Lan tỏa tinh thần thi đua yêu nước: Ngọn lửa bền bỉ thắp sáng hành trình ngành Tài chính Việt Nam

Tư tưởng Hồ Chí Minh - Nền tảng tư tưởng cho mọi phong trào thi đua

Chủ tịch Hồ Chí Minh là người đầu tiên đặt nền móng cho tư tưởng thi đua yêu nước như một chiến lược toàn dân, toàn diện. Người viết: “Thi đua là một cách yêu nước thiết thực và là con đường đưa mỗi người tới tiến bộ.” Theo Bác, thi đua không phải để tranh hơn, giành trước mà là để cùng nhau làm tốt hơn việc chung, hoàn thành tốt hơn nhiệm vụ của mình đối với Tổ quốc và nhân dân.

Tư tưởng đó đã trở thành ánh sáng dẫn đường cho ngành Tài chính từ những ngày đầu thành lập. Khi ngân khố quốc gia gần như trống rỗng, chính Bộ trưởng Bộ Tài chính Phạm Văn Đồng đã phát động phong trào tiết kiệm trong cán bộ công chức và kêu gọi nhân dân quyên góp ủng hộ ngân sách. Ông từng nói: “Người làm tài chính phải liêm, phải minh, phải biết giữ đồng tiền như giữ đạo lý”.

Một tiết mục biểu diễn tại Hội diễn văn nghệ chào mừng 80 năm ngày truyền thống ngành Tài chính Việt Nam. Ảnh: Đức Minh.

Trong những năm kháng chiến, phong trào thi đua “Tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm” lan rộng trong toàn ngành. Thời kỳ đổi mới, tinh thần thi đua ấy lại được chuyển hóa thành các phong trào cải cách hành chính, hiện đại hóa tài chính công, tăng thu - tiết kiệm chi, củng cố kỷ luật ngân sách. Chính nhờ vậy, thi đua đã trở thành bản sắc, là dòng chảy âm ỉ nhưng mạnh mẽ trong tổ chức và vận hành ngành Tài chính.

Ngày nay, tư tưởng “Thi đua là yêu nước” vẫn được thấm nhuần và triển khai thực tiễn qua nhiều chủ trương lớn của Bộ Tài chính, cho thấy một điều thi đua không phải hoạt động phong trào đơn lẻ, mà là phương thức lãnh đạo, là công cụ quản trị hiệu quả trong nền tài chính công hiện đại.

Động lực nội sinh thúc đẩy đổi mới và hoàn thành sứ mệnh của ngành Tài chính

Nếu trong kháng chiến, thi đua là để chống đói, chống giặc, giữ vững độc lập tài chính cho quốc gia non trẻ, thì trong thời kỳ đổi mới và phát triển, thi đua trong ngành Tài chính đã được nâng tầm trở thành động lực nội sinh để bứt phá, đổi mới tư duy quản lý, hiện đại hóa công cụ điều hành và kiến tạo hệ thống tài chính công hiệu quả, bền vững.

Trong bối cảnh kinh tế thế giới biến động, đại dịch Covid-19 gây đứt gãy chuỗi cung ứng, nền kinh tế trong nước chịu nhiều sức ép, ngành Tài chính đã không chọn “phòng thủ” mà chọn “chuyển mình mạnh mẽ”. Đó là một lựa chọn không dễ và thi đua chính là phương thức huy động tổng lực ý chí, trí tuệ, đầy trách nhiệm của từng đơn vị, từng cán bộ, để biến thách thức thành cơ hội, lấy sáng kiến làm đòn bẩy, lấy cải cách làm đường hướng.

Không phải ngẫu nhiên mà trong suốt giai đoạn 2021 - 2025, các phong trào thi đua được phát động với chủ đề rất rõ ràng và nhất quán: “Kỷ cương, trách nhiệm, chủ động, sáng tạo” (2021) là để củng cố nội lực giữa khủng hoảng; “Phục hồi hiệu quả, kiến tạo phát triển” (2022) là nhằm khởi động lại nền kinh tế; “Đoàn kết, kỷ cương, chủ động, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả” (2023) hướng tới điều hành ngân sách thích ứng cao; Và “Tăng tốc, sáng tạo, hiệu quả, bền vững” (2024) chính là bước chạy đà quyết liệt cho chặng nước rút.

Các phong trào không chỉ là khẩu hiệu mà được cụ thể hóa thành hành động ở mọi cấp. Thi đua gắn chặt với nhiệm vụ chính trị và kế hoạch tài chính - ngân sách hàng năm. Mỗi đơn vị trong ngành đều xây dựng tiêu chí thi đua riêng, sát với đặc điểm nhiệm vụ, có kiểm đếm bằng kết quả thực tế. Các chỉ tiêu như: tỷ lệ giải ngân đầu tư công, thu ngân sách vượt dự toán, số lượng hồ sơ xử lý đúng hạn, tỷ lệ giao dịch qua dịch vụ công, số sáng kiến cải tiến quy trình… đều trở thành thước đo hiệu quả thi đua.

Từ các phong trào ấy, một khí thế mới đã lan tỏa: cán bộ thuế không ngại xuống tận hộ dân hỗ trợ nộp tờ khai điện tử; công chức hải quan ngày đêm vận hành hệ thống thông quan tự động; cán bộ kho bạc tận tâm hỗ trợ đơn vị sử dụng ngân sách chi trên nền tảng số. Tất cả đều không phải chỉ vì nhiệm vụ, mà còn vì tinh thần trách nhiệm và khát vọng cống hiến. Kết quả của sự lan tỏa ấy là những con số ấn tượng, thể hiện chiều sâu và tính thực chất của thi đua: Thu ngân sách nhà nước liên tục vượt dự toán, bình quân giai đoạn 2021 - 2024 đạt hơn 110% kế hoạch mỗi năm. Tỷ trọng thu nội địa tăng, thể hiện nền tài chính bền vững, giảm phụ thuộc vào tài nguyên và xuất khẩu.

Nợ công giảm mạnh từ 55,9% GDP (2016) xuống dưới 37% GDP (2023) - một mức an toàn cao, được quốc tế ghi nhận. Cơ cấu chi ngân sách được điều chỉnh theo hướng tích cực, tăng đầu tư phát triển, giảm chi thường xuyên. Hơn 700 văn bản pháp luật tài chính được ban hành, cập nhật, sửa đổi trong 5 năm đã đồng bộ hóa thể chế với thực tiễn kinh tế - xã hội. Tỷ lệ chứng từ chi ngân sách qua dịch vụ công đạt gần 100%, tiết kiệm chi phí xã hội, minh bạch tài chính công. Các nền tảng chuyển đổi số như eTax, eCustoms, Tabmis, M-Office, eBudget… được triển khai sâu rộng, đưa ngành Tài chính trở thành một trong những đơn vị dẫn đầu chính phủ số.

Đặc biệt, các phong trào thi đua đã thúc đẩy sự đổi mới trong phương thức điều hành tài chính - ngân sách. Bộ Tài chính chủ động kiến nghị Quốc hội, Chính phủ điều chỉnh chính sách tài khóa linh hoạt, ứng phó với lạm phát và hỗ trợ doanh nghiệp; kịp thời ban hành các gói miễn, giảm, giãn thuế hàng trăm nghìn tỷ đồng giúp người dân, doanh nghiệp vượt qua khó khăn.

Không dừng ở hiệu quả kinh tế, thi đua còn tạo ra “sự lan tỏa hành động tích cực” trong đội ngũ cán bộ. Từ việc chủ động học hỏi, sáng tạo trong chuyên môn, đến tinh thần phụng sự người dân, doanh nghiệp - phong trào thi đua đã làm sống lại tinh thần mà Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Thi đua không chỉ để thắng lợi, mà còn để tiến bộ, để mỗi người làm tốt hơn bổn phận của mình đối với nhân dân”.

Thi đua vun đắp văn hóa nghề nghiệp, bồi đắp đạo đức công vụ

Nếu thi đua là động lực để ngành Tài chính hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị, thì sâu xa hơn, thi đua còn là quá trình hình thành và nuôi dưỡng văn hóa tổ chức - nơi đạo đức công vụ, tinh thần trách nhiệm và lòng tự trọng nghề nghiệp được khơi dậy và phát triển bền vững. Trong một lĩnh vực đặc thù như tài chính - nơi từng quyết định đều liên quan đến đồng tiền, đến lợi ích của Nhà nước và nhân dân, thì thi đua không thể tách rời khỏi chuẩn mực đạo đức và hành vi liêm chính.

Ngay từ những ngày đầu kiến quốc, Bộ trưởng Bộ Tài chính Phạm Văn Đồng đã nêu rõ: “Người làm tài chính không chỉ giỏi toán sổ, mà phải biết giữ lòng mình sạch sẽ như giữ ngân khố quốc gia”. Lời căn dặn ấy, đến nay vẫn còn nguyên giá trị: công chức ngành Tài chính không chỉ cần năng lực chuyên môn, mà phải hội đủ bản lĩnh, phẩm chất và tinh thần công bộc.

Trên nền tảng đó, các phong trào thi đua trong ngành Tài chính luôn chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ công chức “vừa hồng, vừa chuyên”, coi đó là mục tiêu cốt lõi và lâu dài. Những năm qua, nhiều mô hình, cuộc vận động đã được triển khai sâu rộng trong toàn ngành như: “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; “Người cán bộ công chức trung thành - trách nhiệm - liêm chính - sáng tạo”; “Văn hóa công sở ngành Tài chính”; “Nụ cười công chức - niềm tin người dân”; “Cán bộ ngành Tài chính thi đua nói không với tiêu cực”…

Khác với những phong trào mang tính thời điểm, thi đua về đạo đức công vụ là hành trình bền bỉ, cần sự kiên trì và lan tỏa từng ngày. Thi đua không chỉ diễn ra trong các đợt cao điểm, mà len lỏi vào từng hành vi công vụ thường nhật, từ cách cán bộ tiếp dân, xử lý hồ sơ, giải quyết vướng mắc, đến thái độ ứng xử với đồng nghiệp, với tổ chức. Mỗi hành động dù nhỏ cũng có thể tạo nên hiệu ứng lan tỏa, làm nên diện mạo văn hóa tài chính, điều mà chính các thế hệ lãnh đạo ngành luôn tâm huyết vun đắp.

Thi đua trong lĩnh vực này càng trở nên thiết thực khi được gắn với các tiêu chí rõ ràng: tỷ lệ xử lý hồ sơ đúng hạn, chất lượng phục vụ người dân, tinh thần hợp tác nội bộ, chỉ số hài lòng của tổ chức và cá nhân với cơ quan tài chính… Tất cả được cụ thể hóa trong các bảng đánh giá thi đua, gắn với quy chế khen thưởng - kỷ luật một cách công khai, minh bạch.

Từ những nền tảng đó, một môi trường làm việc chuyên nghiệp và lành mạnh dần hình thành, trong đó mỗi cán bộ tài chính đều hiểu rõ rằng đạo đức công vụ không chỉ là yêu cầu từ trên xuống, mà là sự tự nguyện từ bên trong. Bởi lẽ, thi đua để được khen là điều đáng quý, nhưng thi đua để giữ gìn danh dự, để làm tròn bổn phận với dân, mới là giá trị thiêng liêng.

Một điểm nổi bật khác trong văn hóa thi đua ngành Tài chính là sự gắn kết chặt chẽ giữa cá nhân với tập thể. Thi đua không chỉ để vinh danh người giỏi, mà còn là cơ chế khơi dậy sức mạnh chung, mỗi người vì tập thể, mỗi đơn vị vì ngành, toàn ngành vì sự phát triển đất nước. Chính trong môi trường ấy, nhiều điển hình tiên tiến đã được phát hiện, bồi dưỡng và nhân rộng. Họ là những cán bộ âm thầm đổi mới quy trình, phát hiện rủi ro ngân sách, đưa ra các sáng kiến cải tiến kỹ thuật, hỗ trợ người dân làm thủ tục tài chính suôn sẻ. Không ít người trong số đó không hề mong đợi danh hiệu, mà đơn giản chỉ là “làm tốt nhất công việc mình được giao”.

Thi đua, xét đến cùng, là cách để mỗi cán bộ tự nâng mình lên, vượt qua chính mình, hoàn thiện bản thân trong môi trường tập thể. Đó cũng chính là cách để từng viên gạch cá nhân xây dựng nên một tòa nhà đạo đức công vụ vững chắc, thứ không thể thiếu trong một nền tài chính quốc gia hiện đại, minh bạch và đáng tin cậy.

Trong những năm gần đây, thi đua trong ngành Tài chính không chỉ tập trung vào chuyên môn, mà đã mở rộng sang các lĩnh vực công tác xã hội, an sinh cộng đồng, chuyển đổi số quốc gia, khuyến học, khuyến tài và nhiều chương trình thiện nguyện thiết thực. Hưởng ứng lời kêu gọi của Đảng và Thủ tướng Chính phủ, các phong trào lớn như “Cả nước chung tay vì người nghèo - không để ai bị bỏ lại phía sau”, “Toàn dân thi đua xây dựng nông thôn mới”, “Chiến thắng đại dịch Covid-19”, hay “Chuyển đổi số quốc gia” đã được Bộ Tài chính quán triệt nghiêm túc, triển khai bài bản và hiệu quả.

Không chỉ ban hành các cơ chế chính sách phù hợp, ngành Tài chính còn là lực lượng tiên phong thực thi các giải pháp hỗ trợ người dân và doanh nghiệp vượt qua khó khăn. Chỉ riêng trong giai đoạn 2020 - 2023, hàng trăm nghìn tỷ đồng đã được miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí… để giữ cho dòng vốn lưu thông, giúp hàng triệu lao động tiếp tục có việc làm. Đó là một sự “thi đua đặc biệt” - thi đua phục vụ, thi đua đồng hành, thi đua sẻ chia trong thời điểm khó khăn của đất nước.

Không thể không nhắc đến những hoạt động đầy tính nhân văn, như: Cấp phát gần 142.000 tấn gạo cứu đói cho nhân dân vùng thiên tai, dịch bệnh; Hàng trăm tỷ đồng đóng góp vào Quỹ vắc-xin phòng Covid-19; các chương trình hiến máu nhân đạo, “Tết vì người nghèo”, “Mùa đông ấm”, “Tri ân người có công”, “Tiếp sức đến trường”…

Ở đó, không chỉ có cán bộ tài chính tuyến trung ương, mà còn là sự vào cuộc nhiệt tình, trách nhiệm của các công chức địa phương - những người lặng lẽ làm việc ngày đêm, không chỉ vì chỉ tiêu ngân sách, mà vì an sinh cộng đồng, vì cuộc sống an toàn và nhân ái hơn cho từng người dân.

Điểm đáng chú ý là các phong trào thi đua xã hội đã thúc đẩy ngành Tài chính tự hoàn thiện chính mình. Qua mỗi đợt vận động, tư duy phục vụ trong ngành được củng cố rõ nét hơn. Nếu trước đây, một số lĩnh vực tài chính còn bị xem là “khô khan”, là “cứng nhắc”, thì nay, hình ảnh người cán bộ tài chính dần trở nên thân thiện, gần gũi, tận tụy, biết lắng nghe và đồng hành cùng người dân, doanh nghiệp.

Cũng qua đó, ngành Tài chính khẳng định vai trò nòng cốt trong hệ thống chính trị. Bởi thi đua không chỉ nhằm nâng cao chất lượng chuyên môn, mà còn góp phần quan trọng xây dựng niềm tin công chúng vào bộ máy nhà nước. Một chính quyền tài chính hiện đại, minh bạch, vì dân - đó là điều mà các phong trào thi đua đang hướng tới, bằng hành động cụ thể, từ trung ương đến địa phương.

Ngành Tài chính hôm nay đang từng bước định hình một văn hóa thi đua gắn liền với tinh thần phụng sự: phụng sự đất nước bằng cân đối ngân sách vững vàng; phụng sự người dân bằng chính sách công hiệu quả; phụng sự doanh nghiệp bằng môi trường thuế, phí minh bạch, công bằng; phụng sự cộng đồng bằng các chương trình xã hội sâu rộng, bền vững.

Phạm Đức Thắng - Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Tài chính