụng để đưa ô tô đến sân bay.

Volocopter, một công ty của Đức, đang tiếp cận phần mềm một cách toàn diện thông qua một sản phẩm tích hợp các yếu tố bao gồm nhưng không giới hạn ở việc đặt chỗ hành khách, điều động phi công, điều hướng không phận và quản lý pin. Nền tảng dựa trên đám mây được gọi là VoloIQ và đã được phát triển từ năm 2020. Công nghệ này được Microsoft Azure hỗ trợ và được mô tả là “bộ não kỹ thuật số” đằng sau hệ thống eVTOL của Volocopter.

Klaus Seywald, giám đốc chiến lược và sản phẩm kỹ thuật số tại Volocopter, nói rằng VoloIQ đã hoạt động và được sử dụng trong các chuyến bay thử nghiệm. Ngoài ra còn có kế hoạch triển khai các dịch vụ thương mại hạn chế trong năm nay tại Paris và Rome, và những chuyến bay đó sẽ có sẵn để đặt chỗ thông qua ứng dụng được liên kết với VoloIQ. Seywald cho biết, khi bắt đầu, ứng dụng sẽ hiển thị cho khách hàng những tuyến đường và chuyến bay nào có sẵn, nhưng theo thời gian, Volocopter có kế hoạch chuyển sang mô hình theo yêu cầu.

Seywald nói Volocopter cũng coi “trường hợp kinh doanh độc lập” đối với VoloIQ là phần mềm của bên thứ ba. Ý tưởng là thay vì phát triển một hệ thống mới, các công ty eVTOL khác có thể sử dụng VoloIQ để hỗ trợ sản phẩm của họ.

Seywald nói thêm: “Các vấn đề mà nó giải quyết hầu hết không phải dành riêng cho Volocopter mà là dành riêng cho từng ngành”.

Đưa taxi bay lên bầu trời có thể phụ thuộc vào khách hàng

Seywald nói rằng phần mềm là một phần thiết yếu tạo nên sự thành công của nhà cung cấp dịch vụ di động: “Chế tạo và chứng nhận một phương tiện mới là một chuyện, nhưng bạn phải suy nghĩ về cách bạn thực sự vận hành nó. Các chứng chỉ đã nằm trong tầm tay, nhưng tôi nghĩ hoạt động vận hành chưa nhận được đủ sự quan tâm”.

Seywald cho hay ngành công nghiệp này sẽ bắt đầu mở rộng quy mô vào khoảng năm 2026 và đến năm 2028 hoặc 2029, một người bình thường sẽ có đủ khả năng chi trả và bắt đầu sử dụng phương thức vận tải này. Shaheen cho biết, cho đến lúc đó, các doanh nghiệp có cơ hội học hỏi từ các ngành công nghiệp di động chia sẻ khác, chẳng hạn như các công ty gọi xe.

Bà nói: “Chúng tôi đã thấy từ việc triển khai phương tiện di chuyển chung nếu bạn xây dựng nó, không phải lúc nào người lái xe cũng đến. Điều rất quan trọng là phải chứng minh được các trường hợp sử dụng khả thi và phục vụ nhu cầu di chuyển”.

Shaheen cho biết, một phần trong việc thu hút khách hàng sử dụng taxi bay sẽ xoay quanh việc giải quyết các rào cản xã hội bao gồm an toàn, công bằng, khả năng chi trả và sự tiện lợi. Một phần, các nhà cung cấp dịch vụ có thể tiếp cận vấn đề này bằng cách phát triển và sử dụng các ứng dụng dành cho người tiêu dùng có thể truy cập theo Đạo luật Người khuyết tật của Mỹ. Nếu phần mềm và nền tảng kỹ thuật số có thể nâng cao tính an toàn và tiện lợi của eVTOL thì những công cụ này có thể giúp giải quyết những trở ngại này.

Hoàng Lâm