Lịch sử chính trị - Bộ sách mang tính bước ngoặt về lịch sử nhà nước hiện đại

Lịch sử chính trị là bộ sách gồm 2 tập (Nguồn gốc trật tự chính trị: Từ thời tiền sử đến Cách mạng Pháp và Trật tự chính trị và suy tàn chính trị: Từ cách mạng công nghiệp tới toàn cầu hóa) của tác giả Francis Fukuyama. Tác phẩm khởi đầu từ nỗ lực viết lại và cập nhật tác phẩm kinh điển Political Order in Changing Societies (Trật tự chính trị trong các xã hội biến đổi) của Samuel P. Huntington, xuất bản lần đầu năm 1968.

Đáng chú ý, Tập một là Nguồn gốc trật tự chính trị: Từ thời tiền sử đến Cách mạng Pháp đã được bình chọn là Cuốn sách đáng chú ý nhất năm 2011 (New York Times), Cuốn sách hay nhất của năm 2011 (Globe and Mail) và Tựa sách phi hư cấu hay nhất năm 2011 (Kirkus Reviews)...

Bộ sách Lịch sử chính trị. (Nguồn: Omega Plus)

Hiểu sâu về trật tự chính trị

Trong Tập một của bộ sách, tác giả Francis Fukuyama đưa ra những giải thích sâu rộng về cách các thể chế chính trị cơ bản ngày nay phát triển. Dựa trên một khối kiến thức lớn về lịch sử, sinh học tiến hóa, khảo cổ học và kinh tế, tác giả đã cung cấp những hiểu biết mới mẻ về nguồn gốc của các xã hội dân chủ và đặt ra những câu hỏi thiết yếu về bản chất cũng như những bất mãn của chính trị.

Cuốn sách bắt đầu bằng câu chuyện về thể chế chính trị giữa các tổ tiên linh trưởng của chúng ta, tiếp nối theo đó là sự xuất hiện của các xã hội bộ lạc, sự lớn mạnh của nhà nước hiện đại đầu tiên ở Trung Quốc, sự khởi đầu của pháp quyền ở Ấn Độ cũng như Trung Đông, và sự phát triển của trách nhiệm giải trình chính trị ở châu Âu cho đến trước thời kỳ Cách mạng Pháp.

Theo Fukuyama, một nhà nước ổn định cần mang tính hiện đại và mạnh mẽ, cần tuân thủ pháp luật áp dụng hiện hành và có trách nhiệm giải trình. Cuốn sách nhằm mục đích lý giải tại sao việc xây dựng nhà nước hiện đại và xây dựng các thiết chế ở những quốc gia như Afghanistan, Iraq, Somalia, Haiti, Timor-Leste, Sierra Leone và Liberia lại không được như kỳ vọng.

Một nội dung lớn khác mà Fukuyama muốn tập trung làm rõ là “trở thành Đan Mạch”, nghĩa là, tạo ra những xã hội ổn định, hòa bình, thịnh vượng, đầy đủ và trung thực. Ông hàm ý trật tự chính trị phải được ưu tiên hơn so với các cấu trúc xã hội nguyên thủy nếu muốn đạt được sự ổn định.

Người đọc cũng được theo chân Fukuyama tìm hiểu căn nguyên qua 2 chặng: tìm kiếm nguồn gốc thật sự của trật tự chính trị và lần theo lịch sử của Trung Hoa, Ấn Độ, châu Âu cùng một vài quốc gia Hồi giáo...

Nếu Tập một bàn về quá khứ, thì Tập hai sẽ đưa câu chuyện đến thời hiện đại, đặc biệt chú ý đến tác động của các thể chế chính trị phương Tây đối với xã hội ở các nước này khi họ tìm cách hiện đại hóa. Sau đó, cuốn sách sẽ mô tả cách phát triển chính trị xảy ra trong thế giới đương đại.

“Cuốn sách nên có mặt ở mọi thư viện, trên mọi giá sách”, David Keymer, Library Journal.

Tập hai cũng nối gót câu chuyện dang dở của Tập một, kể tường tận việc nhà nước, pháp luật, và dân chủ hình thành phát triển trong vòng 2 thế kỷ qua ra sao? Chúng tương tác với nhau và với các chiều phát triển kinh tế-xã hội như thế nào, và cuối cùng đã bộc lộ những dấu hiệu suy tàn tại các nền dân chủ phát triển khác ra sao?

“Tham vọng và cực kỳ nên đọc”

Đây chính là nhận xét của tạp chí The New Yorker khi nói về bộ sách này của tác giả Francis Fukuyama. Cuốn sách đã đặt ra câu hỏi cốt yếu về việc làm thế nào để các xã hội phát triển các thể chế chính trị mạnh mẽ, công tâm và có trách nhiệm giải trình.

Đó là câu chuyện từ Cách mạng Pháp đến cái gọi là Mùa xuân Arab và những rối loạn sâu sắc của nền chính trị Mỹ đương đại. Tác giả xem xét tác động của tham nhũng đối với quản trị và tại sao một số xã hội lại có thể thành công trong việc loại bỏ nó.

Francis Fukuyama khám phá những di sản khác nhau của chủ nghĩa thực dân ở châu Mỹ Latinh, châu Phi và châu Á, đồng thời đưa ra một giải thích rõ ràng về lý do tại sao một số khu vực lại phát triển và phát triển nhanh hơn những khu vực khác. Và ông mạnh dạn tính đến tương lai của nền dân chủ khi đối mặt với tầng lớp trung lưu toàn cầu đang gia tăng và sự tê liệt về chính trị ở phương Tây.

Khi nói về bộ sách, chính Ian Matthew Morris - nhà khảo cổ học, nhà sử học và học thuật người Anh cũng khẳng định rằng: “Một chiến thắng về học thuật, đồ sộ về quy mô, vững vàng về lý luận và giàu tính khuyến nghị. Nói tóm lại, đây là một tác phẩm kinh điển”.

Tác giả Francis Fukuyama là nhà triết học, nhà kinh tế chính trị và tác giả người Mỹ. Ông nhận bằng Tiến sĩ tại Đại học Harvard và từng làm việc trong bộ phận hoạch định chính sách của Bộ Ngoại giao Mỹ. Fukuyama hiện là Giáo sư Kinh tế Chính trị Quốc tế và Giám đốc Chương trình Phát triển Quốc tế tại Trường Paul H. Nitze về Nghiên cứu Quốc tế Cấp cao, thuộc Đại học Johns Hopkins, Washington, D.C. Ông cũng là 1 trong 25 nhân vật hàng đầu của Ủy ban Thông tin và Dân chủ do Tổ chức Phóng viên không biên giới đưa ra.