Liều thuốc vô giá cho phụ nữ sau sinh

Tình yêu thương từ gia đình là liều thuốc vô giá giúp phụ nữ vượt qua khó khăn sau sinh. (Ảnh trong bài: PV)

Nguy hiểm từ trầm cảm sau sinh

Từ xưa, giai đoạn sau sinh, hay còn gọi là thời kỳ hậu sản luôn được xem là khoảng thời gian vô cùng quan trọng trong việc chăm sóc sức khỏe của người mẹ. Sau khi sinh con, cơ thể phụ nữ phải trải qua nhiều biến đổi lớn, từ việc phục hồi những tổn thương về thể chất đến sự thay đổi nội tiết tố, ảnh hưởng mạnh mẽ đến tâm trạng và tinh thần. Đặc biệt, sự suy giảm hormone đột ngột cùng với vô vàn áp lực vô hình của người mẹ hay sự thiếu quan tâm giúp đỡ của gia đình và người thân cũng có thể khiến phụ nữ trở nên nhạy cảm hơn, dễ rơi vào trạng thái buồn bã, lo âu hoặc thậm chí là trầm cảm sau sinh.

Sinh đứa đầu tiên từ năm 2020 nhưng chị H.Thu (32 tuổi, Hà Nội) vẫn nhớ như in khoảng thời gian chật vật khi lần đầu làm mẹ. Những đêm mất ngủ vì đau nhức vết thương mổ, con quấy khóc hay những lúc mệt mỏi vì chưa kịp thích nghi với cuộc sống mới - tất cả đều trở thành những ký ức khó quên. Chị kể rằng, dù đã chuẩn bị tâm lý từ trước nhưng khi thực sự bước vào hành trình làm mẹ, chị mới hiểu được hết những vất vả mà một người phụ nữ phải trải qua. “Có những ngày tôi cảm thấy kiệt sức, thậm chí bật khóc cả đêm vì không biết làm sao để con chịu ngủ hay ăn ngoan. Cảm giác bất lực đó thực sự khó diễn tả”, chị H.Thu chia sẻ.

Tình trạng này kéo dài hơn hai tuần, khiến chị H.Thu dần không còn nhận ra chính mình. Ban ngày, chị chật vật xoay xở với con, mệt mỏi vì những công việc không tên. Ban đêm, chị lại chìm trong vòng luẩn quẩn của tiếng khóc trẻ thơ và hàng ngàn suy nghĩ tiêu cực bủa vây, khiến giấc ngủ trở thành điều xa xỉ. Cảm giác cô đơn, bất lực ngày càng lớn dần, khiến chị kiệt quệ cả về thể chất lẫn tinh thần. Cuối cùng, không thể chịu đựng thêm, chị quyết định chia sẻ với gia đình về tình trạng của mình. Nhờ sự động viên và quan tâm từ người thân, chị được đưa đi khám và nhận chẩn đoán bị trầm cảm sau sinh mức độ nhẹ với dấu hiệu khởi phát sớm.

Tương tự như chị H.Thu, chị M.Anh (30 tuổi, TP HCM) từng trải qua một giai đoạn trầm cảm sau sinh đầy khó khăn. Sinh con đầu lòng trong niềm hạnh phúc vô bờ, nhưng chỉ sau vài tuần, chị bắt đầu rơi vào trạng thái mệt mỏi, lo âu và thường xuyên mất ngủ. Ban đầu, chị nghĩ rằng đây chỉ là sự thay đổi tâm lý bình thường nhưng dần dần những cảm xúc tiêu cực cứ bủa vây, khiến chị trở nên tiều tụy, héo hon như một cái cây cạn kiệt sức sống. Nhận thấy sự thay đổi rõ rệt của vợ, chồng chị đã chủ động tìm hiểu về trầm cảm sau sinh và đưa chị đến bác sĩ tâm lý để được thăm khám.

Theo các chuyên gia tâm lý, sau khi sinh, đặc biệt là với những phụ nữ lần đầu làm mẹ, nhiều sản phụ có thể trải qua những thay đổi cảm xúc thất thường. Họ dễ rơi vào trạng thái vui buồn đột ngột, lo âu, nhạy cảm, khó tập trung, chán ăn, khó ngủ hoặc mất ngủ. Những biểu hiện này được xem là phản ứng bình thường của cơ thể và thường không kéo dài. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài trong vài tuần với mức độ ngày càng nghiêm trọng, sản phụ có nguy cơ mắc rối loạn trầm cảm sau sinh.

Cụ thể, trầm cảm sau sinh được chia thành ba mức độ: nhẹ, vừa và nặng. Ở mức độ nhẹ và vừa, người bệnh có thể không cần sử dụng thuốc mà chủ yếu được điều trị bằng các liệu pháp tâm lý như ám thị tự kỷ, áp thức sóng não hoặc thôi miên để điều chỉnh lại trạng thái tinh thần. Tuy nhiên, khi bệnh chuyển sang mức độ nặng, người mẹ có thể rơi vào trạng thái rối loạn tâm thần, xuất hiện ý nghĩ hoặc hành vi tự sát, thậm chí gây tổn thương cho con. Trong trường hợp này, việc can thiệp bằng thuốc an thần và thuốc chống mất ngủ là bắt buộc.

Tại Việt Nam, nghiên cứu tại một số bệnh viện phụ sản, tỷ lệ trầm cảm sau sinh từ 11% đến 33% và thường khởi phát trong vòng 4 tuần đầu sau sinh. Đây là một căn bệnh phổ biến và vô cùng nguy hiểm, có thể khiến người mẹ rơi vào trạng thái tiêu cực kéo dài, thậm chí dẫn đến những hành vi tự hại. Tuy nhiên, theo thống kê, khoảng 80% phụ nữ bị trầm cảm sau sinh có thể hồi phục hoàn toàn nếu nhận được sự quan tâm và hỗ trợ kịp thời từ gia đình và chuyên gia. Ngược lại, nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách, bệnh có thể để lại những hậu quả nghiêm trọng về cả thể chất lẫn tinh thần. Thực tế đã có nhiều trường hợp đau lòng về mẹ và bé do trầm cảm sau sinh gây ra, để lại những nỗi ám ảnh cho gia đình và xã hội.

Liều thuốc vô giá đến từ tình yêu thương

Có thể thấy, để trầm cảm sau sinh không trở thành nỗi ám ảnh, điều quan trọng nhất chính là sự yêu thương, quan tâm và chăm sóc từ gia đình. Như trường hợp chị H.Thu và chị M.Anh, nhờ phát hiện kịp thời, cả hai đã được bác sĩ tư vấn và cho phương pháp điều trị phù hợp. Chị H.Thu chia sẻ thêm, kể từ khi biết chị mắc trầm cảm sau sinh, gia đình đã chủ động hỗ trợ nhiều hơn trong việc chăm con, dành cho chị thời gian để nghỉ ngơi và phục hồi tinh thần. Dần dần, những cơn căng thẳng giảm bớt, chị bắt đầu tìm ra phương pháp cân bằng lại cuộc sống của mình.

Nhìn lại khoảng thời gian đã qua, chị H.Thu nhận ra rằng, điều quan trọng nhất không phải là cố gắng chịu đựng một mình mà là dám lên tiếng, tìm kiếm sự giúp đỡ từ người thân. “Làm mẹ là một hành trình đầy thử thách, nhưng nếu có sự đồng hành và sẻ chia, mọi thứ sẽ trở nên dễ dàng hơn rất nhiều”, chị H.Thu bày tỏ. Đến đầu năm 2025, gia đình chị H.Thu hạnh phúc chào đón em bé thứ hai. Khác với lần đầu, lần này chị luôn cảm thấy vui vẻ và tràn đầy năng lượng nhờ sự yêu thương, quan tâm từ chồng và gia đình. Những lo lắng, áp lực trước đây đã nhường chỗ cho niềm hạnh phúc trọn vẹn.

Ấm lòng khoảnh khắc người chồng giúp vợ chăm sóc con.

Rõ ràng, việc chăm sóc phụ nữ sau sinh không chỉ đơn thuần là nghỉ ngơi và bồi bổ dinh dưỡng mà quan trọng hơn cả là sự yêu thương, quan tâm và đồng hành từ gia đình. Đây chính là liều thuốc vô giá, giúp người mẹ vượt qua những khó khăn sau sinh. Đặc biệt, sự sẻ chia và hỗ trợ từ người thân có vai trò quan trọng trong việc giúp sản phụ nhanh chóng lấy lại sự cân bằng và giảm bớt căng thẳng khi chăm sóc con nhỏ. Đôi khi, chỉ một lời động viên ấm áp, sự thấu hiểu từ cha mẹ, hay những khoảnh khắc được nghỉ ngơi nhờ có người phụ giúp trông con, cũng đủ để tiếp thêm sức mạnh tinh thần, giúp người mẹ tự tin và vững vàng hơn trên hành trình làm mẹ.

Mặt khác, xã hội cũng cần nâng cao nhận thức về giai đoạn hậu sản, giúp các bà mẹ hiểu rằng họ không đơn độc trên hành trình này. Những chương trình tư vấn tâm lý, các nhóm hỗ trợ sau sinh hay việc giáo dục về sức khỏe hậu sản đóng vai trò quan trọng trong việc giúp vượt qua giai đoạn này một cách nhẹ nhàng hơn. Hiện nay, nhiều dịch vụ chăm sóc sau sinh đã được phát triển để hỗ trợ các bà mẹ một cách toàn diện, từ chăm sóc vết khâu, vết mổ, massage toàn thân, tắm cho bé đến tư vấn dinh dưỡng và hỗ trợ tâm lý. Những dịch vụ này không chỉ giúp phụ nữ phục hồi nhanh hơn về thể chất mà còn mang lại sự thoải mái tinh thần.

Thực tế cho thấy, mặc dù không có biện pháp cụ thể nào để có thể tránh được trầm cảm sau sinh nhưng vẫn có cách để bảo vệ sức khỏe tâm, sinh lý và làm giảm nguy cơ mắc bệnh. Ngay từ khi mang thai, người phụ nữ cần được chăm sóc tốt về sức khỏe thể chất và tinh thần, có chế độ dinh dưỡng đầy đủ và nghỉ ngơi hợp lý, tránh những cảm xúc tiêu cực không cần thiết. Đặc biệt, tình yêu thương, quan tâm, đồng hành của gia đình, nhất là người chồng sẽ có giá trị to lớn giúp người mẹ cảm thấy an tâm và có chỗ dựa vững chắc trong giai đoạn này.

Tuệ Anh