Lấp lỗ hổng cơ chế quản lý cho thương mại điện tử

Sàn thương mại điện tử ShopeeFood. Ảnh: BNEWS phát

Thương mại điện tử là kênh phát triển kinh tế tiềm năng và tạo xung lực phát triển cho nền kinh tế nhưng trong lĩnh vực này, cả người mua và người bán đều thiếu kỹ năng và kinh nghiệm đã tạo ra những lỗ hổng cho đối tượng lợi dụng trục lợi. Chính vì vậy, hàng giả, hàng kém chất lượng đã, đang len lỏi vào các ngõ ngách của đời sống và ai cũng có thể là “nạn nhân” nếu không có kỹ năng lựa chọn, mua hàng. Hơn nữa, trước bối cảnh quy định hiện hành chưa thể bắt kịp với sự phát triển, nhiều ý kiến cho rằng cần hoàn thiện thể chế để đẩy lùi tiêu cực đang diễn ra hàng ngày, hàng giờ trên thương mại điện tử.

Nhận định từ các chuyên gia, sự bùng nổ của công nghệ, nhất là với phương thức kinh doanh qua mạng xã hội đã mang lại nhiều lợi ích cho cả người dân và doanh nghiệp. Hiện nay, việc bán hàng trực tuyến đang là hình thức phổ biến giúp cho người bán và người mua tiết kiệm được thời gian, chi phí thanh toán...

Tuy vậy, song hành với sự tăng trưởng ấn tượng, thương mại điện tử cũng là nỗi lo của nhiều người tiêu dùng và tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng xấu đến nền kinh tế. Bởi, Internet và thương mại điện tử đều có những mặt trái và đang đặt ra nhiều vấn đề cần giải quyết như vi phạm pháp luật trên website, sàn giao dịch thương mại điện tử và mạng xã hội về không đăng ký, thông báo website, cung cấp sản phẩm không đảm bảo chất lượng, giả mạo doanh nghiệp khác nhằm lừa đảo khách hàng…

Mặc dù chỉ ít ngày sau khi bắt giữ ổ nhóm lừa đảo trên, cơ quan công an cũng bắt giữ 1 đối tượng ở phường Mộ Lao, quận Hà Đông, Hà Nội. Cũng với thủ đoạn áp mã giảm giá trên các gian hàng ảo, đối tượng này đã chiếm đoạt của Shopee hàng trăm triệu đồng.

Nhân viên một shop đang chốt đơn cho khách mua online trên các sàn thương mại điện tử Shopee, Tiktok và trang Facebook. Ảnh: Uyên Hương/BNEWS/TTXVN

Ông Nguyễn Đức Lê- Phó Cục trưởng Cục Nghiệp vụ- Tổng cục Quản lý thị trường nhấn mạnh: Thương mại điện tử đã và đang đặt ra nhiều thách thức mới cho các lực lượng chức năng trong đấu tranh phòng, chống hàng giả, bảo vệ người tiêu dùng. Các hành vi vi phạm trên không gian mạng rất tinh vi, phức tạp và đa dạng. Vi phạm điển hình là bán hàng giả của các nhãn hiệu lớn liên quan đến hàng thời trang, mỹ phẩm, đồ gia dụng, đồ điện tử...

Thống kê cho thấy, năm 2023, Bộ Công Thương đã yêu cầu các sàn, các website tiến hành rà soát, ngăn chặn và gỡ bỏ/khóa 6.254 gian hàng với 23.359 sản phẩm vi phạm. Ngoài ra, lực lượng quản lý thị trường (Bộ Công Thương) đã kiểm tra 834 vụ, xử lý 764 vụ, phạt tiền 12 tỷ đồng liên quan tới những vi phạm trong hoạt động thương mại điện tử.

Ở một góc khuất khác, mạng xã hội liên tục nổi sóng bởi những phiên livetream hàng trăm tỷ đến từ các chủ kênh TikTok như Quyền Leo Daily, Tiktoker Võ Hà Linh… Vì vậy, không ít người bày tỏ sự nghi ngờ rằng đây có phải là những con số ảo, được thổi phồng lên bởi chính chủ và truyền thông. Các nghi vấn đơn ảo, chiêu trò marketing… đặt ra ngày càng nhiều.

Liên quan đến việc quản lý chất lượng và bảo đảm quyền lợi của khách hàng cũng như giá bán qua sàn thương mại điện tử, livestream rẻ hơn đang gây bất ổn và hoang mang trên thị trường, tại Kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XV, một số cử tri của các tỉnh đã gửi phản ánh về tình trạng này và băn khoăn về vai trò của cơ quan chức năng trong quản lý, xử lý vi phạm về kinh doanh trên môi trường mạng.

Với vai trò cơ quan chủ quản, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho rằng, để quản lý được hoạt động livestream bán hàng, không chỉ là trách nhiệm của ngành công thương mà còn là trách nhiệm của rất nhiều ngành khác. Ngoài ra, cần có sự chia sẻ thông tin trong quản lý giữa các cơ quan chức năng để kịp thời xử lý sai phạm, nhất là chống thất thu thuế trong môi trường thương mại điện tử. Đồng thời, do hoạt động này biến hóa khôn lường, các quy định pháp luật hiện nay cần tiếp tục được rà soát để sửa đổi bổ sung cho phù hợp. Bởi đây là lĩnh vực mới, không chỉ ở Việt Nam mà các quốc gia trên thế giới đều gặp phải.

“Tại Việt Nam, thương mại điện tử đang phát triển rất mạnh, quy mô thương mại hiện tại khoảng 21 tỷ USD và sẽ còn phát triển nữa trong tương lai. Vì thế, phải tiếp tục rà soát, sửa đổi bổ sung chính sách hiện nay”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.

Đánh giá từ giới phân tích, trước những lỗ hổng khi giao dịch trực tuyến, bất cứ sàn thương mại điện tử nào cũng có thể trở thành nạn nhân của chiêu trò trên. Hệ lụy đi kèm sẽ là quyền lợi của người tiêu dùng bị ảnh hưởng khi bị chiếm mất cơ hội mua hàng khuyến mãi. Bởi, thương mại điện tử, mạng xã hội là không gian rộng lớn, xuyên biên giới nên phải xem đây là không gian như đời thật để chủ động đấu tranh, kịp thời phát hiện và xử lý hành vi vi phạm.

Do đó, cần thêm chế tài đủ mạnh cũng như ứng dụng công nghệ thông tin để kịp thời phát hiện, loại bỏ sản phẩm hàng giả, hàng kém chất lượng; quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị và con người trong việc chống hàng giả trên thương mại điện tử.

Uyên Hương/BNEWS/TTXVN