Lắng nghe để cải thiện sự hài lòng của người dân

Kết quả PAPI giúp các chính quyền địa phương soi lại chính mình, từ đó xác định ưu tiên cải thiện và giao trách nhiệm cụ thể tới các cấp huyện, xã nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và giúp mức độ hài lòng của người dân được tăng cao hơn. Kết quả khảo sát PAPI năm 2023 cho thấy những chỉ báo quan trọng trong công tác phòng, chống tham nhũng, quản trị điện tử và hiệu quả thực hiện công khai, minh bạch trong việc ra quyết định tại địa phương.

Đa số người dân chưa dùng dịch vụ công trực tuyến

Khảo sát PAPI năm 2023 đạt số lượng phỏng vấn trực tiếp ở mức kỷ lục là 19.536 người dân là cử tri trên phạm vi toàn quốc. Một trọng tâm quan trọng của Báo cáo PAPI năm 2023 là kết quả đánh giá hiệu quả thực hiện quản trị điện tử trong bối cảnh Chính phủ và chính quyền các cấp thúc đẩy việc phát triển chính phủ điện tử, chính phủ số và công dân số trong thời gian qua. Kết quả năm nay cho thấy một số bước tiến trong thu hẹp khoảng cách số, bảo đảm mọi người dân, đặc biệt là phụ nữ, người khuyết tật và người dân tộc thiểu số, thực hiện các quyền của mình với tư cách là công dân số. Năm 2023 đã có tới gần 80% người dân tham gia khảo sát cho biết họ đã dùng internet tại nhà.

Người dân tới giải quyết thủ tục hành chính tại UBND quận Hoàn Kiếm (Hà Nội). Ảnh: LÊ HIẾU

Song kết quả khảo sát cũng cho thấy đa số người dân chưa dùng dịch vụ công trực tuyến. Năm 2023, có khoảng 8,3% số người được hỏi cho biết họ đã sử dụng Cổng dịch vụ công quốc gia và 7,6% sử dụng cổng dịch vụ công cấp tỉnh trên phạm vi toàn quốc. Một trong những lý do khiến người dân chưa dùng dịch vụ công trực tuyến là do lo ngại về quyền riêng tư. “Những phát hiện này cho thấy cần cải thiện tính dễ tiếp cận và thân thiện với người dùng của các cổng dịch vụ công trực tuyến, bảo đảm tính thuận tiện và toàn trình cho tất cả các đối tượng người dùng là công dân. Một biện pháp thiết thực là thiết kế cổng dịch vụ công trực tuyến theo hướng tạo điều kiện cho người dùng có thể truy cập và sử dụng mọi lúc, mọi nơi bằng điện thoại thông minh. Bên cạnh đó, các cổng dịch vụ công phải bảo đảm quyền riêng tư của công dân”-TS Đặng Hoàng Giang, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Phát triển và Hỗ trợ cộng đồng bày tỏ.

Tham nhũng khu vực công ở địa phương cải thiện nhưng chưa đáng kể

Thông tin đáng lưu tâm trong Báo cáo PAPI năm 2023 là người dân đánh giá công tác kiểm soát tham nhũng trong khu vực công ở địa phương có cải thiện nhưng chưa đáng kể, thể hiện qua mức tăng điểm ở chỉ số nội dung này còn khiêm tốn, từ 6,71 điểm vào năm 2022 lên 6,77 điểm vào năm 2023. Trong đó, người dân có cảm nhận hiện trạng tham nhũng có xu hướng giảm ở 5 trong số 8 hoạt động công vụ đo lường qua PAPI. Đó là: Cán bộ chính quyền dùng tiền công quỹ vào mục đích riêng, người dân phải đưa "lót tay" để làm xong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, chính quyền địa phương nhận chung chi để doanh nghiệp trốn tránh nghĩa vụ bảo vệ môi trường, phụ huynh phải “bồi dưỡng” giáo viên để con em được quan tâm hơn ở trường tiểu học công lập, và người dân phải đưa “lót tay” để được quan tâm hơn khi đi khám, chữa bệnh ở bệnh viện công. Mặc dù vậy, trong năm 2023, tỷ lệ người cho rằng cần phải đưa “lót tay” để bảo đảm xin được việc làm trong khu vực nhà nước cao hơn so với năm 2021.

Ở chiều ngược lại, kết quả khảo sát cũng cho thấy một số hành vi tham nhũng vẫn tồn tại trong khu vực công ở địa phương, tác động tiêu cực đến niềm tin của người dân. Người dân đánh giá thấp hơn hiệu quả thực hiện công khai, minh bạch trong việc ra quyết định tại địa phương. Theo khảo sát, có tới 23 tỉnh, thành phố có điểm số ở chỉ số nội dung về công khai, minh bạch giảm đáng kể so với năm 2021, đặc biệt là trong công khai, minh bạch thu, chi ngân sách cấp xã. Nếu như từ năm 2018 đến 2022 có khoảng 43-46% số người được hỏi trên toàn quốc xác nhận bảng kê khai thu, chi ngân sách cấp xã được niêm yết công khai, thì đến năm 2023, tỷ lệ này giảm xuống còn 39%, mức thấp nhất kể từ năm 2016. Tương tự, mức độ công khai, minh bạch trong lập và niêm yết danh sách hộ nghèo ở địa phương cũng giảm sút rõ rệt kể từ năm 2019.

Nhìn nhận về ý nghĩa của bộ chỉ số PAPI, PGS, TS Dương Trung Ý, Phó giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh đánh giá, bộ chỉ số PAPI không phải là con số khô khan, đây là nguồn dữ liệu quan trọng, cung cấp những gợi ý quan trọng để Việt Nam tiếp tục hoàn thiện chính sách phát triển đất nước, triển khai chiến lược chuyển đổi số quốc gia, xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển, lấy người dân làm trung tâm, không để ai bị bỏ lại phía sau. Còn bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên hợp quốc tại Việt Nam kỳ vọng, dựa trên những dữ liệu của PAPI năm 2023, tất cả các tỉnh, thành phố sẽ trao đổi cởi mở với các bên liên quan và có những hành động cụ thể để cải thiện sự hài lòng của người dân đối với hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền các cấp trong năm 2024 và những năm tiếp theo.

Chỉ số PAPI là kết quả nghiên cứu giữa Trung tâm Nghiên cứu Phát triển và Hỗ trợ cộng đồng, Công ty Phân tích Thời gian thực và Chương trình Phát triển Liên hợp quốc tại Việt Nam. PAPI đo lường 8 chỉ số nội dung: Tham gia của người dân ở cấp cơ sở; công khai, minh bạch trong việc ra quyết định ở địa phương; trách nhiệm giải trình với người dân; kiểm soát tham nhũng trong khu vực công; thủ tục hành chính công; cung ứng dịch vụ công; quản trị môi trường; quản trị điện tử. Tỉnh Thừa Thiên Huế đứng đầu bảng xếp hạng PAPI năm 2023 với tổng số điểm 46,04. Trong khi đó, Hà Nội đạt 43,96 điểm và TP Hồ Chí Minh đạt 41,77 điểm.

KHÁNH AN