Công nghiệp hỗ trợ cần một 'cú hích' quyết liệt từ chính sách

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đầy biến động và yêu cầu về tự chủ chuỗi cung ứng ngày càng trở nên cấp thiết, sự kiện "Xúc tiến Đầu tư Công nghiệp Hỗ trợ 2025" do Bộ Công thương và Hiệp hội Doanh nghiệp Công nghiệp Hỗ trợ Việt Nam (VASI) chỉ đạo, phối hợp tổ chức tại Hà Nội vào ngày 10/9, đã thu hút sự quan tâm đặc biệt của giới hoạch định chính sách và cộng đồng doanh nghiệp.

Ông Chu Việt Cường, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Phát triển Công nghiệp (Cục Công nghiệp, Bộ Công thương).

Từ tầm nhìn quốc tế đến cam kết hành động của Chính phủ

Ông Nguyễn Quốc Khánh, Chủ tịch HĐQT DTJ Group, Trưởng Ban tổ chức, đã nhấn mạnh vai trò không thể thay thế của CNHT thông qua những bài học thành công từ các cường quốc công nghiệp.

"Để minh chứng cho vai trò nền tảng của công nghiệp hỗ trợ, chúng ta hãy cùng nhìn lại những bài học thành công từ các quốc gia phát triển. Đó là Nhật Bản với mô hình 'Monozukuri' đã xây dựng hệ thống nhà cung cấp nhiều tầng vững chắc từ hàng trăm nghìn doanh nghiệp vừa và nhỏ. Đó là Hàn Quốc, từ một nước nghèo sau chiến tranh đã trở thành cường quốc công nghiệp G20 nhờ chính sách ưu tiên phát triển CNHT trong các ngành then chốt như thép, nhựa, điện tử", ông Khánh phân tích.

Những ví dụ này không chỉ là nguồn cảm hứng mà còn là minh chứng sống động cho thấy, một nền CNHT vững mạnh chính là bệ phóng cho sự tự chủ, nâng cao giá trị gia tăng và năng lực cạnh tranh quốc gia.

Ông Chu Việt Cường, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Phát triển Công nghiệp (Cục Công nghiệp, Bộ Công thương) cho rằng: Nghị định 205/2025/NĐ-CP vừa được ban hành không chỉ là một văn bản pháp lý, mà là một "cú hích chính sách chiến lược", đặt nền tảng vững chắc cho một ngành CNHT năng động, sáng tạo và hội nhập.

"Về ứng dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo, Nghị định đã quy định rõ các doanh nghiệp hợp tác, nghiên cứu, đổi mới công nghệ trong danh mục sản phẩm ưu tiên sẽ được hỗ trợ tối đa 50% chi phí đầu tư máy móc, thiết bị, và thậm chí lên tới 70% chi phí cho hoạt động nâng cao năng lực chuyên gia. Về đào tạo nguồn nhân lực, Nghị định đã mở rộng đối tượng thụ hưởng chính sách, không chỉ giới hạn ở doanh nghiệp CNHT mà còn bao gồm cả giảng viên các trường cao đẳng, đại học và các sinh viên tốt nghiệp xuất sắc", ông Cường thông tin.

Bên cạnh đó, theo ông Cường, các chính sách hỗ trợ về pháp lý, kiểm định chất lượng, tiếp cận thị trường và xây dựng thương hiệu cũng được cụ thể hóa, cho thấy một tầm nhìn toàn diện và sự đồng hành sâu sát của cơ quan quản lý nhà nước.

Giữa những thách thức về chính sách, các doanh nghiệp CNHT Việt Nam không chùn bước mà vẫn nỗ lực tự thân vận động.

Doanh nghiệp cũng phải tự thân vận động

Giáo sư Phan Đăng Tuất, Chủ tịch VASI, với kinh nghiệm và tâm huyết nhiều năm gắn bó với ngành, cho rằng "điểm nghẽn" lớn nhất cản trở sự phát triển của CNHT là thiếu luật.

Ông nói: "Năm 1957, Nhật Bản ra đạo luật đầu tiên, luật về chế tạo linh kiện chi tiết cơ khí. Năm 1958, tiếp tục ra đạo luật thứ hai, về chế tạo chi tiết linh kiện điện tử. Họ phải có luật! Còn nghị định thì nằm dưới tất cả các luật: Luật Hỗ trợ Doanh nghiệp vừa và nhỏ, Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, Luật Tài chính, Luật Ngân hàng... Nghị định không vượt qua được các quy định này".

Ông kể lại câu chuyện một doanh nghiệp sau khi được Bộ Công thương xác nhận là doanh nghiệp CNHT để xin ưu đãi vay vốn, đã bị ngành thuế và ngân hàng từ chối vì "chưa có hướng dẫn", cho thấy sự vênh nhau giữa các văn bản pháp luật đã vô hiệu hóa chính sách ưu đãi như thế nào.

Lời kêu gọi của ông rất rõ ràng: "Phải có luật về CNHT!" – một đạo luật riêng, đủ mạnh để "xé rào", tạo ra một hành lang pháp lý ưu tiên thực sự cho ngành".

Từ chỗ chỉ sản xuất những sản phẩm đơn giản cho xe máy, máy in, nay đã có thể làm ra những linh kiện phức tạp hơn cho ngành ô tô, điện tử, Giám đốc Công ty Kim Long Hà Quý Thắng chia sẻ một cái nhìn lạc quan: Những năm vừa qua, công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam có lúc thăng lúc trầm. Nhưng với sự đi lên của công nghệ và sự phát triển của các ngành công nghiệp, các doanh nghiệp hỗ trợ cũng đã đầu tư thiết bị máy móc, công nghệ mới, chính xác hơn để làm ra những sản phẩm ngày càng khó. Có những sản phẩm mà người ta không nghĩ doanh nghiệp Việt Nam làm được thì bây giờ Việt Nam đã làm được.

Theo ông Thắng, chính sách giảm thuế VAT cho các thiết bị công nghệ cao nhập khẩu là một sự hỗ trợ rất đáng kể. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng, để thực sự tồn tại và phát triển, doanh nghiệp phải tự vươn lên: "Nếu mà mình không tự vươn lên, không tự đổi mới, không làm được những sản phẩm cao cấp và khó, thì doanh nghiệp Việt Nam sẽ dần không có việc. Muốn tồn tại và phát triển thì bắt buộc mỗi doanh nghiệp cần phải chủ động đổi mới sáng tạo, đầu tư công nghệ mới".

Tuy nhiên, ông Thắng cũng chỉ ra những khó khăn cố hữu: "Về mặt bằng và nguồn vốn thì luôn luôn là cái khó và yếu của các doanh nghiệp hỗ trợ, vì khi mới thành lập thì bao giờ cũng rất là nhỏ, bé. Chính vì thế mà rất cần sự hỗ trợ của nhà nước về mặt bằng và nguồn vốn".

Kim Oanh