Lập hai quận trái phép, TQ gây phẫn nộ với tham vọng tại Biển Đông

Bộ Dân chính Trung Quốc ngày 19/4 ngang ngược công bố cái gọi là “danh xưng tiêu chuẩn” cho 80 thực thể ở Biển Đông. Danh sách 80 thực thể bao gồm 25 đảo, đá cùng 55 thực thể địa lý dưới đáy biển ở Biển Đông, đi kèm tọa độ cụ thể.

Hầu hết thực thể này tập trung ở phần phía tây Biển Đông, một số nằm dọc theo "đường lưỡi bò" mà Bắc Kinh đơn phương tuyên bố và rất gần đất liền Việt Nam.

Đá Chữ Thập ở quần đảo Trường Sa, đang bị Trung Quốc chiếm đóng phi pháp. Ảnh: AP.

Động thái phi pháp vấp phải sự bất bình của nhiều nước trong khu vực và trên thế giới này diễn ra chỉ một ngày sau khi Bắc Kinh ngang nhiên công bố thành lập cái gọi là “quận đảo” Tây Sa và Nam Sa để “quản lý” quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam.

Trao đổi với Zing về những động thái được cho là vi phạm luật pháp quốc tế nói trên của Trung Quốc, hai chuyên gia hàng đầu của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Washington D.C. Murray Hiebert và Gregory Poling cùng chung nhận định rằng hành động của Trung Quốc không có bất cứ tác dụng nào đối với những yêu sách từ lâu của nước này ở Biển Đông, thậm chí có thể gây phản ứng ngược.

Hành động vô trách nhiệm

“Hành động của Trung Quốc sẽ không làm thay đổi suy nghĩ của nhiều bên - những bên đã phủ nhận tính hợp pháp của những tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh (ở Biển Đông)”, ông Hiebert, cố vấn cấp cao của chương trình Đông Nam Á tại CSIS, cho biết.

Trong khi đó, vô trách nhiệm và gây phẫn nộ là những nhận định của ông Gregory Poling, Giám đốc Chương trình sáng kiến Minh bạch Hàng hải (AMTI) thuộc CSIS, về hành động của Trung Quốc ở Biển Đông trong thời điểm này.

Ông Gregory Poling, Giám đốc Chương trình sáng kiến Minh bạch Hàng hải (AMTI) thuộc CSIS. Ảnh: CSIS.

“Bắc Kinh đang hành động tương tự như vài tháng trước đây ở Biển Đông. Nhưng tiếp tục các thái độ như vậy trong lúc này là việc làm vô trách nhiệm và gây phẫn nộ”, ông Poling phân tích.

Theo ông Hiebert, việc Trung Quốc ngang ngược công bố thành lập cái gọi là “quận đảo” Tây Sa và Nam Sa, cũng như tự ý đưa ra cái gọi là 'danh xưng tiêu chuẩn' của hàng chục đảo, bãi cạn trên Biển Đông sẽ khiến các nước nghi ngờ thêm tham vọng từ lâu của Bắc Kinh.

“Việt Nam, với vai trò là chủ tịch ASEAN năm nay, có thể nỗ lực nêu lên các động thái của Trung Quốc trong ASEAN”.

Cùng chia sẻ quan điểm này, ông Poling cho rằng động thái của Trung Quốc có thể mang lại đòn bẩy cho Việt Nam trong việc nỗ lực và thuyết phục các thành viên khác của ASEAN đứng lên và thừa nhận điều gì đang thực sự diễn ra.

“Đây là thời điểm chiến lược cho Việt Nam và các đối tác như Mỹ thúc đẩy vấn đề và đạt được thêm sự ủng hộ”, ông Poling nói với Zing.

Về ý đồ của Bắc Kinh, ông Poling cho rằng những động thái ngang ngược mới nhất nói trên của họ cho thấy Trung Quốc vẫn mưu đồ kiểm soát toàn bộ các hoạt động thời bình trên Biển Đông, bao gồm đánh bắt ngư nghiệp. “Trung Quốc cho rằng nay họ đã đủ mạnh để ngăn cản bất cứ hoạt động thăm dò dầu khí nào không có sự cho phép của họ”.

Về chiến lược của Bắc Kinh trên vùng biển quan trọng này, vị chuyên gia CSIS vạch rõ Trung Quốc dựa chủ yếu vào các lực lượng hải cảnh và bán quân sự thay vì hải quân để hăm dọa và gây nguy cơ va chạm với các tàu khác trong khu vực.

“Mục đích của Trung Quốc là khiến các bên trong khu vực, bao gồm các tổ chức thương mại và chính phủ các quốc gia Đông Nam Á, nhận thấy họ phải đối mặt với quá nhiều rủi ro cũng như tốn kém để có thể tiếp tục vận hành như thông thường ở Biển Đông”.

Tàu hải cảnh Trung Quốc trên Biển Đông. Ảnh: AP.

Trong khi đó, ông Hiebert lưu ý rằng những phản ứng gần đây của Philippines, cũng như Malaysia với các động thái của Trung Quốc ở Biển Đông là rất đáng quan tâm.

“Điều lý thú là năm nay Philippines đã bày tỏ sự phản đối với các hành động của Trung Quốc nhiều lần, cũng như Malaysia”, ông Hiebert nói với Zing. Đồng thời, ông cho rằng những động thái lần này của Trung Quốc đã nằm trong kế hoạch đã chuẩn bị từ trước và nay họ chỉ tiếp tục thúc đẩy hành động khi hầu hết chính phủ các nước đang vướng bận các khó khăn khác.

Theo truyền thông Philippines, nước này đã liên tiếp gửi công hàm phản đối việc Trung Quốc có các hành vi gây hấn trên Biển Đông và hành động của Trung Quốc đã vi phạm luật pháp quốc tế.

Trong chia sẻ trên Twitter cá nhân, Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin cho biết một công hàm phản đối liên quan tới việc tàu Trung Quốc kích hoạt radar đại bác ở trạng thái tấn công nhắm vào tàu Hải quân Philippines. Một công hàm khác phản đối tuyên bố của Trung Quốc về cái gọi là địa phận của tỉnh Hải Nam nước này.

Trong khi đó, Bộ trưởng Ngoại giao Malaysia Hishammuddin Hussein ngày 23/4 nhấn mạnh nước này quyết bảo vệ các lợi ích và quyền lợi của mình ở Biển Đông và mọi tranh chấp nên được giải quyết thông qua các biện pháp hòa bình.

Ông Hishammuddin đưa ra tuyên bố này sau khi có tin tàu khảo sát Hải Dương Địa chất 8 của Trung Quốc hoạt động gần tàu khoan thăm dò đáy biển West Capella do Công ty dầu khí Petronas (Malaysia) vận hành.

Trung Quốc tự hủy hoại vị thế trên toàn cầu

Bộ Ngoại giao Việt Nam đã lên tiếng phản đối lập hai quận trái phép của Trung Quốc, cũng như việc Bắc Kinh ngang nhiên đặt “danh xưng tiêu chuẩn” cho 80 thực thể ở Biển Đông.

"Việt Nam nhiều lần khẳng định có đầy đủ bằng chứng lịch sử và cơ sở pháp lý để khẳng định chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa phù hợp với luật pháp quốc tế, đồng thời có quyền chủ quyền, quyền tài phán ở vùng biển như xác lập ở Công ước Luật biển UNCLOS năm 1982", Phó phát ngôn Bộ Ngoại giao Ngô Toàn Thắng trả lời câu hỏi của Zing tại cuộc họp báo thường kỳ chiều 23/4.

"Mọi hành vi xâm hại chủ quyền Việt Nam với Hoàng Sa, Trường Sa, quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam với vùng biển của mình đều không có giá trị, không được công nhận và Việt Nam kiên quyết phản đối", ông Thắng nói thêm.

Ông Hiebert - cố vấn cấp cao của chương trình Đông Nam Á tại CSIS. Ảnh: CSIS.

"Lập trường nhất quán của Việt Nam là phản đối mạnh mẽ việc thành lập cái gọi là 'thành phố Tam Sa' và các hành vi có liên quan vì đã vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam, không có giá trị và không được công nhận, không có lợi cho quan hệ hữu nghị giữa các quốc gia và gây thêm phức tạp tình hình Biển Đông, khu vực và thế giới", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng nói trong tuyên bố ngày 19/4.

Việt Nam yêu cầu Trung Quốc tôn trọng chủ quyền của Việt Nam, hủy bỏ các quyết định sai trái liên quan đến những việc làm đó và không có những việc làm tương tự trong tương lai, bà Hằng tuyên bố.

Ngày 23/4, trong cuộc họp với các bộ trưởng Ngoại giao ASEAN, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo bày tỏ quan ngại trước "cách hành xử khiêu khích" và "đơn phương" của Trung Quốc trên Biển Đông.

Ông nhắc lại các động thái của Trung Quốc trong thời gian gần đây, gọi đó là sự "lợi dụng sự mất tập trung" từ cộng đồng quốc tế trong vấn đề Biển Đông.

Ngoại trưởng Mỹ lên án Trung Quốc "gia tăng áp lực quân sự và cưỡng ép những láng giềng trong khu vực Biển Đông, thậm chí táo bạo đến mức đâm chìm cả tàu cá Việt Nam".

"Mỹ kịch liệt phản đối hành động bắt nạt của Trung Quốc và chúng tôi hy vọng các nước khác cũng yêu cầu họ thừa nhận trách nhiệm", ông Pompeo nhấn mạnh.

Chuyên gia Hiebert nhận định các hoạt động của Mỹ gần đây ở Biển Đông, với việc điều động tàu đổ bộ USS America và tàu tuần dương USS Bunker Hill cùng diễn tập với các tàu hải quân Australia thể hiện sự lo ngại của Mỹ về tự do hàng hải.

Ông cho rằng Washington đã lên kế hoạch này trước khi biết Trung Quốc sẽ có hành động gì ở Biển Đông trong năm nay. “Giới chức Mỹ cũng nhiều lần lên tiếng chỉ trích các hành động quyết liệt của Trung Quốc trong năm nay và sẽ tiếp tục những hành động như vậy”, ông Hiebert nói.

Trong khi đó, báo Wall Street Journal hôm 23/4 đăng tải bài viết với tựa đề “Hãy coi chừng ở Biển Đông”, trong đó Ban Biên tập nhấn mạnh rằng những hành vi gần đây của Trung Quốc trên biển Đông đã hủy hoại nghiêm trọng những khẳng định của nước này là muốn trở thành một cường quốc toàn cầu tuân thủ luật lệ quốc tế.

“Mỹ đã hành động đúng đắn khi thể hiện rõ rằng nước này vẫn là một cường quốc Thái Bình Dương và virus corona không làm giảm bớt quyết tâm này”.

Xuân Thu