Lắp điện mặt trời mái nhà, cả làng khấp khởi cuối năm được chia tiền

Những ngày thu nắng nhẹ, ở ngoại ô thành phố Tây An (Trung Quốc), nhiều ngôi làng đã khoác lên mình một diện mạo mới. Trên nóc nhà, thay vì ngói đỏ cũ kỹ, là những tấm pin mặt trời xanh thẫm xếp ngay ngắn, phản chiếu ánh sáng lung linh.

Người dân gọi vui đó là “chiếc áo mới” cho mái nhà - vừa chắn mưa nắng, vừa tạo ra dòng điện sạch mang lại thu nhập đều đặn.

“Trước đây, mỗi mùa đông tốn hơn 3.600 NDT (khoảng 13,3 triệu đồng) để sưởi ấm. Giờ thì miễn phí hoàn toàn, thậm chí cuối năm còn được chia lợi nhuận từ bán điện. Cuộc sống thay đổi hẳn rồi”, ông Vệ Khang Lợi tại thôn Vệ Trại (quận Trường An), hồ hởi khoe.

Câu chuyện của ông Lợi không phải cá biệt. Cả làng Vệ Trại vốn quanh năm chỉ trông vào mấy sào ruộng nay đã tìm thấy một “kho vàng” ngay trên mái nhà.

Mái nhà thôn Vệ Trại (Tây An) với các tấm pin mặt trời xanh thẫm, vừa chắn mưa nắng, vừa tạo nguồn thu nhập ổn định cho hộ dân. Ảnh: CNR

Biến mái nhà bỏ không thành ‘tài sản’

Tây An - thủ phủ tỉnh Thiểm Tây, nằm ở vùng Tây Bắc Trung Quốc, vốn nổi tiếng với di sản văn hóa như đội quân đất nung, nay lại gây chú ý bởi một diện mạo mới: năng lượng tái tạo. Đây là khu vực có nhiều nắng, khí hậu khô, bức xạ mặt trời cao, được coi là điều kiện lý tưởng để phát triển điện mặt trời. Chính từ lợi thế này mà những mô hình “làng điện mặt trời” đã ra đời, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân.

Trước kia, các làng như Vệ Trại không có lợi thế gì đặc biệt ngoài sản xuất nông nghiệp, thu nhập bấp bênh, khó nghĩ tới chuyện làm giàu.

Khi thành phố triển khai dự án “Quang điện + nông thôn mới”, thôn Vệ Trại là một trong những nơi đăng ký đầu tiên.

“Lúc đầu bà con còn nghi ngại, sợ rủi ro, không biết có hiệu quả không. Chúng tôi phải đến từng nhà giải thích, rồi tổ chức cho dân sang làng khác tham quan thực tế. Thấy họ có thu nhập thật, ai nấy mới yên tâm ký tham gia”, Bí thư chi bộ thôn Vệ Phú Cương nhớ lại.

Nhờ đó, Vệ Trại trở thành làng đầu tiên ở Tây An lắp điện mặt trời phân tán trên mái nhà, với tổng công suất 1,64 MW. Đến nay, cả làng có 27 hộ lắp đặt, 19 hộ chính thức hòa lưới.

Từ chỗ chỉ biết dựa vào đất, nay người dân có thêm nguồn thu ổn định, lại gắn bó với mô hình năng lượng xanh bền vững.

Người dân vui mừng khi mùa đông không còn phải tốn cả chục triệu tiền sưởi ấm mà cuối năm còn nhận gần 23 triệu đồng lợi nhuận từ điện mặt trời. Ảnh: CNR

Mùa đông không lo sưởi, túi tiền vẫn rủng rỉnh

Ở một thôn khác là Hoài Đạo (huyện Hộ Huyện), mô hình “điện mặt trời kết hợp bơm nhiệt” giúp giải quyết triệt để bài toán sưởi ấm. Không còn cảnh đốt than mù mịt khói bụi, không còn lo chi phí điện đắt đỏ mà ngôi nhà nào cũng ấm áp, sạch sẽ.

Còn ở thôn Nhân (quận Cao Lăng), nhiều hộ có thêm thu nhập khoảng 2.000 NDT (khoảng 7,4 triệu đồng) mỗi tháng nhờ bán điện. Ông Lý, một người dân, vui vẻ nói: “Chẳng ngờ việc này nhanh và hiệu quả thế. Giờ mái nhà không chỉ che mưa nắng mà còn ‘in’ tiền đều đều”.

Các dự án đều được thiết kế theo hướng lợi ích ở lại cộng đồng. Hợp tác xã đứng tên đầu tư, doanh nghiệp cung cấp công nghệ, người dân cho thuê mái. Toàn bộ doanh thu được chia lại cho hộ dân và quỹ tập thể của làng. Từ đó, cả cộng đồng cùng hưởng lợi, không ai bị bỏ lại phía sau.

Những tấm pin cung cấp còn được thiết kế riêng cho nông thôn: hiệu suất chuyển đổi đạt 22,4%, lại có tác dụng chống thấm, chống bụi, vừa đẹp vừa bền. Tính toán cho thấy, một hộ ở Vệ Trại có thể phát 45.700 kWh mỗi năm, thu nhập trung bình hơn 6.300 NDT (khoảng 23,3 triệu đồng), kéo dài liên tục 30 năm.

Đặc biệt, mỗi hộ còn được tặng kèm máy bơm nhiệt miễn phí, trị giá hàng chục nghìn tệ. Điện sưởi mùa đông được bù trừ toàn bộ từ lợi nhuận phát điện, nhờ vậy hộ dân không tốn chi phí sưởi. “Pin mặt trời giờ không chỉ chống dột mái, mà còn lo luôn chuyện sưởi ấm cho chúng tôi”, ông Vệ Khang Lợi kể.

Lợi ích rõ ràng, quản lý minh bạch

Tiền bạc luôn là mối quan tâm lớn của người dân. Để tạo niềm tin, chính quyền Tây An đã xây dựng cơ chế giám sát chặt chẽ: vốn hỗ trợ được công khai, quá trình nghiệm thu có sự tham gia của nhiều cơ quan.

Chính quyền Tây An giám sát chặt chẽ các dự án điện mặt trời, với vốn hỗ trợ công khai và quá trình nghiệm thu có sự tham gia của nhiều cơ quan, tạo niềm tin cho người dân. Ảnh: CNR

Chỉ tính riêng đến tháng 7/2025, thành phố đã chi hơn 8,28 triệu NDT (khoảng 30,6 tỷ đồng) hỗ trợ các dự án, tất cả đều vận hành ổn định, lợi nhuận đúng như dự kiến, người dân phản hồi tích cực.

Điểm sáng nữa là cách làm “hợp tác xã làm chủ”. Nhờ đó, dòng tiền không chảy hết về doanh nghiệp mà quay lại nuôi dưỡng cộng đồng. Làng có quỹ để tái đầu tư cơ sở hạ tầng, hộ dân có thu nhập ổn định, cuộc sống bớt lo toan.

Ở thôn Điện Trấn (huyện Châu Trí), cụ ông Đường Tuấn Triết, 78 tuổi, ngắm mái nhà mới lắp pin mà phấn khởi: “Lắp đặt chẳng mất đồng nào, mái nhà hết dột, mỗi năm còn được chia lợi nhuận. Giờ chỉ mong trời nắng nhiều cho có thêm thu nhập”.

Điện Trấn hiện là dự án điện mặt trời áp mái quy mô lớn nhất thành phố, toàn bộ do công ty năng lượng tập thể của làng đầu tư. Người dân không bỏ vốn nhưng vẫn được chia lợi nhuận trong 30 năm.

Bây giờ, đi trong làng mới, đâu đâu cũng thấy mái nhà sáng lấp lánh dưới nắng, bãi đỗ xe cũng lắp pin mặt trời, vừa tiện ích vừa sinh lời. Một bức tranh nông thôn hiện đại, xanh - sạch - đẹp đang hiện ra.

Từ 16 làng thí điểm đến 45 làng triển khai giai đoạn đầu, dự án “Quang điện +” của Tây An đang phát triển theo đúng chiến lược “lăn quả cầu tuyết”: càng làm càng nhiều, càng nhiều càng sinh lợi. Bước tiếp theo, thành phố dự kiến mở rộng sang hàng chục làng khác nhằm tạo ra mạng lưới nông thôn xanh rộng khắp, nơi ánh nắng biến thành nguồn thu nhập vững bền cho mỗi hộ gia đình.

Theo Mạng Phát thanh Trung Quốc

Tử Huy