Lời hứa hão của Seoul sau thảm kịch 3 người chết trong nhà bán hầm

Những căn nhà bán hầm nổi tiếng ở Seoul lại trở thành tâm điểm chú ý sau khi thủ đô Hàn Quốc chìm trong đợt mưa lớn như trút nước trong tuần này.

Trên mạng xã hội, nhiều câu chuyện và video lan truyền rộng rãi, ghi lại cảnh những nhóm người dễ bị tổn thương nhất sống trong nhà bán hầm, hay còn gọi là “banjiha”, đã mắc kẹt khi nước dâng cao, theo South China Morning Post.

Tổng thống Yoon Suk Yeol và chính quyền Seoul đang đối mặt với áp lực ngày càng gia tăng từ công chúng với yêu cầu xử lý nhà bán hầm. Nhiều người nói những thông báo nêu lý do cần thiết cấm nhà bán hầm đã quá quen thuộc mỗi khi có sự cố.

"Chỉ 10-15 phút là nước đã dâng cao"

Một video ghi lại cảnh 3 người đàn ông cố gắng phá cửa sổ bằng bình cứu hỏa và cờ lê giúp người mắc kẹt trong nhà bán hầm được nhiều người quan tâm trên mạng xã hội.

Lee Seung Hoon nỗ lực tìm cách thoát bằng lối ra duy nhất trong căn nhà bán hầm, nhưng áp lực nước mạnh khiến cánh cửa đóng chặt. Hàng xóm của anh tại khu Sillim đã tìm mọi cách để giải cứu người đàn ông 28 tuổi này.

Các dịch vụ cứu hộ khẩn cấp của Seoul cực kỳ bận rộn suốt cả tuần nay khi Seoul chứng kiến trận mưa có lượng lớn nhất trong hơn một thập niên qua khiến ít nhất 12 người thiệt mạng. Đất lở, nước tràn vào các nhà bán hầm và ga tàu điện ngầm, trong khi một số khu vực đô thị mất điện.

Không may mắn như anh Lee, một gia đình 3 người sống trong căn nhà bán hầm khác trên cùng khu phố đã chết đuối.

Choi Tae Young - người đứng đầu Trụ sở Phòng cháy và Thảm họa Thủ đô Seoul - cho biết họ không thể thoát khỏi căn hộ do nước chặn bên ngoài cửa nhà.

Tổng thống Yoon đã tới thăm hiện trường vụ việc hôm 9/8. Các bức ảnh chụp cho thấy ông Yoon ngồi xổm trên phố, ngó qua cửa sổ ngôi nhà vẫn còn ngập nước.

“Tôi không hiểu tại sao người dân ở đây lại không sơ tán trước”, ông Yoon nói. Câu nói này của vị tổng thống đã bị chỉ trích rộng rãi trên mạng xã hội.

Người dân dọn dẹp một nhà bán hầm ngập nước, đầy bùn ở Seoul hôm 11/8 sau trận mưa lớn. Ảnh: AFP.

"Nước tràn vào ngay lập tức", một người trả lời. "Chỉ mất chưa đầy 10-15 phút (nước đã dâng cao)”, một người khác nói, cho biết thêm các nạn nhân “sống rất khó khăn”.

Theo CNN, người nghèo nằm trong số những đối tượng bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi thiên tai.

"Những người gặp khó khăn trong cuộc sống và người ốm yếu về thể chất sẽ dễ bị tổn thương trước thiên tai", ông Yoon nói hôm 10/8. “Chỉ khi họ được an toàn, đất nước ta mới được an toàn".

Vấn đề tương tự cũng xảy ra ở các nước khác trong những năm gần đây. Ở Ấn Độ, lũ lụt nhiều lần tàn phá hủy các khu ổ chuột. Tại Bangladesh, người di cư từ làng mạc đến khu vực thành thị để tránh cảnh lũ lụt ngày một thường xuyên hơn. Nghiên cứu chỉ ra gia đình gốc Phi, Mỹ Latin hoặc nhóm thu nhập thấp ở Mỹ thường sống ở những vùng dễ bị lũ lụt.

Ngoài việc thường xuyên phải sơ tán và sinh kế bị gián đoạn, mưa lớn theo dự báo trên khắp châu Á còn mang lại mối nguy về sức khỏe, như nguy cơ cao mắc bệnh tiêu chảy, sốt xuất huyết và sốt rét. Đây không khác gì một cú đòn nữa đối với các gia đình vốn đã nghèo khó, không được tiếp cận với dịch vụ y tế và không có phương tiện di dời.

Trong khi đó, lũ lụt và hạn hán có thể gây ra tình trạng đói nghèo ở nông thôn và tăng chi phí lương thực, theo Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc.

Choi Eun Yeong - Giám đốc điều hành Trung tâm Nghiên cứu Thành phố và Môi trường Hàn Quốc - cho biết tại Seoul, người sống trong nhà bán hầm đối mặt với nguy cơ kép là lũ lụt và sóng nhiệt.

“Những thay đổi do khủng hoảng khí hậu mang lại gần như thảm khốc, đặc biệt với người dễ bị tổn thương, vì họ không có nhà ở thích hợp để đối phó với việc đó”, bà nói.

"Nếu bỏ nhà bán hầm, chúng tôi biết đi đâu?"

“Trong tương lai, ở Seoul, các tầng hầm và bán hầm sẽ không được phép sử dụng cho mục đích nhà ở”, chính quyền thành phố Seoul cho biết trong thông báo hôm 10/8.

Tuy nhiên, họ cũng từng đưa ra cam kết tương tự trong quá khứ.

Những lo ngại về an toàn liên quan đến nhà bán hầm được đặt lên hàng đầu sau trận lũ năm 2010 và 2011 khiến hàng chục người thiệt mạng. Năm 2012, chính phủ ra lệnh cấm nhà bán hầm ở khu vực thường xuyên ngập lụt.

Thế nhưng, nỗ lực cải cách không thành công, với 40.000 nhà bán hầm được xây mới sau khi thông qua luật.

Các quan chức một lần nữa tuyên bố sẽ điều tra vấn đề sau khi bộ phim Parasite nổi tiếng vào năm 2019 đề cập tới câu chuyện về gia đình 4 người sống trong nhà bán hầm. Bà Choi nói nhà bán hầm lại rơi vào quên lãng khi đại dịch Covid-19 xuất hiện.

Tổng thống Yoon tới hiện trường căn hộ bán hầm ở Seoul - nơi ba người trong một gia đình thiệt mạng sau trận mưa lớn hôm 8/8. Ảnh: Yonhap.

Năm 2020, chính quyền Seoul cung cấp cho 1.500 hộ gia đình sống trong nhà bán hầm số tiền lên tới 3,2 triệu won (2.460 USD) nhằm cải tạo mức độ tiện nghi và tính an toàn của nhà. Tuy nhiên, con số này không thấm vào đâu so với 200.000 căn hộ như vậy trên khắp Seoul, chiếm 5% số nhà trong thành phố.

Không chỉ vậy, trong thập kỷ qua, nỗ lực của Seoul nhằm đưa người sống trong nhà bán hầm vào căn hộ xã hội có giá cho thuê thấp cũng đi vào bế tắc, bởi loại nhà này vừa ít, vừa xa và vẫn tốn kém. Vào năm 2021, chỉ có 247 hộ gia đình chuyển đến các căn hộ do nhà nước quản lý, cho thuê ở Seoul.

Nhà bán hầm bắt nguồn từ những năm 1970 khi chính phủ yêu cầu xây dựng các tầng hầm phòng trường hợp bị tấn công. Những thay đổi về xây dựng vào năm 1980 cho phép nhà bán hầm xây thấp một nửa so với mặt phố.

Nhà bán hầm từ lâu đã gặp vấn đề về thông gió và thoát nước kém, rò rỉ nước, thiếu lối thoát nạn, côn trùng và vi khuẩn xâm nhập. Tuy nhiên, giá thuê thấp khiến nhiều người vẫn lựa chọn căn hộ này, đặc biệt là với người eo hẹp tài chính, trong bối cảnh giá thuê nhà tăng và thị trường làm việc bão hòa.

"Chính phủ quy hoạch đô thị chỉ nhằm mục đích xóa bỏ những căn hộ bị coi là chướng mắt ở thủ đô", Kim Yoon Young - thành viên thuộc Tổ chức Đoàn kết Chống Nghèo đói Nhân dân Hàn Quốc - cho biết. "Chính phủ nên có kế hoạch cung cấp nhà an toàn và hợp túi tiền, thay vì cố xóa bỏ nhà bán hầm".

"Nếu chính phủ xóa sổ nhà bán hầm, những người như tôi phải đi đâu? Họ muốn tất cả chúng tôi chết hay sao?", một cư dân tại khu Sillim-dong nói.

Đường phố Seoul hóa sông, nhiều người thiệt mạng Thủ đô Seoul (Hàn Quốc) vừa hứng chịu đợt mưa kỷ lục trong hơn 80 năm qua, khiến ít nhất 8 người chết, hạ tầng bị hư hại nghiêm trọng.

Phương Linh