Lối riêng thủ ấn họa của Duy Ninh

Từ bao giờ hội họa Duy Ninh đã neo đậu vào trí nhớ vốn thường hoang vu của tôi như một góc trời quê xứ? Nơi này, dăm ba con thuyền cũ nát gối đầu lên bãi chiều lam, nơi kia là sắc vàng nhạt trăng non in trên nền trời nâu tối như muốn khắc họa một hoàng hôn vĩnh cửu. Khá nhiều đề tài trong nghệ thuật hội họa của họa sĩ Duy Ninh và dường như đề tài nào cũng hàm chứa sự bí ẩn, siêu hình. Cụ thể nhất là trong "Triển lãm tranh Duy Ninh" lần này được tổ chức tại Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng từ ngày 24-8 đến 4-9, người thưởng lãm sẽ bắt gặp từng đề tài tranh của anh đẹp như tên gọi những bài thơ: Một cõi người, Dạ khúc trăng non, Nỗi buồn của biển, Ký ức Huế, Hạnh phúc mẹ...

Nhưng với tôi, nói đến thế giới hội họa của Duy Ninh, hầu như bao giờ sự ám ảnh cũng hiện lên trong nhãn quan của mình một quê xứ vừa gần gũi vừa siêu thực. Có vẻ như đấy là cái thiên đường ký ức mà ánh trăng non bàng bạc vĩnh cửu kia chính là một thứ hồi quang có khả năng dẫn dắt con người ta lần dò ra từng quá khứ.

Họa sĩ Duy Ninh là hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam, từng đoạt nhiều giải thưởng từ các địa phương đến trung ương vào những năm 1990 - 1995, huy chương đồng Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc 2005 - 2010. Anh miệt mài đóng góp sức sáng tạo qua nhiều thể loại: sơn dầu, lụa, màu nước, bút sắt…, nhưng một trong những nét riêng tạo dựng làm nên tên tuổi Duy Ninh trong làng mỹ thuật Đà Nẵng, có lẽ là nghệ thuật thủ ấn họa.

“Một cõi người”, một trong các tác phẩm của họa sĩ Duy Ninh tại triển lãm

Nói đến loại hình nghệ thuật này, giới mỹ thuật trong và ngoài nước đều nhớ bậc thầy thủ ấn họa - họa sĩ Tú Duyên. Ông thuộc thế hệ họa sĩ xuất thân từ Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương (1935). Năm 1942, họa sĩ Tú Duyên là người khai sinh ra trường phái nghệ thuật thủ ấn họa độc đáo, có một không hai ở Việt Nam. Kỹ thuật của thủ ấn họa là chỉ chuyên dùng ngón tay, lòng bàn tay, cạnh tay vẽ trực tiếp lên lụa, giấy, hay là các loại vật liệu khác thích ứng.

Không rõ họa sĩ Duy Ninh có là truyền nhân thủ ấn họa của họa sĩ Tú Duyên hay không, riêng điều này thì tôi biết, anh đã không lặp lại con đường của tiền bối mình đã khai mở. Nếu ngày xưa họa sĩ Tú Duyên thường lấy cảm hứng từ truyện Kiều, Chinh phụ ngâm hoặc trong kho tàng ca dao Việt Nam để sáng tạo ra tác phẩm thủ ấn họa thì Duy Ninh đã mở rộng đề tài nghiêng về chiều hướng hiện đại, chất chứa những suy tưởng, những niềm ưu tư trong từng sự vật. Vẫn những gam màu nâu tối hay lam tím, có khi sắc đen pha chàm như trong tranh sơn dầu, nhưng thủ ấn họa của Duy Ninh đường nét, bố cục như muốn mở ra lối vô tận. Dường như chủ ý của họa sĩ muốn cho người thưởng lãm tranh tiếp nối phần suy tưởng của họ vào tác phẩm, làm giàu thêm ý nghĩa hội họa.

Triển lãm tranh Duy Ninh lần này sẽ đưa khách đối thoại với những nét mới thủ ấn họa hay xao xuyến trước màu sơn dầu huyền hoặc, được thể hiện qua các đề tài như: Thao thức, Đêm trắng, Ký ức mưa, Người giữ lửa… để từng người sẽ cảm nhận theo cách của mình. Nhãn quan của mỗi người sẽ khác nhau nhưng sự lãng mạn về cái đẹp sẽ là mẫu số chung của tất cả.

NGUYỄN NHÃ TIÊN