Lấy khoa học, công nghệ làm động lực tăng trưởng mới

Một góc Khu Công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh.

Với việc đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ, chuyển đổi số… vào sản xuất kinh doanh, cũng như vào hoạt động quản lý của bộ máy công quyền, thành phố từng bước chuyển từ phát triển theo chiều rộng sang chiều sâu, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững.

Đòn bẩy từ khoa học, công nghệ

Theo các chuyên gia, khoa học, công nghệ đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân và tạo nên những bước tiến vượt bậc trong nhiều lĩnh vực cho Thành phố Hồ Chí Minh.

Cụ thể, đối với động lực thúc đẩy kinh tế, năm 2024, tỷ lệ đóng góp của khoa học và công nghệ trong tăng trưởng năng suất lao động (TFP) đã đạt khoảng 50%. Trong chuyển đổi số, thành phố đã triển khai các chương trình chuyển đổi số toàn diện, nhất là trong các ngành như y tế, giáo dục và hành chính công để hướng đến xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh trở thành đô thị thông minh trong tương lai gần.

Về hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo, địa phương này được “mệnh danh” là cái nôi khoa học, công nghệ của cả nước, đã dần hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo lớn nhất nước, với hơn 2.200 doanh nghiệp khởi nghiệp; thu hút hơn 100 quỹ đầu tư mạo hiểm và tổ chức hàng trăm sự kiện khởi nghiệp mỗi năm.

Hoạt động nghiên cứu khoa học tại Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh.

Ông Lâm Đình Thắng, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh cho biết: Trong những năm qua, thành phố đã khẳng định vị thế dẫn đầu cả nước trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, cũng như chuyển đổi số. Việc ban hành các chính sách đặc thù theo Nghị quyết số 98/2023/QH15 (như chính sách thu hút, giữ chân nhà khoa học, người tài; chính sách hỗ trợ không hoàn lại cho các dự án khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo; chính sách sandbox; chính sách về miễn thuế cho các hoạt động khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo) đã tạo cơ sở vững chắc để triển khai các đề án lớn, hướng đến việc xây dựng một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo toàn diện và bền vững.

Ngoài ra, thành phố đang nổi lên như một trung tâm quan trọng trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển (R&D). Đồng thời, thể hiện năng lực đổi mới và phát triển công nghệ mạnh mẽ, cùng các nỗ lực thúc đẩy hệ sinh thái thuận lợi cho nghiên cứu và đổi mới.

Trong xu hướng này, Thành phố Hồ Chí Minh cũng đẩy mạnh hợp tác với các đối tác quốc tế để triển khai các dự án phát triển, như hợp tác với Singapore để phát triển kinh tế xanh, hay gần là hợp tác với các đối tác Australia, các nước có thế mạnh về khoa học và công nghệ để thúc đẩy các dự án nghiên cứu, trao đổi kinh nghiệm, chuyển giao công nghệ về chuyển đổi số, chuyển đổi năng lượng, kinh tế xanh và mô hình quản trị siêu thành phố bằng công nghệ.

Tuy nhiên, cần thẳng thắn nhìn nhận, tiềm năng, lợi thế của Thành phố Hồ Chí Minh về khoa học, công nghệ vẫn chưa được khai thác hiệu quả. Sự phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong thời gian qua mặc dù mang lại nhiều kết quả tích cực nhưng vẫn chưa tương xứng với tiềm năng phát triển của địa phương này.

Đây là một trong những nguyên nhân làm tính vượt trội, sự năng động, sáng tạo, vai trò đầu tàu, động lực, dẫn dắt đối với vùng và cả nước của Thành phố Hồ Chí Minh có chiều hướng suy giảm trong thời gian qua.

Tiến sĩ Trần Du Lịch, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính-tiền tệ quốc gia nhận định, trong hơn 10 năm qua, vị trí và vai trò của thành phố có dấu hiệu suy giảm, cả về tỷ trọng đóng góp vào nền kinh tế lẫn vào mô hình phát triển, hoàn thiện cơ chế quản lý.

Trong dòng chảy của kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc chính là thời cơ để Thành phố Hồ Chí Minh củng cố và nâng cao vị trí, vai trò của mình đối với cả nước và khẳng định vị thế tương xứng đối với khu vực và thế giới.

Khoa học, công nghệ là “chìa khóa” đột phá

Thành phố Hồ Chí Minh sau gần bốn thập kỷ đổi mới từ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa luôn tự hào là một thành phố năng động, dám nghĩ, dám làm, đi đầu trong đổi mới, sáng tạo, luôn là đầu tàu kinh tế của cả nước, động lực tăng trưởng của Vùng kinh tế trọng điểm phía nam và cả nước.

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 đang bùng nổ mạnh mẽ trên toàn cầu, để tiếp tục duy trì vai trò đầu tàu kinh tế cả nước, Thành phố Hồ Chí Minh đang định hình lại mô hình tăng trưởng, trong đó lấy khoa học, công nghệ làm động lực chính.

Các đại biểu tham quan các giải pháp chuyển đổi số tại Triển lãm công nghệ số tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Ông Lâm Đình Thắng cho biết thêm: Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia ra đời là một cơ hội cốt lõi để Thành phố Hồ Chí Minh bứt phá hơn nữa để góp phần đưa khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm chìa khóa để phát huy mọi nguồn lực góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội.

Theo đó, Thành phố Hồ Chí Minh đã ban hành kế hoạch Triển khai Chương trình hành động số 63-CTrHĐ/TU ngày 27/2/2025 của Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh về thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW.

Trong đó, xác định mục tiêu đưa khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị, phát triển kinh tế-xã hội xứng tầm của thành phố trong kỷ nguyên mới.

Mục tiêu đến năm 2030 hình thành 5.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; hình thành ít nhất năm trung tâm nghiên cứu ứng dụng, đổi mới sáng tạo tiệm cận trình độ quốc tế (CoE) trong các lĩnh vực trọng tâm; thúc đẩy, hỗ trợ hình thành 5-10 doanh nghiệp công nghệ lớn.

Đồng thời, đào tạo, thu hút nguồn nhân lực nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo đạt 12 người/vạn dân; tỷ lệ khai thác thương mại hóa từ kết quả nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo đạt 8-10%; tỷ lệ đóng góp của năng suất nhân tố tổng hợp vào tăng trưởng kinh tế ở mức trên 55%...

KHÁNH TRÌNH