Lễ Sen Dolta - Truyền thống hiếu nghĩa của đồng bào Khmer

Lễ Sen Dolta của đồng bào dân tộc Khmer ở huyện Tân Châu, tỉnh Tây Ninh sẽ diễn ra từ ngày 29-8 đến mùng 1-9 âm lịch nhằm ngày 13 đến 15-10-2023.

Đồng bào dân tộc Khmer chuẩn bị cho lễ Sen Dolta.

Những ngày này, đồng bào dân tộc Khmer long trọng tổ chức lễ Sen Dolta để tưởng nhớ đến công ơn bậc sinh thành, những người trong thân tộc quá cố và tri ân tổ tiên đã khai phá đất đai, phù hộ cho phum, sóc được bình an, thịnh vượng.

Lễ Sen Dolta từ lâu được xem là một trong những lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa của người Khmer được lưu giữ qua nhiều thế hệ.

Theo ông Nak Chan - già làng ấp Kà Ốt thì lễ Sen Dolta của đồng bào dân tộc Khmer có ý nghĩa như lễ Vu Lan báo hiếu của người Việt, nhằm thể hiện tấm lòng kính trọng với ông bà, tổ tiên đã khuất.

Dịp lễ này, bà con đồng bào dân tộc Khmer chuẩn bị hết sức chu đáo, mỗi gia đình sẽ cử đại diện đến hỗ trợ nhà chùa làm những công việc chuẩn bị cho ngày lễ như treo cờ, dọn cỏ, quét dọn khuôn viên chùa.

Đồng bào dân tộc Khmer háo hức đón lễ Sen Dolta.

Các gia đình cũng tranh thủ dọn dẹp nhà cửa, bàn thờ và chuẩn bị nhiều món ăn truyền thống để dâng cúng ông bà, tổ tiên.

Tùy theo điều kiện kinh tế từng nhà, mỗi người sẽ có cách chuẩn bị khác nhau nhưng lễ vật thường có điểm chung đều là những món ăn bình dị, gần gũi mang đặc trưng của người Khmer.

Chị Thị Vet, ngụ ấp Con Trăn, xã Tân Hòa, huyện Tân Châu cho biết vào lễ Sen Dolta, lễ phẩm mà gia đình chị chuẩn bị thường là những món ăn mà người quá cố khi còn sống thích, các loại bánh, trái cây, trà nước. “Năm nay gia đình tôi tranh thủ cúng ông bà tại nhà xong, sau đó qua chùa Kà Ốt để lễ Phật cầu nguyện cho ông siêu thoát để phù hộ cho mình mạnh giỏi làm ăn”- chị Thị Vet cho biết thêm.

Mặc dù, lễ Sen Dolta năm nay không diễn ra tưng bừng, náo nhiệt như Tết mừng năm mới Chôl Chnăm Thmây nhưng mang đậm những sắc thái tín ngưỡng đặc trưng văn hóa của người Khmer, thể hiện truyền thống “Cây có cội, nước có nguồn” của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Trong 3 ngày lễ Sen Dolta, ngoài cúng ở nhà, mọi nghi thức quan trọng đều diễn ra tại chùa. Dưới mái chùa chung của cả phum, sóc, mọi người đều hướng lòng thành kính về Đức Phật, tưởng nhớ đến ông bà, tổ tiên và đặt hy vọng vào những điều tốt đẹp.

Ông Nak Chan chia sẻ: “Lễ Sen Dolt thì con cháu làm ăn xa đều phải về nhà, thắp nén nhang và đến chùa cúng Phật. Tôi cầu mong cho nhà nhà được bình an, cầu cho mưa thuận gió hòa, làm ăn suôn sẻ, thuận lợi. Lễ Sen Dolta năm nay đặc biệt hơn mọi năm vì năm nay chúng tôi có dàn nhạc ngũ âm và bộ trống Chhay Dăm mà bộ đội biên phòng (BĐBP) tặng cho để đón lễ. Thay mặt bà con nhân dân Khmer nơi đây, tôi rất cảm ơn Đảng, Nhà nước và BĐBP đã quan tâm đến chúng tôi”.

Lễ Sen Dolta của đồng bào dân tộc Khmer ở huyện Tân Châu.

Ông Lâm Muốt – Già làng ấp Con Trăn, xã Tân Hòa, huyện Tân Châu nhớ lại: Theo đúng như truyền thống ngày xưa thì ngày thứ ba và cũng là ngày cuối của lễ Sen Dolta cúng tiễn đưa ông bà. Gia đình nào cũng nấu mâm cơm, thức ăn, chuẩn bị bánh, hoa quả, nhang, đèn.

Sau đó, người ta cho thức ăn vào thuyền làm bằng bẹ chuối hay mo cau đã chuẩn bị sẵn thả xuống các con sông, kênh rạch gần nhà. Tuy nhiên, hiện nay việc cúng lễ Sen Dolta đã đơn giản hơn trước nên việc thả thuyền này không còn mấy người thực hiện nữa. Giờ mọi người chủ yếu đến chùa và làm các nghi thức, gặp gỡ, thăm hỏi lẫn nhau nhằm thắt chặt thêm tình đoàn kết trong cộng đồng”.

Cuộc sống ngày càng hiện đại nhưng lễ Sen Dolta của đồng bào dân tộc Khmer vẫn luôn được gìn giữ và phát huy, để nhắc nhớ mọi người về lòng hiếu thảo với ông bà, cha mẹ, tri ân những bậc tổ tiên đã đóng góp cho công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. Hòa cùng dòng chảy của văn hóa dân tộc, lễ Sen Dolta như một nét độc đáo của người Khmer Nam Bộ góp chung vào sự đa dạng, đặc sắc của nền văn hóa Việt Nam.

LÊ QUÂN - VÕ TÙNG