Cá trối có hình dáng bên ngoài giống cá quả, không có vây bụng, có hai ngạnh. Gốc vây đuôi của cá trối có đốm tròn đen với vành trắng bao quanh như hình con mắt, đầu dẹp bằng, đỉnh đầu rộng và bằng thuôn về hai phía.
Cá có màu cam nâu nhạt hoặc nâu đậm hơi lục, bụng thường có màu trắng nhạt. Trên thân cá, có thể thấy các hạt đốm trắng và vàng nhỏ, chúng phân bố dọc theo từ mang đến đuôi. Thịt của cá trối rất thơm, ngọt và không có xương dăm, tạo nên một món ăn ngon và lý tưởng.
Vào mùa mưa, loài cá này di chuyển lên núi để ăn rong rêu và các loài phù du
Thời điểm khô hạn, cá trối thường đào sâu xuống đáy hồ Tam Chúc để tồn tại. Loài cá này có khả năng di chuyển trên mặt đất bằng việc sử dụng vây ngực và thậm chí có khả năng leo trèo cây.
Cá trối có khả năng tồn tại trong các vùng nước đọng, thậm chí có thể sống trong điều kiện nước cạn trong vài tháng nhờ vào cơ quan hít thở không khí của chúng. Loài cá này thường bơi theo đàn, từ 3 đến 5 con tạo thành một vòng tròn bơi quanh nhau bằng cách cắn đuôi lẫn nhau. Cá trối chỉ sinh sản trong tự nhiên.
Không những có giá trị về mặt khoa học, cá trối có giá trị kinh tế cao. Do môi trường sống thay đổi và bị khai thác bừa bãi nên nguồn cá trối trong tự nhiên dần bị cạn kiệt. Cá trối thường có kích thước cơ thể trong khoảng từ 15 đến 25cm, tối đa là 30cm.