Lôi kéo 400 người 'đào' đồng tiền ảo: đối mặt hình phạt nào?
Theo chuyên gia pháp lý, hành vi sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử để thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản với các mức phạt khác nhau được quy định tại Bộ luật Hình sự, khung hình phạt có thể đến 20 năm tù.
Đối tượng Nguyễn Văn Đạt. Ảnh CQCA
Dụ hàng trăm người “sập bẫy” đào tiền ảo
Ngày 10/11/2025, Cơ quan CSĐT Công an TP Hải Phòng đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và lệnh tạm giam đối với 2 đối tượng về tội “Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản”. Các đối tượng hoạt động kinh doanh đa cấp trái phép và sử dụng công nghệ cao thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản thông qua việc quảng cáo, lôi kéo người dân đầu tư vào hệ thống tiền ảo có tên gọi là AGOLD trên nền tảng website http://agold.tech.
Theo hồ sơ vụ án, Nguyễn Văn Đạt (SN 1979, trú tại xã Diên Thọ, tỉnh Khánh Hòa) cùng Phạm Đức Anh (SN 1977, trú tại phường Phương Liệt, Hà Nội) và một số đối tượng khác thành lập Công ty cổ phần DIGITAL SPACE Việt Nam do Đạt làm Tổng Giám đốc, địa chỉ tầng 2, số 46 ngõ 50 đường Mễ Trì Thượng, phường Từ Liêm, Hà Nội. Từ tháng 4/2023 Nguyễn Văn Đạt cùng Đức Anh và các đối tượng bàn bạc đưa ra thông tin DIGITAL SPACE Việt Nam phát triển hệ thống AGOLD là dự án công nghệ đào tiền ảo DHT có kết nối toàn cầu, tích hợp công nghệ blockchain (sổ cái), đồng DHT tích lũy được trong tương lai sẽ được đưa lên các sàn giao dịch tiền điện tử quốc tế, có thể thanh khoản cao để đổi ra Việt Nam đồng.
Các đối tượng đưa ra các gói đầu tư từ 3 triệu đồng - 25 triệu đồng kèm hứa hẹn nhận thưởng bằng đồng DHT và hoa hồng giới thiệu người mới. Từ cuối năm 2023 đến cuối năm 2024 đã có nhiều người dân thực hiện việc chuyển tiền cho nhóm đối tượng để đầu tư vào các gói thuộc hệ thống AGOLD, số lượng khoảng 400 nhà đầu tư, tương đương số tiền khoảng 10 tỷ đồng.
Số tiền các nhà đầu tư bỏ ra không được chuyển vào bất kỳ hệ thống nào của quá trình đào tiền điện tử mà chuyển trực tiếp vào các tài khoản cá nhân của Nguyễn Văn Đạt. Nguyễn Văn Đạt và những người thuộc Công ty DIGITAL SPACE Việt Nam không có bất kỳ hoạt động kinh doanh tạo lợi nhuận gì mà sử dụng tiền của nhà đầu tư để sử dụng cá nhân và trả tiền hoa hồng cho đội ngũ phát triển thị trường theo hình thức lấy tiền người tham gia sau trả cho người trước, lượng tiền còn lại của nhà đầu tư đã bị các đối tượng rút ra tiêu dùng cá nhân.
Ngày 5/11/2025, Văn phòng Cơ quan CSĐT Công an TP Hải Phòng đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và thi hành lệnh tạm giam đối với Nguyễn Văn Đạt và Phạm Đức Anh về tội “Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản” quy định tại Điều 290 Bộ luật Hình sự (BLHS). Vụ án đang được Công an TP Hải Phòng tiếp tục điều tra mở rộng.
Chế tài xử lý
Dưới góc nhìn pháp lý, luật sư Vũ Văn Biên, Giám đốc Công ty TNHH Luật An Phước cho biết: trong kỷ nguyên số hiện nay, thị trường đầu tư phi chính thống ở Việt Nam không ít những “cơn sốt”. Điểm chung của các vụ việc là kịch bản được dàn dựng khéo léo, đánh trúng tâm lý làm giàu nhanh, với ngôn từ hào nhoáng về “công nghệ tương lai”, “blockchain” hay “AI”, nhằm huy động vốn từ đám đông thiếu kiến thức tài chính. Trong khi, pháp luật Việt Nam hiện nay chỉ công nhận đồng Việt Nam là phương tiện thanh toán hợp pháp. Do đó, mọi hoạt động huy động vốn, cam kết lợi nhuận dựa trên tài sản số đều nằm ngoài phạm vi bảo hộ pháp lý.
Năm 2025 đánh dấu bước tiến quan trọng khi Nhà nước bắt đầu thử nghiệm hành lang pháp lý cho lĩnh vực này với Luật Công nghiệp công nghệ số 2025 (hiệu lực từ 1/1/2026) và Nghị quyết 05/2025/NQ-CP ban hành ngày 9/9/2025, cho phép thí điểm thị trường tài sản mã hóa trong 5 năm. Đây là lần đầu tiên khái niệm “tài sản số” được đưa vào luật, xác định là một dạng tài sản theo Bộ luật Dân sự, được thể hiện và xác thực bằng công nghệ số. Tuy nhiên, các loại như coin, token… vẫn chưa được công nhận là tài sản dân sự hay được bảo hộ quyền sở hữu, mà mới chỉ ở mức “thử nghiệm quản lý”.
Vì vậy, khi nhà đầu tư bị mất tiền, việc pháp luật bảo vệ họ gần như bất khả thi. Lý do là giao dịch trong các dự án tiền số thường ẩn danh, diễn ra qua ví điện tử hoặc sàn nước ngoài, khiến việc xác định đối tượng phạm tội, phong tỏa tài sản hay thu hồi tiền rất khó khăn. Ngay cả khi có dấu hiệu “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” (Điều 174, BLHS) hoặc “Sử dụng mạng máy tính chiếm đoạt tài sản” (Điều 290 BLHS), cơ quan điều tra vẫn gặp trở ngại trong việc thu thập bằng chứng và định giá thiệt hại. Pháp luật có thể trừng phạt kẻ phạm tội, nhưng việc lấy lại tiền cho nhà đầu tư gần như là điều không thể ở thời điểm hiện tại.
Trong vụ án trên, Cơ quan CSĐT Công an TP Hải Phòng đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với 2 đối tượng về tội Sử dụng mạng viễn thông, mạng máy tính, phương tiện điện tử để chiếm đoạt tài sản quy định tại Điều 290 BLHS năm 2015. Đối với hành vi sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử để thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản với các mức phạt khác nhau tùy thuộc vào hành vi cụ thể. Phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm; hình phạt có thể lên đến 20 năm tù.
Luật sư cho biết thêm, quá trình điều tra, cơ quan điều tra còn có thể xem xét đối với tội vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng quy định tại Điều 206 BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017). Người nào phát hành, cung ứng, sử dụng phương tiện thanh toán trái phép có thể bị phạt tiền từ 50 triệu đến 300 triệu đồng, phạt tù từ 6 tháng đến 7 năm; có thể phạt tù từ 12 năm đến 20 năm tùy theo tính chất và mức độ vi phạm.
Trường hợp có hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua mô hình tiền ảo, người phạm tội có thể bị truy cứu theo Điều 174 BLHS, với mức phạt tù cao nhất lên đến chung thân, nếu chiếm đoạt từ 500 triệu đồng trở lên hoặc có tổ chức, phạm tội chuyên nghiệp. Ngoài ra, người tham gia lôi kéo, môi giới cũng có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự với vai trò đồng phạm.
Điểm yếu nhất vẫn là nhận thức của người dân, nhiều người chưa có kiến thức tài chính số, chỉ nghe theo quảng cáo hoặc lời rủ rê nhưng đã sẵn sàng bỏ tiền. Đây chính là lỗ hổng để tội phạm công nghệ cao lợi dụng. Người dân cần chủ động trang bị kiến thức tài chính số, tìm hiểu kỹ quy định pháp luật trước khi tham gia bất kỳ dự án nào. Cơ quan chức năng cần đẩy mạnh cảnh báo, phối hợp chặt chẽ với lực lượng công an để kịp thời phát hiện, xử lý các sàn tiền ảo trái phép.
Luật sư Vũ Văn Biên, Giám đốc Công ty TNHH Luật An Phước
Theo chuyên gia pháp lý, hành vi sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử để thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản với các mức phạt khác nhau được quy định tại Bộ luật Hình sự, khung hình phạt có thể đến 20 năm tù.
