'Lênh đênh bốn biển': Hành trình 30 năm Bác Hồ 'đi tìm hình của nước'

Tác giả Nguyễn Thế Kỷ phát biểu trong buổi ra mắt sách. (Ảnh: Minh Thu/Vietnam+)

Ngày 1/2/2023, tại Hà Nội, Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương ra mắt tập 2 bộ tiểu thuyết “Nước non vạn dặm” của nhà văn Nguyễn Thế Kỷ.

Bộ tiểu thuyết dự kiến có 3 tập, khắc họa hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh trong ba giai đoạn quan trọng: Tuổi ấu thơ và tuổi thanh niên (1890-1911); 30 năm Người “đi tìm hình của nước” (1911-1941); những năm tháng Người về nước, cùng Đảng và nhân dân đấu tranh giành độc lập, tự do cho Tổ quốc (1941-1969).

Năm 2022, tập 1 "Nợ nước non" và vở sân khấu cùng tên đã ra mắt công chúng ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Bình Phước, Đồng Nai, Long An và nhiều địa phương khác.

Tập 2 với tên gọi “Lênh đênh bốn biển” khắc họa hình tượng Văn Ba-Nguyễn Ái Quốc ở Pháp, Anh, Mỹ, các nước châu Phi, Liên Xô, Trung Quốc, Thái Lan... cho tới ngày Người trở về Tổ Quốc, ngày 28/1/1941.

So với tập 1 thì khối lượng tư liệu, nhất là tính tư tưởng của tác phẩm, của nhân vật, sự kiện ở tập 2 “Lênh đênh bốn biển” lớn hơn, rộng hơn rất nhiều.

Với hơn 220 trang sách, người đọc sẽ có cái nhìn thấu đáo và có tính hệ thống, tính logic về những bước biến chuyển trong nhận thức, tư duy của một con người vĩ đại, theo cách giản dị nhất. Giản dị như cách mà người sống trong suốt cả cuộc đời mình.

Nhiều sự kiện, nhân vật của tập 2 “Lênh đênh bốn biển” ít nhiều gắn với cuộc đời hoạt động cách mạng Nguyễn Ái Quốc nhưng cũng có những nhân vật hư cấu, giống như cách mà nhà văn Nguyễn Thế Kỷ đã triển khai trong tập 1. Họ góp phần làm sáng rõ hơn chân dung nhân vật chính.

Đây là tập 2 trong bộ tiểu thuyết 3 tập khắc họa chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh. (Ảnh: Minh Thu/Vietnam+)

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, cho rằng thủ pháp này khiến cho tính cách, phẩm chất, tâm hồn đẹp đẽ của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc được khắc họa một cách giản dị, gần gũi và thuyết phục.

“Một điều vô cùng quan trọng với thể loại tiểu thuyết lịch sử là nhà văn phải sáng tạo ra những chi tiết và câu chuyện, kể cả những sự kiện quay xung quanh sự việc có thật để tạo dựng ra đời sống, không khí của câu chuyện có thật đó. Nếu sáng tạo không mang một tinh thần đồng bộ với sự thật thì nhà văn sẽ thất bại và sự sáng tạo có nguy cơ ‘phản bội’ lại sự thật ở một phía nào đó,” nhà thơ Nguyễn Quang Thiều nhận định.

Ông Thiều cho rằng nhà văn Nguyễn Thế Kỷ đã lựa chọn một cách xuất sắc những câu chuyện, những sự kiện đặc sắc, cốt lõi, mang tính thông điệp lớn trong rất nhiều câu chuyện và sự kiện liên quan đến cuộc đời hoạt động của Nguyễn Ái Quốc. Rồi từ những câu chuyện, những sự kiện ấy nhà văn tạo dựng nên toàn bộ không khí của lịch sử trong thời đại đó.

“Chắc chắn tác giả đã nghiên cứu nhiều tư liệu liên quan đến năm tháng hoạt động của nhà cách mạng Nguyễn Ái Quốc ở nước ngoài. Điều đó vừa mang lại thuận lợi nhưng cũng là thách thức cho nhà văn. Nếu để tất cả mọi câu chuyện, mọi sự kiện trong những tư liệu ấy cuốn đi thì nhà văn sẽ rơi vào sự chênh vênh giữa một nhà sử học và một người sáng tác,” ông Thiều nhận xét.

Nhà phê bình văn học, tiến sỹ Đỗ Anh Vũ đồng tình với quan điểm trên. Ông Vũ cho rằng tác giả Nguyễn Thế Kỷ đã chọn cách kể chuyện giàu cảm xúc, tìm ra cho mình một lối đi riêng để viết về một nhân vật lịch sử vĩ đại, đã nhiều người viết.

Cũng như tập 1, “Lênh đênh bốn biển” sẽ được chuyển thể thành kịch bản sân khấu. Tập 3 của bộ tiểu thuyết “Nước non vạn dặm” (và phần 3 vở sân khấu cùng tên) dự kiến sẽ ra mắt công chúng vào cuối năm 2023./.

Minh Thu (Vietnam+)