Lệnh trừng phạt Nga định hình lại dòng chảy sang Ấn Độ và Trung Quốc

Ấn Độ và Trung Quốc đang có những cách tiếp cận khác nhau để giảm thiểu gián đoạn nguồn cung dầu thô trong ngắn hạn, theo báo cáo của Vortexa.

Hình minh họa một con tàu chở dầu đang di chuyển. Ảnh Invezz

Dữ liệu từ Vortexa cho thấy, kể từ ngày 10/1, khi Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài (OFAC) của Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt lên hơn 100 tàu chở dầu liên quan đến giao dịch dầu thô Nga, dòng chảy xuất khẩu dầu từ các khu vực sản xuất lớn tới Ấn Độ và Trung Quốc đã có sự thay đổi.

Tổng lượng dầu thô Nga xuất khẩu sang hai quốc gia này đã giảm so với thời điểm trước ngày 10/1, ngay cả khi tính đến yếu tố mùa vụ.

Dòng chảy xuất khẩu biến động

Theo dữ liệu của Vortexa, xuất khẩu dầu có nguồn gốc từ Nga đã giảm khoảng 450.000 thùng/ngày kể từ khi lệnh trừng phạt có hiệu lực, so với mức trung bình trong năm 2024.

Ngược lại, xuất khẩu từ khu vực Trung Đông (không bao gồm Iran) đã tăng thêm 200.000 thùng/ngày. Đáng chú ý, nguồn cung dầu từ Tây Phi có mức tăng mạnh nhất, gần gấp đôi mức tăng của Trung Đông trong vài tuần qua.

“Sự gia tăng mạnh mẽ của dầu thô Tây Phi còn được thúc đẩy bởi chênh lệch giá Brent-Dubai lớn, khiến dầu thô Tây Phi (định giá theo Brent) trở nên tương đối rẻ hơn so với dầu Trung Đông", Jay Maroo, trưởng bộ phận phân tích thị trường Trung Đông và Bắc Phi của Vortexa, nhận định.

Châu Phi đẩy mạnh xuất khẩu

Theo Maroo, chính Angola là nhân tố chính thúc đẩy sự gia tăng nguồn cung từ Tây Phi sang Trung Quốc.

Dữ liệu của Vortexa ước tính, trong giai đoạn sau lệnh trừng phạt (từ 10/1 đến 28/2), lượng dầu xuất khẩu từ Angola sang Trung Quốc đã vượt mức 700.000 thùng/ngày, trong khi xuất khẩu sang các khách hàng ở khu vực Đại Tây Dương như Tây Ban Nha, Hà Lan, Ý và Brazil vẫn hạn chế.

Trung Quốc từ lâu đã là khách hàng lớn của dầu thô Angola, nhưng Ấn Độ trước đây không phải là thị trường tiêu thụ chính. Tuy nhiên, xu hướng này đang thay đổi khi dữ liệu gần đây cho thấy nhập khẩu dầu Angola vào Ấn Độ đã tăng theo tháng trong tháng 2.

Cùng với đó, Ấn Độ cũng ghi nhận mức tăng tương tự từ các nguồn cung khác tại khu vực Trung và Tây Phi như Cộng hòa Congo và Cameroon, phản ánh xu hướng gia tăng sự quan tâm đối với dầu thô từ khu vực này.

Trung Đông gia tăng xuất khẩu

Ngoài Tây Phi, Trung Đông là khu vực duy nhất khác ghi nhận sự gia tăng xuất khẩu dầu sang Ấn Độ và Trung Quốc.

“Với hơn một nửa số tàu chở dầu từng vận chuyển dầu Nga giờ đây nằm trong danh sách trừng phạt của OFAC, các nhà nhập khẩu có xu hướng chuyển sang khu vực có nhiều cảng có công suất bốc dỡ VLCC lớn và gần châu Á, đặc biệt là Ấn Độ", Maroo phân tích.

Sau lệnh trừng phạt vào tháng 1/2025, Trung Quốc đã tăng cường nhập khẩu từ các nhà cung cấp truyền thống tại Trung Đông như Saudi Arabia và Iraq, trong khi Ấn Độ có xu hướng đa dạng hóa nguồn cung, tăng nhập khẩu từ các nhà sản xuất nhỏ hơn như UAE, Kuwait, Oman và Qatar. Nhập khẩu từ Saudi Arabia và Iraq của Ấn Độ vẫn duy trì ổn định.

Sự điều chỉnh tiếp theo

Phân tích ban đầu từ Vortexa cho thấy, lệnh trừng phạt của OFAC đã thúc đẩy Ấn Độ tìm kiếm thêm nguồn cung dầu mới, trong khi Trung Quốc củng cố sự phụ thuộc vào các nhà cung cấp lớn truyền thống.

Xu hướng này càng được thể hiện rõ qua dữ liệu nhập khẩu từ Tây Phi. Trung Quốc cũng có những động thái điều chỉnh nhanh chóng, như tăng cường hoạt động chuyển dầu giữa các tàu trên biển và thay đổi quyền sở hữu nhóm cảng, nhằm duy trì tối đa dòng chảy dầu ESPO từ vùng Viễn Đông Nga.

Trong bối cảnh Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) và các đối tác dự kiến trì hoãn việc đưa thêm dầu trở lại thị trường từ tháng 4, sự khác biệt trong chiến lược nhập khẩu dầu của Ấn Độ và Trung Quốc có thể ngày càng rõ nét.

“Với việc Saudi Arabia và UAE nhiều khả năng tiếp tục đóng vai trò cung cấp chính, chúng ta có thể thấy một sự điều chỉnh khác, đặc biệt là ở Ấn Độ, khi quốc gia này có thể quay lại nhập khẩu nhiều hơn từ các nhà sản xuất lớn", Maroo dự báo.

Dũng Phan (Theo Invezz)