Lở đá do động đất ở Kon Tum vẫn tiếp diễn, gia tăng ứng phó cảnh báo sớm

Đề nghị công bố tình huống khẩn cấp

Ngày 6/12, UBND huyện Nam Trà My (tỉnh Quảng Nam) cho biết, đã có báo cáo khẩn cấp tình hình sạt lở đất, đá tại một số điểm dân cư trên địa bàn xã Trà Don của huyện này.

Hiện nay, mảng đồi ta luy dương cách mép đường khoảng 25m đã bị sụt lún, đứt gãy, không liên kết với đoạn phía trên, xung quanh nhà dân đã xuất hiện các vết nứt nên nguy cơ sụt lún, hư hỏng nhà cửa là rất lớn.

Khi mưa lớn kéo dài hoặc có động đất kích thích sẽ tiếp tục có đá lăn xuống gây nguy hiểm cho các hộ dân dưới sườn dốc cũng như người tham gia giao thông trên QL40B và đường vào làng Tu Hon.

Quảng Nam đề xuất ban bố tình trạng khẩn cấp do đá lở.

Ngoài ra, tại khu dân cư làng Tắc Pát và Làng Lê (thôn 2, xã Trà Don), phía taluy dương có mạch nước ngầm, tạo ra cung trượt với khối lượng đất đá rất lớn.

Theo UBND huyện Nam Trà My, từ tháng 9 đến nay, mỗi khi mưa lớn, các hộ dân này phải sơ tán để đảm bảo an toàn, nhiều hộ dân không dám đưa con em đến học tại điểm trường tiểu học và mẫu giáo Tu Hon vì lo sợ mất an toàn.

Do đó, UBND huyện Nam Trà My đề nghị Sở NN&PTNT tỉnh và các sở, ngành liên quan sớm có kế hoạch kiểm tra, xử lý nhằm đảm bảo an toàn về người và tài sản cho nhân dân.

Đồng thời, tham mưu UBND tỉnh ban hành quyết định công bố tình huống khẩn cấp về nguy cơ sạt lở đất đá điểm dân cư làng Tu Hon để huyện có cơ sở đề xuất hỗ trợ nguồn vốn xây dựng khu tái định cư cho các hộ dân bị ảnh hưởng.

TS Nguyễn Xuân Anh, Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu cho biết, từ ngày 1/1 đến 5/12, Trung tâm đã ghi nhận được 463 trận động đất có độ lớn dao động trong khoảng từ 2,4 đến 5,0 độ theo thang Mô men trên lãnh thổ và vùng biển Việt Nam. Trong số này có 59 trận động đất có độ lớn M ≥ 3.5 đã được thông báo đầy đủ trên các phương tiện thông tin đại chúng theo Quy chế của Chính phủ.

"Chỉ riêng trên địa bàn tỉnh Kon Tum đã xảy ra 427 trận động đất có độ lớn trên 2.5, với trận lớn nhất M=5.0 diễn ra ngày 28/07/2024. Số liệu quan trắc động đất cho thấy hiện tượng động đất xảy ra tại khu vực huyện Kon Plông và lân cận có tần suất xảy ra thường xuyên và xu hướng mạnh dần tới vài trăm trận trên năm. Nguyên nhân được xác định là động đất kích thích liên quan đến việc tích nước hồ chứa"- ông Xuân Anh cho hay và khẳng định, đến hết năm 2024 con số 463 trận động đất sẽ không dừng lại ở đó.

Theo Viện Vật lý địa cầu, hiện tượng động đất kích thích này cũng đã xảy ra ở các hồ đập thủy điện khác như Hòa Bình, Sơn La, Sông Tranh 2, A Lưới… Vấn đề nghiên cứu động đất kích thích ở Việt Nam hầu như không được tiến hành cho đến khi có biểu hiện của động đất kích thích đã xảy ra tại đập thủy điện Hòa Bình năm 1989. Hiện nay, Viện Vật lý địa cầu đang duy trì mạng trạm quan trắc động đất địa phương tại các hồ đập thuộc bậc thang thủy điện sông Đà, thủy điện Sông Tranh 2, ĐăkđRinh và Thượng Kon Tum và dự án điện hạt nhân tại Đồng Nai.

Tăng cường ứng phó với động đất

Trước số trận động đất cao, tần suất dày, thực hiện công điện số 73/CĐ-TTg ngày 29/07/2024 của Thủ tướng Chính phủ về chỉ đạo kiểm tra, chủ động khắc phục hậu quả động đất tại địa bàn huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum, từ ngày 28/7 đến 5/8/2024, Viện Vật lý địa cầu đã cử đoàn khảo sát đánh giá các trận động đất diễn ra trong các ngày 28-29/07/2024.

TS Nguyễn Xuân Anh, Viện trưởng Viện Vật lý Địa cầu cho biết, cho đến nay, trận động đất M = 5.0 ngày 28/7/2024 là trận động đất lớn nhất trong khu vực tỉnh Kon Tum. Trận động đất này kéo theo 17 dư chấn có độ lớn từ M = 2.5 – 3.8 xảy ra trong cùng ngày.

Theo ông Xuân Anh, chuỗi trận động đất đã gây nhà cửa rung lắc mạnh, nhiều nhà bị nứt và làm cho người dân hoang mang lo sợ không chỉ ở khu vực tỉnh Kon Tum mà còn lan sang các tỉnh lân cận như Quảng Nam, Gia Lai, Đà Nẵng. Thậm chí rung lắc còn được cảm nhận thấy ở các thành phố rất xa như TP. Hồ Chí Minh, Phnôm Pênh (Campuchia) (nguồn Cục Khảo sát địa chất Mỹ - USGS).

Trận động đất được đánh giá gây rung động mạnh nhất là cấp VI – VII theo thang MSK-64 trong vùng chấn tâm. Trong thời gian này, đoàn công tác Viện Vật lý địa cầu đã thực hiện tuyên truyền nâng cao hiểu biết của người dân về động đất và phòng chống động đất ở khu vực tâm chấn (các xã vùng tâm chấn như Đắk Tăng, Măng Bút, Đắk Nên, Đắk Rinh, Măng Cành) và một số địa điểm bị tác động của động đất khu vực gần tâm chấn khác.

"Chúng tôi đã tới địa bàn các thôn, xã vùng tâm chấn động đất M=5.0 ngày 28/4/2024 phát tờ rơi, tài liệu tuyên truyền hướng dẫn các kỹ năng ứng phó nhằm giảm thiểu rủi ro do động đất" - ông Xuân Anh thông tin và cho biết thêm, đơn vị đã tổ chức các cuộc tọa đàm đối thoại trực tiếp với bà con tại địa bàn, giải thích làm sáng tỏ hơn các nội dung trong tài liệu tuyên truyền, nghe chia sẻ của bà con để đánh giá hiệu quả của một số hội thảo tuyên truyền về động đất năm 2022. Qua đó kịp thời bổ sung, giải thích, hướng dẫn người dân các kỹ năng ứng phó trong các tình huống mới, thực tế người dân đã trải qua trong động đất ngày 28/4/2024.

"Nhờ đó, sớm ổn định tâm lý cho người dân, tăng cường, củng cố các kỹ năng ứng phó phù hợp tình hình thực tế tại địa phương nhằm giảm thiểu những rủi ro do động đất có thể xảy ra trong thời gian tới tại địa phương'- ông Xuân Anh khẳng định.

Tô Hội