Lo ngại ngoại giao London-Bắc Kinh quanh việc Anh không duyệt kế hoạch xây ĐSQ TQ

Trao đổi với hãng tin Reuters hôm 12-7, nhiều quan chức ngoại giao Anh và Trung Quốc (TQ) lo rằng những dấu hiệu căng thẳng ngoại giao gần đây giữa hai nước liên quan việc Anh không duyệt kế hoạch của TQ xây một đại sứ quán mới ở London sẽ phá hoại nỗ lực hàn gắn quan hệ đang xấu đi giữa hai bên.

Địa điểm Trung Quốc dự định xây dựng trụ sở đại sứ quán mới ở London. Ảnh: Hannah McKay/REUTERS

Nguồn cơn căng thẳng

Căng thẳng giữa hai nước bắt đầu với một tranh chấp địa phương về kế hoạch TQ định xây tòa đại sứ quán mới đối diện Tháp London. Vào tháng 5-2018, TQ lần đầu tiên công bố kế hoạch xây tòa đại sứ quán mới rộng khoảng 65.000 m2 trên địa điểm cũ của Sở Đúc tiền Hoàng gia Anh - nơi sản xuất tiền xu chính thức của Anh. Cơ sở này dự kiến trở thành trụ sở đại sứ quán lớn nhất TQ ở châu Âu.

Bắc Kinh đã mua lại mảnh đất này, cách trụ sở đại sứ quán cũ khoảng 6,5 km, với số tiền hơn 300 triệu USD. Thế nhưng vào cuối năm ngoái, hội đồng khu phố Tower Hamlets, nơi quản lý địa điểm nói trên, đã từ chối đơn xin lập kế hoạch di dời đại sứ quán TQ. Các ủy viên hội đồng viện dẫn những lo ngại về an toàn và an ninh cho cư dân địa phương, tắc nghẽn giao thông, tác động tới lực lượng cảnh sát địa phương và những tác động tiềm ẩn đối với di sản của khu vực, theo tờ South China Morning Post.

TQ phản đối mạnh quyết định của hội đồng khu phố Tower Hamlets. Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao TQ hồi tháng 12-2022 nói với đài CNN rằng việc mua lại địa điểm xây dựng đại sứ quán là “phù hợp với thông lệ quốc tế và được phía Anh chấp thuận".

Vào ngày 11-8 tới là hạn chót để phía TQ kháng cáo quyết định của hội đồng nói trên.

Trung Quốc nghi chính phủ Anh dàn xếp

Tuy nhiên, sau 7 tháng kể từ quyết định của hội đồng khu phố Tower Hamlets, căng thẳng xung quanh vụ việc leo thang với việc quan chức TQ và Anh tiết lộ chính quyền Bắc Kinh đã nhiều lần bày tỏ sự thất vọng tại các cuộc gặp song phương vì London không cấp phép cho TQ tiến hành kế hoạch di dời đại sứ quán.

Các quan chức Bắc Kinh nói với hãng Reuters rằng họ nghi ngờ vụ việc do chính phủ Anh dàn xếp. “Đó chắc chắn là vấn đề chính trị” - một quan chức TQ nêu quan điểm.

Đáp lại, các quan chức Anh bác bỏ suy đoán trên, nói rằng các thành viên hội đồng tự đưa ra quyết định của họ.

Vào tháng trước, Bộ Ngoại giao TQ kêu gọi chính phủ Anh thực hiện "nghĩa vụ quốc tế" để giúp nước này xây dựng đại sứ quán mới, đồng thời khẳng định Bắc Kinh mong muốn “tìm một giải pháp "trên cơ sở có đi có lại và cùng có lợi”.

Anh-Trung có dấu hiệu căng thẳng quanh kế hoạch xây đại sứ quán TQ ở London. Ảnh: Andy Wong/REUTERS

Vụ tranh cãi đã khiến các quan chức Anh, quốc gia đang nỗ lực thúc đẩy quan hệ kinh tế với các đối tác hậu Brexit, lo ngại rằng kế hoạch xây dựng lại đại sứ quán của nước này ở Bắc Kinh có thể bị ngăn cản.

Các quan chức này cũng nhận định tranh cãi xung quanh kế hoạch xây đại sứ quán của TQ đã làm suy yếu nỗ lực của Thủ tướng Anh Rishi Sunak trong việc tìm kiếm một cách tiếp cận mới đối với Bắc Kinh, qua đó cân bằng lợi ích an ninh quốc gia của Anh cùng sự hợp tác với Bắc Kinh trên lĩnh vực kinh tế và biến đổi khí hậu.

VĨNH KHANG