Lo ngại trục lợi chính sách khi mở rộng đối tượng nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp

Tránh việc lợi dụng chủ trương tích tụ đất nông nghiệp để đầu cơ

Phát biểu tại phiên họp sáng 30/8, đại biểu Đinh Thị Phương Lan (đoàn Quảng Ngãi) đề nghị rà soát tính phù hợp các nội dung về tập trung tích tụ đất nông nghiệp như quy định tại Điều 192 về phương pháp tập trung đất nông nghiệp là hợp tác sản xuất, kinh doanh bằng quyền sử dụng đất vì có thể hiểu nhầm hoặc lợi dụng chủ trương tập trung tích tụ đất sản xuất cho nông nghiệp quy mô lớn nhằm phát triển kinh tế nông nghiệp sang kinh doanh quyền sử dụng đất hoặc trá hình sang buôn bán bất động sản nông nghiệp. Tương tự, tại Điều 193 về tích tụ đất nông nghiệp, đại biểu đề nghị cần có quy định cụ thể hơn về các nguyên tắc, điều kiện ràng buộc nhằm tránh việc lợi dụng chủ trương, chính sách tập trung tích tụ đất nông nghiệp cho mục đích khác.

Đại biểu Đinh Thị Phương Lan (đoàn Quảng Ngãi)

Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) cũng đề nghị cân nhắc việc cho phép mở rộng đối tượng được chuyển quyền sử dụng đất mà không trực tiếp canh tác, sản xuất. Theo đại biểu, việc mở rộng đối tượng để tích tụ ruộng đất để sản xuất nông nghiệp là rất quan trọng, nhưng có nhiều cá nhân lợi dụng chính sách này để đầu cơ, gây khó khăn cho những tổ chức có tâm huyết phát triển nông nghiệp.

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Văn Huy (đoàn Thái Bình) cho rằng quy định như dự thảo là phù hợp. Đại biểu nêu rõ, Khoản 6 Điều 45 của dự thảo luật quy định tổ chức kinh tế được nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp phải có phương án sử dụng đất nông nghiệp được UBND cấp tỉnh chấp thuận. Phương án sử dụng đất nông nghiệp phải thể hiện các nội dung: địa điểm, diện tích, mục đích sử dụng đất; kế hoạch sản xuất kinh doanh nông nghiệp; vốn đầu tư; thời hạn sử dụng đất; tiến độ sử dụng đất. Cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp nhận chuyển quyền sử dụng đất trồng lúa phải thành lập tổ chức kinh tế và có phương án sử dụng đất trồng lúa theo quy định tại khoản này.

Theo đại biểu, việc quy định như vậy là phù hợp với chủ trương tại Nghị quyết số 18 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về mở rộng đối tượng nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp và phù hợp với bối cảnh hiện nay, góp phần thúc đẩy việc đầu tư vào sản xuất nông nghiệp, khuyến khích và huy động được các nguồn lực để đầu tư phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung, quy mô lớn.

Trước các quan ngại của đại biểu về trục lợi chính sách, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, Ủy ban Kinh tế dự kiến sẽ nghiên cứu để chỉnh lý dự thảo luật sẽ có quy định về việc yêu cầu thành lập doanh nghiệp, có phương án sản xuất kinh doanh phù hợp để cấp có thẩm quyền phê duyệt, hay có đề xuất bổ sung thêm là phải có dự án đầu tư, đồng thời có chế tài để chống chuyển đổi sai mục đích sử dụng đất lúa.

Tuy nhiên, đại biểu cũng lưu ý đây là nội dung lớn, nhạy cảm nên cần phải được đánh giá thật kỹ những tác động của chính sách, quy định cụ thể nhằm bảo đảm việc mở rộng đối tượng nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp phù hợp với điều kiện thực tiễn và có kèm theo điều kiện quy định rất cụ thể, tránh việc lợi dụng chính sách thu gom đất trồng lúa nhằm phục vụ mục tiêu đầu cơ nhưng không sản xuất nông nghiệp, kiểm soát việc chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp sau khi nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất.

Các đại biểu tham dự phiên họp

Cân nhắc phương án bổ sung loại đất được làm nhà ở thương mại

Cũng băn khoăn về việc trục lợi chính sách, đại biểu Nguyễn Công Long (đoàn Đồng Nai) góp ý về các trường hợp được thỏa thuận về nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất, hoặc đang có quyền sử dụng đất thực hiện dự án nhà ở thương mại (Điều 127), hiện vấn đề này có 2 loại ý kiến khác nhau.

Theo đại biểu, mục đích của quy định này thực chất là cho phép doanh nghiệp thỏa thuận xây dựng nhà ở thương mại trên đất không phải đất ở. Trong khi đó, UBTVQH đã có Báo cáo số 104 ngày 1/1/2022, theo đó nêu rõ quan điểm không bổ sung hình thức sử dụng đất không phải là đất ở làm đự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại để tránh xảy ra tình trạng trục lợi chính sách, thất thoát ngân sách. Đại biểu cho rằng, từ đó đến nay tình hình không có chuyển biến để cần phải thay đổi quan điểm này.

Đại biểu trích dẫn Nghị quyết 18-NQ/TW nêu rõ “tiếp tục thực hiện cơ chế tự thỏa thuận trong chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa người dân và doanh nghiệp trong dự án đô thị nhà ở thương mại”. Tuy nhiên, nếu vận dụng Nghị quyết 18 theo hướng cho doanh nghiệp thỏa thuận quyền sử dụng đất khác để kinh doanh dự án nhà ở thương mại thì rất nên cân nhắc.

“Không thể vận dụng theo kiểu thế này. Nghị quyết thì thuộc làu làu, nhưng chỉ trích những câu mình cần. Quy định thế này thì doanh nghiệp, nhà đầu tư bất động sản có quyền mua hết đất nông nghiệp, đất rừng chuyển sang mục đích xây dự án nhà ở thương mại” - Ủy viên thường trực Ủy ban Tư pháp nói và đề nghị phải cân nhắc cả hai phương án được nêu trong báo cáo của Ủy ban Kinh tế.

Cho rằng cả 2 phương án như dự thảo quy định đều chưa đảm bảo chặt chẽ, đại biểu Nguyễn Công Long đề nghị cân nhắc quy định tại Điều 127 của dự thảo theo hướng: chỉ cho phép các bên thỏa thuận để thực hiện các dự án thương mại phù hợp với mục đích sử dụng đất và phù hợp với quy hoạch sử dụng đất.

Chưa có quy định về điều tiết địa tô

Qua nghiên cứu dự thảo luật, đại biểu Trần Văn Lâm (đoàn Bắc Giang) cho rằng có một số nội dung trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) chưa được cụ thể hóa các quan điểm, chủ trương của Nghị quyết 18-NQ/TW. Đó là quan điểm Nhà nước có trách nhiệm điều tiết giá trị tăng thêm từ đất không phải do người sử dụng đất tạo ra để đảm bảo công bằng, công khai, minh bạch. Đại biểu cho rằng, hiện các chính sách mới chỉ thể hiện được một phần, cần tiếp tục hoàn thiện chênh lệch về địa tô đối với dự án không phải qua đấu giá, đấu thầu, hay người sử dụng đất được hưởng lợi từ chính sách quy hoạch, đầu tư cơ sở hạ tầng vẫn chưa có quy định về điều tiết như thế nào.

Hoàng Yến