Lấy ý kiến dự thảo Nghị định quy định Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi)

Tại dự thảo tờ trình dự thảo Nghị định, Bộ Công an cho biết, Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi) được bổ sung vào Chương trình lập pháp năm 2025 của Quốc hội khóa XV, dự kiến trình Quốc hội cho ý kiến thông qua tại kỳ họp thứ 10.

Trong đó, giao Chính phủ quy định, hướng dẫn xác định bí mật nhà nước và độ mật của bí mật nhà nước; sao, chụp tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước; giao, nhận tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước; mang tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước ra khỏi nơi lưu giữ; địa điểm tổ chức, phương án bảo vệ và sử dụng phương tiện, thiết bị tại hội nghị, hội thảo, cuộc họp có nội dung bí mật nhà nước; quy trình xử lý văn bản chứa nội dung bí mật nhà nước trên môi trường điện tử (giao nhận, gia hạn thời hạn bảo vệ, điều chỉnh độ mật, giải mật).

Bên cạnh đó, Nghị định số 26/2020/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ bí mật nhà nước chưa quy định trách nhiệm của chính quyền cấp xã trong hoạt động bảo vệ bí mật nhà nước; quy trình xác định độ mật đối với dự thảo văn bản chứa nội dung bí mật nhà nước…

Để đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số theo tinh thần Nghị quyết số 57, Nghị quyết số 66; phù hợp với mô hính chính quyền địa phương 2 cấp quy định tại Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025, Nghị quyết số 203, việc ban hành nghị định thay thế Nghị định số 26/2020/NĐ-CP là cần thiết.

Dự thảo nghị định gồm 10 điều quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi) về xác định bí mật nhà nước và độ mật của bí mật nhà nước; sao, chụp tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước; giao, nhận tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước; mang tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước ra khỏi nơi lưu giữ; địa điểm tổ chức, phương án bảo vệ và sử dụng phương tiện, thiết bị tại hội nghị, hội thảo, cuộc họp có nội dung bí mật nhà nước; chế độ báo cáo về công tác bảo vệ bí mật nhà nước và phân công người thực hiện nhiệm vụ bảo vệ bí mật nhà nước.

Cán bộ Công an tỉnh Sơn La trao đổi nghiệp vụ về công tác bảo vệ bí mật nhà nước.

Về xác định bí mật nhà nước, độ mật của bí mật nhà nước, dự thảo nghị định quy định cấp phó được ủy quyền xác định bí mật nhà nước, độ mật của bí mật nhà nước được thể hiện bằng văn bản ủy quyền hoặc văn bản phân công công tác của người đứng đầu cơ quan, tổ chức nhằm bảo đảm tính linh hoạt trong ủy quyền.

Dự thảo nghị định bổ sung việc xác định độ mật đối với dự thảo văn bản chứa thông tin thuộc danh mục bí mật nhà nước để phù hợp với thực tiễn và phòng ngừa lộ, mất bí mật nhà nước trong quá trình dự thảo; bổ sung thẩm quyền xác định bí mật nhà nước và độ mật của bí mật nhà nước trong trường hợp người soạn thảo, tiếp nhận thông tin thuộc danh mục bí mật nhà nước đồng thời là người có thẩm quyền xác định để tạo cơ sở pháp lý thực hiện trên thực tế.

Ngoài ra, dự thảo nghị định bổ sung quy định về cách thức xử lý khi xác định sai độ mật, xác định không đúng bí mật nhà nước; xác định độ mật đối với văn bản điện tử bí mật nhà nước; quy định trực tiếp mẫu dấu độ mật, văn bản xác định bí mật nhà nước tại nghị định (tương tự Nghị định số 30/2020/NĐ-CP về công tác văn thư, Nghị định số 78/2025/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp để tổ chức thi hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật) nhằm tạo thuận lợi cho công tác áp dụng, tra cứu.

Về sao, chụp tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước, dự thảo nghị định bổ sung các hình thức sao, chụp gồm: Sao từ bản giấy sang bản giấy; sao từ bản giấy sang văn bản điện tử; sao từ văn bản điện tử sang văn bản giấy để phù hợp với quá trình chuyển đổi số; đồng thời bỏ quy định việc số hóa tài liệu bí mật nhà nước để lưu trữ trên máy tính hoặc scan thành văn bản điện tử để chuyển giao trên môi trường điện tử thì không phải thực hiện theo quy trình sao, chụp bí mật nhà nước nhằm cắt giảm thủ tục không cần thiết.

Dự thảo Nghị định bãi bỏ hình thức sao y, sao lục, trích sao, theo đó chỉ còn 1 hình thức là bản sao bí mật nhà nước. Quy định này nhằm tháo gỡ vướng mắc hiện nay tại cơ quan, tổ chức khi nhận được bản sao bí mật nhà nước là bản sao lục hoặc trích sao trong trường hợp phải triển khai tiếp đến các đơn vị trực thuộc nhưng không còn hình thức sao, gây cản trở cho quá trình xử lý công việc và hoạt động bình thường của cơ quan, tổ chức, đặc biệt là cấp cở sở khi triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp như hiện nay.

Về giao tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước, dự thảo nghị định bãi bỏ quy định bì trong của tài liệu bí mật nhà nước độ Tuyệt mật phải niêm phong bằng dấu của cơ quan, tổ chức ở ngoài bì, vì việc niêm phong bằng dấu phải có chữ ký của người có thẩm quyền của cơ quan, tổ chức nên quy định này không bảo đảm tính khả thi và phát sinh thêm thủ tục không cần thiết, Trong khi đó, dự thảo Nghị định đã quy định về chất liệu làm bì và tài liệu bí mật nhà nước độ Tuyệt mật được bảo vệ bằng 2 lớp phong bì.

Về nhận bí mật nhà nước, dự thảo Nghị định bổ sung quy định “Tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước độ Tuyệt mật chỉ được mở bì, ghi trích yếu khi được người đứng đầu cơ quan, tổ chức tiếp nhận bí mật nhà nước cho phép” vì hiện nay, nhiều cơ quan, tổ chức phản ánh văn thư cơ quan lúng túng khi tiếp nhận tài liệu bí mật nhà nước độ Tuyệt mật có được mở bì, ghi trích yếu hay không. Trong khi đó bí mật nhà nước độ Tuyệt mật thường gửi đích danh cá nhân hoặc đích danh người đứng đầu cơ quan, đơn vị.

Dự thảo Nghị định cũng bổ sung quy định về gửi, nhận văn bản chứa nội dung bí mật nhà nước trên môi trường điện tử theo hướng được đăng ký bằng cơ sở dữ liệu trên máy tính không nối mạng internet, mạng viễn thông, trách nhiệm của bên gửi, bên nhận; loại trừ trường hợp giao nhận tài liệu bí mật nhà nước trên môi trường điện tử thì không phải ký nhận tại sổ chuyển giao bí mật nhà nước.

Đối với quy định mang tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước ra khỏi nơi lưu giữ, dự thảo Nghị định bãi bỏ quy định mang tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước ra khỏi nơi lưu giữ phục vụ công tác trong nước phải thực hiện quy trình xin phép người có thẩm quyền để bảo đảm phù hợp với quy định của Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi).

Về gia hạn thời hạn bảo vệ, điều chỉnh độ mật, giải mật văn bản điện tử bí mật nhà nước; dự thảo Nghị định bổ sung 1 điều (Điều 7) quy định về gia hạn thời hạn bảo vệ, điều chỉnh độ mật, giải mật văn bản điện tử bí mật nhà nước.

Theo đó, thẩm quyền, trình tự, thủ tục gia hạn thời hạn bảo vệ, điều chỉnh độ mật, giải mật văn bản điện tử bí mật nhà nước thực hiện tương tự văn bản giấy quy định tại Điều 20, Điều 21, Điều 22 Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi); bổ sung nội dung sau khi được người có thẩm quyền quyết định gia hạn thời hạn bảo vệ, điều chỉnh độ mật, giải mật thì cơ quan, tổ chức tạo dấu gia hạn thời hạn bảo vệ, điều chỉnh độ mật, giải mật và ghi cụ thể thời gian trên các dấu tương ứng được tạo trên văn bản điện tử bí mật nhà nước.

Về phân công người thực hiện nhiệm vụ bảo vệ bí mật nhà nước, dự thảo Nghị định bổ sung quy định cấp xã có trách nhiệm phân công người thực hiện nhiệm vụ kiêm nhiệm bảo vệ bí mật nhà nước cho phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (nội dung này trước đây thuộc trách nhiệm của cấp huyện).

Nguyễn Hương