Liên kết vùng Đồng bằng sông Cửu Long: Đột phá để phát triển nhanh, bền vững

Hiệu quả chưa tương xứng

Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là trung tâm sản xuất nông nghiệp lớn nhất của Việt Nam (đóng góp 50% sản lượng lúa, 95% lượng gạo xuất khẩu, 65% sản lượng nuôi trồng thủy sản và 70% các loại trái cây cả nước...), có vị trí giao thương thuận lợi với các nước ASEAN và tiểu vùng sông Mekong. Tuy nhiên, các tỉnh trong vùng chưa tận dụng, khai thác, phát triển được lợi thế tương xứng và hiệu quả.

Đã có rất nhiều cuộc hội thảo dành cho ĐBSCL về chủ đề liên kết để phát triển vùng. Các chuyên gia, nhà khoa học đã chỉ ra rằng, bên cạnh những kết quả đạt được, liên kết vùng ở ĐBSCL cũng còn những hạn chế.

Cảng Mỹ Thới, một trong những cảng biển lớn nhất ở Đồng bằng sông Cửu Long. Ảnh: Gia Cư

Đó là nhận thức, tư duy về liên kết vùng của các cấp chính quyền địa phương trong vùng tuy đã nâng lên nhưng vẫn còn mờ nhạt, dừng lại ở ý tưởng, chưa xác định rõ nội dung, trách nhiệm, thời gian thực thi các cam kết và chưa theo kịp nhu cầu đổi mới mạnh mẽ về mô hình sản xuất dưới tác động của hội nhập và Cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay. Thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các địa phương trong vùng, dẫn đến đầu tư dàn trải, trùng lắp, lãng phí nguồn lực vốn. Việc liên kết phát triển vùng còn lỏng lẻo...

Cùng với đó, việc kết nối giao thông của các tỉnh trong vùng vẫn còn khó khăn. Khoảng cách phát triển giữa các vùng, miền còn lớn. Hiệu quả đạt được chưa xứng với tiềm năng, lợi thế của vùng. Theo đó, về bộ máy quản trị vùng và thể chế vùng tuy đã thành lập, ban hành nhưng vẫn còn thiếu những bộ phận, cán bộ chuyên trách; thiếu cơ sở dữ liệu theo vùng để đánh giá, giám sát, dự báo và lập quy hoạch, kế hoạch của vùng; thể chế chưa đủ sức hấp dẫn thúc đẩy các chủ thể, đối tác thực hiện liên kết vùng.

Mở rộng không gian liên kết

Gần đây nhất, đầu tháng 3/2022, hội nghị thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững vùng ĐBSCL do Bộ NN&PTNT phối hợp UBND tỉnh Kiên Giang tổ chức dưới sự chủ trì của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cho rằng, các tỉnh, thành ĐBSCL cần phải liên kết, phát triển các hình thức tổ chức sản xuất và thúc đẩy hợp tác vì một Mê Kông Delta phát triển biền vững. Mỗi địa phương cần chủ động mở rộng không gian liên kết, phát triển.

Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, để ĐBSCL phát triển thì trước hết cần phải có thể chế. Quy hoạch sản phẩm cụ thể là gì? Cần tập trung đầu tư phát triển hạ tầng, hạ tầng xã hội, giao thông, năng lượng, hạ tầng số…

"ĐBSCL phải là một thực thể, 13 tỉnh, thành không thể rời rạc, mà phải bổ sung cho nhau, cùng nhau liên kết. Sản xuất phải gắn với thị trường. Chúng ta phải chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu. Nông nghiệp muốn phát triển được thì phải có công nghiệp chế biến, dịch vụ đi kèm"- Thủ tướng yêu cầu.

Liên kết vùng phải là độ mở, kết nối về tư duy kinh tế

“Liên kết vùng Đồng bằng sông Cửu Long không phải là phép tính cộng về dân số, về diện tích, về nguồn lực hữu hình của 13 tỉnh, thành phố. Hơn hết, đó là độ mở, kết nối về tư duy, kết nối các nguồn lực vô hình, vô hạn, tạo dựng mối quan hệ hài hòa giữa “Nhà nước – Thị trường – Xã hội”, kiếm tìm xung lực mới, khởi tạo không gian phát triển mới” - Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan lưu ý.

Để thực hiện các mục tiêu đã đặt ra, Nghị quyết 13-NQ/TW đã đề ra 05 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu, đó là: tập trung hoàn thiện thể chế, chính sách phát triển và đẩy mạnh liên kết vùng; phát triển nhanh và bền vững kinh tế vùng; phát triển văn hóa - xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân; bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh; tập trung xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị.

Cũng theo các chuyên gia, một trong những nhiệm vụ quan trọng cần được ưu tiên, đố là việc xây dựng quy hoạch, kế hoạch cần đổi mới tư duy theo hướng phục vụ liên kết theo mô hình chuỗi giá trị hàng hóa có ưu thế cạnh tranh và có phân công, hợp tác giữa địa phương, vùng. Hỗ trợ phát triển các doanh nghiệp đầu vào ngành nông nghiệp có lợi thế và gắn với phát triển các ngành công nghiệp chế biến nông sản có công nghệ tiên tiến để vừa đáp ứng giải quyết đầu ra sản phẩm cho nông dân, vừa đáp ứng yêu cầu của trị trường.

Việc lựa chọn mô hình, nội dung, hình thức liên kết có ý nghĩa rất quan trọng, quyết định đến sự thành công của liên kết. Thực hiện tốt giải pháp này sẽ giúp các chủ thể liên kết ổn định mô hình sản xuất lâu dài; xác định phương thức phân phối lợi ích hài hòa, thỏa đáng với sự đóng góp của các bên là một nguyên tắc cơ bản bảo đảm cho liên kết bền vững.

Gia Cư