Lễ hội Ná Nhèm 2023: Bố trí nhà sàn đón tiếp du khách tham gia

Lễ hội Ná Nhèm được tổ chức vào ngày 14 và 15 tháng Giêng hàng năm.

Ngày 31/1, trao đổi với PV, ông Hoàng Văn Chẩn, đại diện Ban quản lý di tích, Ban tổ chức Lễ hội Ná Nhèm tại xã Trấn Yên, huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn cho biết, thực hiện chỉ đạo của UBND huyện Bắc Sơn về việc giao UBND xã Trấn Yên tổ chức Lễ hội Ná Nhèm - Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia hàng năm. Lễ hội Ná Nhèm năm 2023 sẽ diễn ra trong 2 ngày 14 và 15 tháng Giêng (tức ngày 4/2 và 5/2 Dương lịch).

Ngày 14 tháng Giêng sẽ diễn ra "Lễ nhập đồ cung tiến lễ vật", tổ chức trao giải và công diễn các tiết mục xuất sắc tại Hội diễn văn nghệ mừng Đảng, mừng Xuân Quý Mão 2023 tại sân Đình Làng Mỏ.

Ngày 15 tháng Giêng sẽ diễn ra nghi lễ rước nước Tiên, rước nước và cúng lễ tại mỏ nước Bó Vằn và Đình Làng Mỏ. Tiếp theo sẽ là nghi lễ rước Long Ngai - Bài Vị của Đức Vua từ Đình Làng Mỏ ra Miếu Xa Vùn làm lễ. Cùng với đó là trình diễn Tục Hèm đánh trận và cung tiến Lễ vật, chương trình văn nghệ. Buổi chiều là tổ chức các trò chơi dân gian.

Điểm đặc sắc của Lễ hội Ná Nhèm là màn rước sinh thực khí nam (Tàng thinh) và sinh thực khí nữ (Mặt nguyệt). Ý nghĩa của việc này là ước mong sinh sôi nảy nở, con cháu đầy đàn.

Chia sẻ về Tàng Thinh và Mặt Nguyệt, ông Chẩn cho biết thêm, theo tục lệ, mỗi năm Tàng Thinh và Mặt Nguyệt sẽ được làm mới bởi năm trước đã siêu hóa.

“Hiện tại, Tàng Thinh và Mặt Nguyệt vẫn đang được làm, chưa xong. Chúng tôi giao cho các cụ trong làng để làm, kích thước của Tàng Thinh và Mặt Nguyệt sẽ do các cụ bàn bạc nhưng khả năng vẫn to bằng năm trước (2016 - 2017)”, ông Chẩn thông tin.

Cũng chia sẻ về công tác chuẩn bị lễ hội, ông Phạm Bá Phương, Chủ tịch UBND xã Trấn Yên cho biết, các công việc phục vụ tổ chức lễ hội đã cơ bản hoàn thành và các đơn vị đang trang trí, lắp đặt các thiết bị cần thiết.

“Do đặc thù xã ở vùng cao nên chúng tôi đã hỏi nhờ được một số nhà dân, nếu du khách đến tham gia lễ hội có nhu cầu ngủ lại rất mong mọi người liên hệ với ban tổ chức để chúng tôi dẫn đến một số nhà dân ngủ qua đêm”, ông Phương chia sẻ.

Lễ hội Ná Nhèm là nghi thức, nghi lễ thờ cúng Thành Hoàng, đức thánh Cao Sơn Quý Minh, thờ Đức vua Miêu Tĩnh và Đức vua Cao Quyết, gắn liền với sự tích đánh giặc giữ làng và các hoạt động văn hóa, trò chơi, trò diễn của người Tày.

Theo lời kể của các cụ bô lão thì xưa có một toán giặc Tấc Tài Ngàn - hay còn gọi là giặc răng đỏ - đến chiếm đóng tại ngôi miếu thờ Thành hoàng Đức Cao Sơn ở sườn đồi Khau Dạ Háy (xã Trấn Yên, Bắc Sơn, Lạng Sơn). Chúng bắt con gái của dân làng lên giặt giũ, nấu ăn, ban đêm thắt miệng túi cho bọn chúng ngủ.

Lũ giặc còn làm một cái trống to, đêm xuống, chúng bắt các cô gái dắt dê lên mặt trống để giẫm tạo ra âm thanh dồn dập như xông trận làm dân làng hoang mang lo sợ. Ban ngày, chúng xuống làng giết người, cướp bóc của cải khiến dân làng căm phẫn.

Để giết giặc, dân làng đã bày mưu cho các cô gái phục vụ buộc miệng túi thật chặt khi giặc ngủ rồi làm ám hiệu cho dân làng biết để lên diệt giặc, quăng xuống suối Phai Huấn.

Sau khi bọn giặc chết không lâu thì trong làng xuất hiện dịch bệnh lạ, làm nhiều người và vật nuôi bị chết, hạn hán xảy ra liên miên. Tại gần ngôi miếu Xa Vùn xuất hiện một tổ ong chúa rất lớn, hễ người và gia súc đi qua đều bị ong đốt chết. Thầy mo cho rằng giặc chết vào giờ linh không được cúng tế cho ăn nên chúng quậy phá. Thời gian sau, dân làng đã tổ chức lễ hội Ná Nhèm cúng tế Thành hoàng và tục hèm đánh trận mô tả lại quá trình chống giặc của người dân.

Công Phương