Loài thực vật tiết chất độc có thể gây tử vong ở Australia

Gympie-Gympie được biết đến với tên khoa học Dendrocnide moroides - Ảnh: Willem Van Aken

Gympie-Gympie có lá rộng hình trái tim hoặc bầu dục, được biết đến với tên khoa học Dendrocnide moroides. Đây là một trong những loại cây nguy hiểm nhất trên thế giới, chủ yếu được tìm thấy trong các khu rừng nhiệt đới ở phía đông bắc bang Queensland.

Độc tố từ lá của Gympie-Gympie có thể gây ra cơn đau dữ dội trong nhiều giờ và sau đó giảm dần, nhưng vẫn kéo dài hàng tuần thậm chí là hàng năm. Chất độc này mạnh hơn nhiều so với những cây tầm ma độc khác ở Mỹ hoặc châu Âu.

Có nhiều báo cáo nói rằng một số động vật đã bị “hạ gục” khi tiếp xúc với loài thực vật này nhưng việc khám phá chất độc của nó chỉ mới bắt đầu. Nghiên cứu đầu tiên cho thấy những cây Gympie-Gympie tạo ra các phân tử giống một số loại nọc độc của động vật hơn là khả năng phòng vệ của thực vật.

Tiến sĩ Irina Vetter từ Viện Khoa học sinh học phân tử (IMB) của Đại học Queensland nói với IFLScience rằng các loài liên quan được biết đến từ Thái Lan và Philippines nhưng Gympie-Gympie là một trong số những loài cây thuộc họ Dendrocnide được tìm thấy ở Queensland. Gympie-Gympie gây ra mối đe dọa đặc biệt bởi chúng cũng phổ biến gần các khu vực đông dân cư chứ không chỉ giới hạn ở các khu rừng nhiệt đới.

Trong một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Science Advances, Vetter nói rằng độc tố thần kinh này là một loại miniprotein mới, được đặt tên là gympietides theo tên cây. Chỉ cần tiếp xúc nhẹ trong giây lát với bất kỳ bộ phận của cây (ngoại trừ rễ), nạn nhân sẽ lập tức cảm thấy đau rát như “bị thiêu cháy bởi axit nóng và điện giật cùng lúc” do vết chích từ các sợi lông chứa chất độc. Vết chích của Gympie-Gympie có thể gây đau dữ dội và thậm chí dẫn đến tử vong trong một số trường hợp.

“Giống như các cây tầm ma độc khác, Gympie-Gympie được bao phủ bởi các sợi lông mịn được gọi là trichomes có chiều dài khoảng 5 mm. Các trichomes hoạt động giống như kim tiêm và tiết chất độc vào da khi chúng tiếp xúc”, Vetter giải thích.

Gympie-Gympie được bao phủ bởi các sợi lông mịn được gọi là trichomes có chiều dài khoảng 5 mm - Ảnh: IMB

Theo tiến sĩ Vetter, các cơn đau kéo dài như vậy là do độc tố gympietides đã làm thay đổi vĩnh viễn cấu trúc hóa học của các tế bào thần kinh cảm giác, chứ không phải do các sợi lông nhỏ dính trong da như suy nghĩ trước đây. “Mặc dù chúng có nguồn gốc từ thực vật, gympietides tương tự như độc tố của nhện, bọ cạp và ốc nón ở cách chúng gấp lại thành cấu trúc phân tử 3D và nhắm mục tiêu vào các thụ thể cảm nhận đau”, Vetter cho biết.

Nhóm nghiên cứu hy vọng phát hiện mới của họ sẽ giúp tìm ra phương pháp điều trị giảm đau hiệu quả hơn cho những bệnh nhân không may tiếp xúc với cây Gympie-Gympie. Vetter nói với IFLScience: “Chúng tôi có thể thiết kế các phân tử ngăn chặn các tín hiệu đau và từ đó tạo ra thuốc giảm đau tốt hơn”.

Long Hải (theo IFL Science)