Làm trong sạch không gian mạng từ những hội nhóm ảo

Từ câu chuyện ở Thanh Hóa, vấn đề trách nhiệm của các trang mạng, hội nhóm tự xưng “tin nóng địa phương” lại được đặt ra không chỉ ở góc độ đạo đức mà còn là trách nhiệm pháp lý và xã hội trong kỷ nguyên thông tin số, nơi ranh giới giữa chia sẻ và vi phạm ngày càng mong manh.

Vụ việc nhỏ, hệ lụy lớn

Ngày 11/10/2025, trên tuyến cao tốc Bắc – Nam, đoạn qua tỉnh Ninh Bình, xảy ra vụ va chạm giao thông giữa xe ôtô Honda City biển số 36A-349.20 do anh Vũ Minh Hiếu (SN 1999, trú tại xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa) điều khiển và xe tải biển số 17H-013.52 do anh Bùi Ngọc Dũng, thành viên đoàn từ thiện tỉnh Đắk Lắk cầm lái.

Công an tỉnh Thanh Hóa ra quyết định tạm giữ hình sự đối với đối tượng Nguyễn Văn Khánh (ngoài cùng bên phải).

Sau khi va chạm, hai bên đã tự nguyện thỏa thuận: Anh Dũng chịu trách nhiệm chi trả chi phí sửa chữa xe, tạm ứng 100 triệu đồng; sau đó, khi phát hiện chi phí thực tế chỉ khoảng 45 triệu, anh Hiếu đã chủ động hoàn trả 55 triệu đồng cho anh Dũng, đây là một hành động đầy thiện chí.

Tuy nhiên, chỉ ít giờ sau, hàng loạt bài viết, video do các Fanpage “Beat 36 Thanh Hóa”, “Beat Thanh Hóa” và “Hóng 36 Thanh Hóa” đăng tải lại xuyên tạc, bóp méo sự thật, vu cáo anh Hiếu “ép giá” và “lợi dụng đoàn từ thiện để trục lợi”. Các bài viết này lan truyền chóng mặt, nhận hàng chục nghìn lượt tương tác, gây tổn hại nghiêm trọng đến danh dự, uy tín cá nhân và khiến dư luận hiểu sai bản chất vụ việc.

Khi anh Hiếu liên hệ, cung cấp thông tin xác thực và yêu cầu gỡ bài, các quản trị viên không những không hợp tác mà còn có lời lẽ xúc phạm, thách thức. Phòng Cảnh sát Hình sự, Công an tỉnh Thanh Hóa đã nhanh chóng vào cuộc điều tra. Kết quả xác định người điều hành các trang trên là Lê Đăng Đức (SN 1992, quê Thiệu Giao, Thanh Hóa, hiện sinh sống tại TP Hồ Chí Minh) và Nguyễn Văn Khánh (SN 2001, quê Nghệ An, trú tại TP Thanh Hóa). Cả hai khai nhận đăng tải thông tin sai sự thật nhằm “tăng tương tác, hút người theo dõi”.

Vụ việc của anh Vũ Minh Hiếu là minh chứng cho sự nguy hiểm của “tin giả” khi được lan truyền thiếu kiểm soát hoặc cố tình làm sai lệch nội dung. Một bài đăng sai lệch có thể nhanh chóng biến nạn nhân thành “tội đồ”, gây khủng hoảng tâm lý, thậm chí hủy hoại danh dự con người. Tin giả không chỉ hủy hoại uy tín, danh dự của cá nhân mà còn gây rối loạn xã hội, làm suy giảm niềm tin cộng đồng, ảnh hưởng đến kinh tế như giảm doanh thu doanh nghiệp, và thậm chí gây hậu quả nghiêm trọng trong lĩnh vực y tế, giáo dục, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh hay thiên tai.

Thông tin với PV, chỉ huy Phòng Cảnh sát Hình sự, Công an tỉnh Thanh Hóa cho biết: Cơ quan Công an đã lập hồ sơ xử lý theo đúng quy định của pháp luật. Vụ việc để lại bài học sâu sắc về trách nhiệm trong việc đăng tải thông tin trên mạng xã hội, đặc biệt đối với những cá nhân, trang, nhóm tự xưng “tin nóng”, “diễn đàn địa phương”.

Việc xử lý nghiêm khắc không chỉ khôi phục công lý cho nạn nhân mà còn góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về hậu quả của tin giả, thúc đẩy ứng xử văn minh hơn trên các nền tảng mạng xã hội. Trên bình diện cả nước, vụ việc này cũng nằm trong hàng loạt các trường hợp tương tự bị lực lượng Công an xử lý trước đó, phản ánh nỗ lực không ngừng của lực lượng chức năng trong việc duy trì thông tin “sạch” trên không gian mạng.

Đánh giá về tình trạng và hậu quả của phát tán tin giả, tin sai sự thật trên mạng xã hội, Thượng tá Lý Hoài Nam, Phó trưởng Phòng Cảnh sát Hình sự, Công an TP Hà Nội cho biết: Không gian mạng xã hội được xem là “ảo” nhưng những quy định pháp lý lại là thật. Mọi hành vi phát tán thông tin sai sự thật, vu khống, xúc phạm danh dự cá nhân hay gây rối trật tự xã hội đều vi phạm pháp luật và sẽ bị xử lý nghiêm minh.

Trong thời gian qua, cơ quan Công an cả nước đã xử lý hàng trăm vụ việc liên quan đến hành vi tung tin sai sự thật trên mạng xã hội. Mới đây, cơ quan Công an TP Hà Nội đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Lê Hương Ly (SN 1996, trú tại phường Đống Đa) về tội danh "Vu khống" theo Điều 156 Bộ luật Hình sự. Theo cơ quan điều tra, nguyên nhân xuất phát từ mâu thuẫn cá nhân, Ly đã đăng tải các thông tin sai sự thật lên mạng xã hội nhằm bôi nhọ danh dự, nhân phẩm của hoa hậu Bùi Quỳnh Hoa khiến người này bị ảnh hưởng rất lớn.

Trước đó, ngày 12/8, Công an xã Đồng Phú, tỉnh Đồng Nai đã xử phạt vi phạm hành chính 7 triệu đồng đối với T.T.T. (SN 1994, ngụ xã Đồng Phú, tỉnh Đồng Nai) về hành vi đăng tin bịa đặt, gây hoang mang dư luận. Tương tự, Phòng An ninh chính trị nội bộ, Công an tỉnh Quảng Ninh triệu tập, xử lý P.Q.S (trú tại Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh) để xử lý về hành vi đăng tải thông tin sai sự thật trên mạng xã hội.

Cụ thể, ngày 30/4/2025, P.Q.S đã sử dụng tài khoản Facebook cá nhân đăng bài viết với tiêu đề “Tiếp theo là đoàn lắp NLMT tiến vào lễ đài” kèm hình ảnh chỉnh sửa bằng AI, thể hiện lực lượng vũ trang nhân dân đang bê các tấm pin năng lượng mặt trời trong lễ diễu binh. Nội dung này là hoàn toàn sai sự thật, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín, danh dự của lực lượng vũ trang nhân dân và làm mất an ninh trật tự.

Nâng cao trách nhiệm công dân khi sử dụng mạng xã hội

Cũng theo Thượng tá Lý Hoài Nam, trong kỷ nguyên số, mỗi người dùng mạng xã hội đều là một “nhà xuất bản” và mỗi lượt chia sẻ, mỗi cú nhấp chuột đều mang sức ảnh hưởng nhất định. Bởi vậy, đạo đức và ý thức xã hội, tuyệt đối tuân thủ pháp luật khi đăng tải thông tin trở thành yếu tố cốt lõi để xây dựng môi trường mạng văn minh.

Quyền tự do ngôn luận là quyền cơ bản, nhưng phải đi đôi với trách nhiệm xã hội và nằm trong quy định của pháp luật và càng không được phép lợi dụng quyền đó để xuyên tạc, bóp méo thông tin qua đó kích động chống phá. Các vụ xử lý liên tiếp đã chứng minh rằng, khi pháp luật được thực thi nghiêm minh, nhận thức về ứng xử văn minh sẽ dần được hình thành, từ việc kiểm chứng nguồn tin trước khi chia sẻ đến việc từ chối tham gia vào các nội dung tiêu cực, góp phần giảm mạnh lượng tin giả như đã thấy.

Việt Nam đang tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến an ninh mạng, bảo vệ dữ liệu cá nhân, an toàn thông tin và truyền thông số nhằm giảm thông tin xấu độc và sai lệch. Nhưng để pháp luật phát huy hiệu quả, cần sự đồng hành của toàn xã hội, bao gồm cả vai trò của các nền tảng mạng xã hội lớn như Facebook, TikTok và YouTube. Những nền tảng này cần tăng cường hợp tác với cơ quan quản lý Nhà nước, nâng cao trách nhiệm xã hội, cộng đồng, triển khai công nghệ AI để phát hiện và gỡ bỏ nội dung giả mạo, đồng thời giáo dục người dùng qua các tính năng cảnh báo và xác minh thông tin.

Các quản trị viên nhóm, chủ Fanpage, nhà sáng tạo nội dung cần nhận thức rằng tầm ảnh hưởng càng lớn thì trách nhiệm càng cao. Mỗi trang mạng không chỉ là kênh thông tin mà còn là “bộ mặt văn hóa” của cộng đồng người tham gia. Cần coi việc kiểm chứng nguồn tin, lan tỏa giá trị tích cực là nghĩa vụ công dân trong kỷ nguyên số. Bên cạnh đó, các nền tảng công nghệ cần tăng cường phối hợp với cơ quan quản lý trong việc phát hiện, gỡ bỏ thông tin xấu độc, đồng thời phát triển công cụ cảnh báo, xác minh tin giả để bảo vệ người dùng.

Đối với những người dùng mạng xã hội cũng cần trang bị, thậm chí phải “nâng cấp” cho mình “bộ lọc thông tin” cá nhân, nâng cao ý thức, không chia sẻ vội vàng, không bình luận ác ý, không cổ xúy cho cái xấu và kiên quyết đấu tranh, lên án đối với những vi phạm pháp luật.

Khi mỗi cá nhân cư xử có trách nhiệm, xã hội sẽ hình thành một văn hóa mạng văn minh, nơi con người tôn trọng sự thật, tôn trọng nhau và tôn trọng, phải thực hiện theo quy định của pháp luật. Việc xử lý các vụ vi phạm không chỉ là hình thức trừng phạt mà còn là công cụ giáo dục, giúp cộng đồng dần chuyển từ "tương tác ảo" sang "trách nhiệm thực", góp phần giảm mạnh lượng tin giả. Hơn nữa, giáo dục được coi là yếu tố then chốt trong việc chống lại tin giả, đặc biệt khi kết hợp với các biện pháp công nghệ và quy định pháp lý.

Không gian mạng không nằm ngoài pháp luật. Mọi hành vi tung tin sai sự thật, xúc phạm danh dự, xuyên tạc sự thật đều sẽ bị xử lý. Vụ việc xử lý các Fanpage tại Thanh Hóa là minh chứng rõ ràng cho tinh thần thượng tôn pháp luật và bảo vệ công lý của lực lượng Công an.

Công an các đơn vị, địa phương bên cạnh kiên quyết xử lý nghiêm vi phạm sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục để nâng tầm văn hóa mạng tại Việt Nam. Khi mỗi cá nhân hiểu rằng: “Một cú nhấp chuột cũng là một hành động, trách nhiệm của công dân” thì mạng xã hội sẽ không chỉ là nơi trao đổi thông tin mà còn là không gian lan tỏa sự tử tế, củng cố niềm tin và đóng góp tích cực cho sự phát triển bền vững của đất nước.

Hoàng Phong