Liên kết trường nghề với doanh nghiệp: Gỡ khó cho tuyển sinh GD nghề nghiệp

Thầy, trò Trường Trung cấp Việt Giao chào đón năm học mới 2025 - 2026. Ảnh: NTCC

Nhận diện điểm nghẽn

TS Vũ Hữu Ý - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Hà Nam (tỉnh Ninh Bình) cho rằng, giáo dục nghề nghiệp đang gặp khó do thiếu sự liên kết chặt chẽ giữa cơ sở giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp.

Tại nhiều trường, có chương trình đào tạo chưa gắn sát với nhu cầu thực tế sản xuất, kinh doanh. Doanh nghiệp ít tham gia vào quá trình xây dựng chương trình, tổ chức đào tạo hay đánh giá tay nghề mà mới dừng ở tuyển dụng lao động. Thiếu cơ chế khuyến khích doanh nghiệp phối hợp cùng nhà trường trong việc tiếp nhận thực tập sinh, đặt hàng đào tạo.

Nguyên nhân nữa xuất phát từ việc người học chưa nhận thức đầy đủ về vai trò của giáo dục nghề nghiệp. Xã hội còn định kiến “học nghề là lựa chọn thứ yếu so với học đại học”. Học sinh và phụ huynh chưa thấy hết cơ hội việc làm và thăng tiến sau khi học nghề. Công tác hướng nghiệp ở cấp THCS và THPT còn hạn chế, dẫn đến nhiều em chưa có thông tin chính xác về ngành nghề và triển vọng.

Theo TS Trịnh Thị Thu Hà - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội, việc nhận diện đúng điểm nghẽn trong công tác tuyển sinh đòi hỏi mỗi cơ sở giáo dục nghề nghiệp phải áp dụng nhiều giải pháp linh hoạt, phù hợp với thực tế ở đơn vị để cung cấp cho người học cái nhìn tổng quan về cơ hội việc làm sau khi học trường nghề.

Năm 2025, nhà trường tuyển sinh 15 mã ngành đào tạo hệ cao đẳng chính quy. Trường có 9 nghề hệ 9+ được miễn 100% học phí gồm: Kỹ thuật chế biến món ăn, Quản trị khách sạn, Tiếng Trung Quốc, Tiếng Hàn Quốc, Hướng dẫn du lịch, Tiếng Anh, Truyền thông đa phương tiện, Công nghệ thông tin, Kế toán. Trường có khu ký túc xá đủ chỗ cho khoảng 300 sinh viên sử dụng.

“Chúng tôi có nhiều ngành đào tạo mà nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp rất cao như: Quản trị nhà hàng và dịch vụ ăn uống; Quản trị khách sạn. Trường có mối quan hệ hợp tác với nhiều tập đoàn lớn, sinh viên có nhiều cơ hội thực tập ở các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài với thu nhập có thể lên tới 2.000 USD/tháng”, TS Trịnh Thị Thu Hà thông tin.

Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội đang cập nhật các chương trình đào tạo như chuyển đổi số, kỹ năng bổ trợ; cử 12 giảng viên sang Trung Quốc để học các nghiệp vụ liên quan đến nhà hàng khách sạn, trong đó có nghệ thuật trà đạo. Trường sẽ đưa bộ môn mang tính nghệ thuật đặc trưng của Việt Nam vào giảng dạy cho sinh viên như Hội họa, Kỹ năng mềm, Trà đạo… Với ngành Du lịch, sự cảm nhận về nghệ thuật, văn hóa là rất quan trọng.

“Thực tế quản lý, chúng tôi nhận thấy sinh viên Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội khi thực tập và làm việc đều ngoan ngoãn, chăm chỉ, nghiêm túc thực hiện đầy đủ nội quy, quy định của khách sạn. Biết áp dụng kiến thức đã học vào thực tế và luôn luôn chịu khó lắng nghe, ham học hỏi”, bà Nguyễn Thị Thu Thủy - Trưởng bộ phận Buồng, Khách sạn Daewoo (Hà Nội) đánh giá.

Nguyễn Văn Minh - cựu sinh viên lớp KTCB14B, Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội làm việc tại Khách sạn Sheraton, Hà Nội. Ảnh: NTCC

Cần giải pháp đồng bộ

Cùng quan điểm trên, ThS Trần Phương - Hiệu trưởng Trường Trung cấp Việt Giao (TPHCM) nhấn mạnh, muốn gỡ khó cho giáo dục nghề nghiệp cần tăng cường gắn kết với doanh nghiệp có uy tín, thương hiệu, đáp ứng thu nhập tốt cho học sinh đến làm việc; hai là nâng cao nhận thức của học sinh, phụ huynh về lợi ích của học nghề trong thời đại hiện nay.

Nhà trường đẩy mạnh công tác tuyên truyền và tư vấn hướng nghiệp nhằm thay đổi tư duy của phụ huynh và học sinh về giáo dục nghề nghiệp. Đồng thời phối hợp với các trường THCS, THPT tổ chức những buổi tư vấn hướng nghiệp, trải nghiệm thực tế nghề từ sớm cho học sinh thay vì chỉ tập trung vào cuối cấp.

“Chúng tôi coi doanh nghiệp là đối tác chiến lược trong đào tạo. Doanh nghiệp thường xuyên tham gia vào quá trình đào tạo từ việc góp ý xây dựng giáo trình đến cử chuyên gia hướng dẫn sinh viên, nhờ đó kỹ năng của các em đáp ứng đúng yêu cầu tuyển dụng”, ThS Trần Phương nói.

Mô hình gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp được Trường Trung cấp Việt Giao áp dụng với nhận thức mang lại lợi ích “đôi bên cùng có lợi”. Liên kết trường nghề – doanh nghiệp chặt chẽ sẽ giúp sinh viên vững tay nghề, ra trường có việc làm ngay, đồng thời doanh nghiệp có được nhân lực chất lượng cao như mong muốn.

“Ngày càng nhiều bạn trẻ hiểu rõ giá trị của học nghề, mạnh dạn chọn những ngành nghề phù hợp với sở trường và nhu cầu xã hội. Nhiều học viên chọn học để chuyển nghề, tăng thu nhập, đây cũng là hướng đi bền vững, vừa giúp các bạn trẻ sớm khởi nghiệp, có việc làm ổn định, thu nhập tốt vừa góp phần cung ứng nguồn nhân lực chất lượng cao cho xã hội”, ThS Trần Phương nói.

Với thực tế tại Trường Cao đẳng nghề Hà Nam, TS Vũ Hữu Ý cho rằng, cần thiết lập cơ chế phối hợp thường xuyên giữa trường và doanh nghiệp trong xây dựng chương trình đào tạo, cập nhật công nghệ mới. Khuyến khích mô hình “đào tạo kép”, trong đó học sinh vừa học tại trường, vừa được rèn kỹ năng nghề trực tiếp tại doanh nghiệp.

Các trường nghề cần xây dựng trung tâm đào tạo - thực hành theo đơn đặt hàng của doanh nghiệp, tạo điều kiện để người học được tiếp cận môi trường làm việc thực tế. Nhà nước nên có chính sách ưu đãi, ghi nhận, hỗ trợ tài chính hoặc thuế cho doanh nghiệp tham gia vào quá trình đào tạo nghề.

Đẩy mạnh giáo dục hướng nghiệp từ cấp THCS, THPT giúp học sinh có cái nhìn thực tế về thị trường lao động. Tổ chức các hoạt động trải nghiệm nghề nghiệp, ngày hội việc làm, tham quan doanh nghiệp để các em tiếp xúc trực tiếp với nghề.

Các trường nghề nên đẩy mạnh truyền thông, thay đổi nhận thức xã hội về giáo dục nghề nghiệp. Giới thiệu, quảng bá những tấm gương thành công từ con đường học nghề, làm rõ cơ hội việc làm, khởi nghiệp và thăng tiến. Phối hợp với địa phương, đoàn thể, doanh nghiệp để lan tỏa thông điệp “Học nghề - lập nghiệp vững chắc, thu nhập ổn định”.

Đình Tuệ