Liệu Trung Quốc có 'thế chân' Mỹ ở Afghanistan?

Tờ South China Morning Post ngày 17-4 nhận định Bắc Kinh có thể cân nhắc cử lực lượng gìn giữ hòa bình tới Afghanistan, nếu tình hình an ninh ở quốc gia Nam Á này gây ra mối đe dọa cho vùng Tân Cương sau khi quân đội Mỹ rút quân.

Ngày 14-4, Tổng thống Mỹ Joe Biden cho biết ông sẽ rút tất cả binh sĩ Mỹ còn lại khỏi Afghanistan vào ngày 11-9, đúng 20 năm sau vụ tấn công khủng bố nhằm vào tòa nhà Trung tâm thương mại thế giới ở TP New York.

Lính Mỹ ở Afghanistan. Ảnh: SPUTNIK

Mối đe dọa đối với Trung Quốc

Việc rút quân có thể gây ra mối đe dọa đối với an ninh và ổn định của Afghanistan và tràn sang Tân Cương và làm gián đoạn các nỗ lực chống khủng bố của Trung Quốc.

Năm 2018, Trung Quốc đã huấn luyện quân đội Afghanistan và giúp thành lập một lữ đoàn miền núi. Cuộc huấn luyện diễn ra ở Trung Quốc và mục đích của lữ đoàn là chống lại các cuộc tấn công có thể xảy ra của Tổ chức khủng bố al-Qaeda và Tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS).

Ông Sun Qi, chuyên gia về quan hệ quốc tế tại Học viện Khoa học Xã hội Thượng Hải cho biết lực lượng an ninh của chính phủ Afghanistan không đủ khả năng đảm bảo an ninh cho Afghanistan.

"Tình hình ở Afghanistan có thể sẽ trở nên hỗn loạn hơn nữa trong tương lai. Tội phạm xuyên biên giới, buôn bán ma túy và buôn lậu vũ khí có thể gia tăng" - ông nói.

Mặc dù Bắc Kinh sẽ không đóng quân ở Afghanistan, nhưng họ có thể làm việc với các quốc gia khác trong khu vực để thúc đẩy ổn định chính trị và giảm nguy cơ an ninh đối với Trung Quốc, theo ông Sun.

"Nếu tình hình an ninh gây ra mối đe dọa đáng kể, Trung Quốc có thể gửi quân gìn giữ hòa bình cùng với hỗ trợ nhân đạo tới khu vực theo các điều khoản của Hiến chương Liên Hợp Quốc để đảm bảo an toàn và lợi ích của người dân và các công ty Trung Quốc ở đó" - ông nói.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên hôm 15-4 cho biết quân đội nước ngoài đóng quân tại Afghanistan nên rút lui một cách "có trách nhiệm và có trật tự" để ngăn chặn các lực lượng khủng bố lợi dụng tình hình hỗn loạn.

Ngay sau thông báo của ông Biden, Tổng thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Jens Stoltenberg cho biết liên minh có kế hoạch rút quân - khoảng 7.000 người - khỏi Afghanistan vào tháng tới. Thủ tướng Úc Scott Morrison cũng cho biết nước này sẽ hoàn tất việc rút quân khỏi Afghanistan vào tháng 9.

Trung Quốc 'phải cẩn thận'

Trong khi đó, các chuyên gia khác cho rằng Trung Quốc không có khả năng cao sẽ giành được ảnh hưởng ở Afghanistan vì đã có sự cạnh tranh gay gắt trong khu vực.

Ông Wang Jin, một nhà nghiên cứu tại Viện Charhar cho biết một số quốc gia, bao gồm Pakistan, Ấn Độ và Nga, muốn tăng cường ảnh hưởng của họ trong khu vực. Vì vậy, Trung Quốc thực sự cần phải cẩn thận khi can thiệp vào tình hình Afghanistan.

Theo ông, Trung Quốc và Mỹ không có khả năng tham gia vào bất kỳ hợp tác quan trọng nào ở Afghanistan sau khi Mỹ rút quân do căng thẳng giữa hai nước.

"Chúng ta có thể thấy từ việc rút quân của Mỹ rằng mức độ sẵn sàng của Mỹ trong việc can thiệp vào các vấn đề của Afghanistan đang suy giảm. Nguyên nhân chính là vì ý tưởng giải quyết các xung đột cục bộ bằng cách thiết lập một nền dân chủ kiểu phương Tây ở Afghanistan đã thất bại" - ông nói.

Song song đó, ông Sun cho biết Mỹ có khả năng sẽ rút các đợt triển khai quân sự khỏi Trung Á và tái triển khai đến châu Á - Thái Bình Dương.

"Việc rút quân khỏi Afghanistan cho phép Mỹ tăng cường hiện diện quân sự ở các khu vực châu Á - Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, với mục đích kiềm chế Trung Quốc" - ông nói.

"Rất có thể Mỹ sẽ gia tăng hoạt động quân sự ở Biển Đông"- chuyên gia này nhận định.