Liên hợp quốc bị cắt giảm nguồn tài trợ trên diện rộng:Tái cấu trúc là nhiệm vụ cấp thiết
Diễn ra từ ngày 9 đến 30-9 tại New York (Mỹ), kỳ họp lần thứ 80 Đại hội đồng Liên hợp quốc (UNGA-80) là dịp để tổ chức này tái cấu trúc hệ thống, qua đó trở nên 'hiệu quả hơn, tiết kiệm chi phí hơn và đáp ứng nhanh hơn'.
Bởi hiện nay việc cắt giảm nguồn tài trợ toàn cầu có nguy cơ làm suy yếu khả năng của Liên hợp quốc trong việc duy trì hòa bình, an ninh, thúc đẩy nhân quyền và hợp tác quốc tế để giải quyết các thách thức toàn cầu.
Kỳ họp lần thứ 80 Đại hội đồng Liên hợp quốc diễn ra từ ngày 9 đến 30-9 tại New York (Mỹ). Ảnh: Getty
Với chủ đề “Tốt đẹp hơn cùng nhau: 80 năm và hơn nữa cho hòa bình, phát triển và nhân quyền”, UNGA-80 sẽ tổ chức hàng loạt hội nghị thượng đỉnh liên quan đến hòa bình, an ninh cũng như cuộc chiến chống biến đổi khí hậu hay lộ trình thực thi các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) của các quốc gia.
Tuy nhiên, hiện nay, Liên hợp quốc phải đối mặt với một số thử thách lớn nhất kể từ khi thành lập, đặc biệt là cuộc khủng hoảng tài chính nghiêm trọng khi nhiều quốc gia không thể thanh toán các khoản đóng góp ngân sách. Ước tính, nguồn lực trên toàn hệ thống Liên hợp quốc đã giảm 30% so với năm 2023. Mỹ - nhà tài trợ lớn nhất của tổ chức này đang nợ khoảng 3 tỷ USD, trong khi Trung Quốc - nhà tài trợ lớn thứ hai đã tạm dừng đóng góp cho đến cuối năm nay.
Nhiều quốc gia chậm trễ trong việc đóng góp buộc tổ chức đa phương lớn nhất hành tinh phải cắt giảm chi tiêu, đóng băng tuyển dụng và các chương trình nhân đạo, trong đó có những chương trình hỗ trợ trẻ em và người tị nạn. Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đã khởi động sáng kiến UN80 nhằm cắt giảm 20% ngân sách và có thể khiến 6.900 việc làm bị cắt giảm vào năm 2026. Khủng hoảng tài chính tác động nghiêm trọng đến các hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc - một công cụ quan trọng của Hội đồng Bảo an nhằm duy trì hòa bình và an ninh quốc tế. Lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc đã buộc phải rút khỏi Mali và Sudan, thu hẹp quy mô hoạt động tại Cộng hòa Dân chủ Congo. Ngân sách gìn giữ hòa bình năm 2024-2025 là 5,59 tỷ USD, nhỏ hơn nhiều so với mức 9,9 tỷ USD vào năm 2018.
Trước nguy cơ thiếu hụt ngân sách, Liên hợp quốc đã xây dựng một kế hoạch dự phòng, bao gồm cắt giảm ngân sách sâu rộng cho tất cả các phái bộ gìn giữ hòa bình. Một số phái bộ đã đề xuất hồi hương các lực lượng để đối phó với những khó khăn về tài chính, làm dấy lên lo ngại rằng, các biện pháp này có thể làm suy yếu khả năng thực hiện nhiệm vụ gìn giữ hòa bình, đặc biệt là việc bảo vệ dân thường.
Quan trọng hơn, việc cắt giảm ngân sách làm suy yếu nghiêm trọng những nỗ lực nhân đạo của Liên hợp quốc nhằm giảm bớt đau khổ cho con người. Trong bối cảnh này, Liên hợp quốc buộc phải đánh giá mức độ ưu tiên khi phân bổ viện trợ nhân đạo, tập trung cho các khu vực và nhóm đối tượng có nhu cầu cấp thiết nhất, bảo đảm sử dụng hiệu quả nguồn lực hạn hẹp trong thời gian sớm nhất. Nhiều cơ quan, quỹ và chương trình của tổ chức này đã phải thu hẹp quy mô, trong một số trường hợp phải dừng các hoạt động cứu hộ gây ra hậu quả thảm khốc cho hàng triệu người đang cần hỗ trợ khẩn cấp tại các quốc gia và vùng lãnh thổ, như: Gaza, Sudan, Cộng hòa Dân chủ Congo, Haiti, Syria, Yemen và Afghanistan...
Liên hợp quốc ước tính, năm 2025 cần 12,2 tỷ USD để viện trợ lương thực, nhưng đến tháng 5 vừa qua mới nhận được 9% số tiền này. Chương trình Lương thực thế giới (WFP) và Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp (FAO) kêu gọi cộng đồng quốc tế tăng cường viện trợ nhân đạo liên quan đến lương thực và dinh dưỡng. “Đầu tư khẩn cấp và bền vững vào viện trợ lương thực và hỗ trợ phục hồi là rất quan trọng, vì cơ hội ngăn chặn nạn đói tàn khốc hơn nữa đang nhanh chóng khép lại”, Giám đốc điều hành WFP Cindy McCain cho biết.
Với tình trạng mất nguồn tài trợ trên diện rộng, việc tái cấu trúc Liên hợp quốc là nhiệm vụ cấp thiết. Mục tiêu chính của sáng kiến UN80 là đại tu hệ thống để tổ chức này trở nên "hiệu quả hơn, tiết kiệm chi phí hơn và đáp ứng nhanh hơn". Sáng kiến này được triển khai trên ba lĩnh vực: Hiệu quả và cải tiến, đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ, thay đổi cấu trúc và điều chỉnh chương trình. Đây không phải là một nhiệm vụ dễ dàng. Con đường hướng tới một Liên hợp quốc tinh gọn và hiệu quả hơn chắc chắn sẽ gập ghềnh. Tuy nhiên, tương lai của tổ chức này có thể nằm ở khả năng thích ứng với những thay đổi ở cấp độ toàn cầu.
(theo Weforum, TASS, Arabnews, Genevasolutions)
