Luật An ninh mạng: Bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội trên không gian mạng

Ông Nguyễn Tâm Hùng phát biểu (Ảnh: Quang Vinh)

Cấp bách trước đòi hỏi của thực tiễn

Nhận thức rõ tầm quan trọng của không gian mạng, thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta ban hành nhiều chủ trương, định hướng, quy định pháp luật liên quan đến hoàn thiện thể chế về an ninh mạng. Ngày 10/7/2025, tại Nghị quyết số 87/2025/UBTVQH15, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã bổ sung dự án Luật An ninh mạng vào Chương trình lập pháp năm 2025 trên cơ sở hợp nhất Luật An ninh mạng và Luật An toàn thông tin mạng thành 1 luật thống nhất và tiến hành theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Hiện dự thảo dự án Luật An ninh mạng gồm 9 chương với 58 điều được xây dựng trên cơ sở hợp nhất chính sách đã được quy định trong Luật An toàn thông tin mạng năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2018) và Luật An ninh mạng năm 2018. Đồng thời bổ sung một số quy định về những vấn đề cấp bách đang phát sinh, tác động lớn đến đời sống xã hội do sự phát triển vượt bậc của khoa học và công nghệ trong thời đại mới.

Toàn cảnh phiên họp (Ảnh: Quang Vinh)

Cụ thể, bổ sung quy định về bảo đảm an ninh dữ liệu. Hiện nay, dữ liệu được xem là “hạt nhân” của quá trình chuyển đổi số. Không có dữ liệu thì không thể triển khai được Chính phủ điện tử, không thể cung cấp dịch vụ công trực tuyến, không thể xây dựng nền kinh tế số, xã hội số. Trong thời đại Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, dữ liệu là tài sản quốc gia; tuy nhiên, thực tế, nước ta đang chủ yếu quan tâm đến việc quản lý, khai thác, sử dụng, xử lý dữ liệu để phục vụ chuyển đổi số mà chưa có quy định cụ thể về việc bảo đảm an ninh, an toàn với dữ liệu nói chung.

Bổ sung quy định yêu cầu doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trên không gian mạng có trách nhiệm định danh địa chỉ IP và cung cấp cho lực lượng chuyên trách bảo vệ an ninh mạng. Địa chỉ IP là địa chỉ đơn nhất tương tự “địa chỉ địa lý” trên không gian mạng cho phép các thiết bị điện tử (máy tính, điện thoại thông minh...) nhận diện và liên lạc với nhau để trao đổi thông tin, dữ liệu. Địa chỉ IP cho phép lực lượng chức năng xác định địa điểm, thời gian và thông tin về thuê bao sử dụng để kết nối, truy cập vào mạng Internet (giống như xác định thông tin cư trú đối với một địa chỉ nhà cố định).

Bên cạnh đó, bổ sung quy định về kinh phí bảo vệ an ninh mạng của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp nhà nước, tổ chức chính trị phải bảo đảm tối thiểu 10% trong tổng kinh phí triển khai đề án, dự án, chương trình, kế hoạch đầu tư, ứng dụng, phát triển công nghệ thông tin. Bổ sung quy định về việc khuyến khích các cơ quan, tổ chức thuộc hệ thống chính trị, doanh nghiệp nhà nước sử dụng sản phẩm, dịch vụ công nghiệp an ninh của Việt Nam bảo đảm tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng để nâng cao năng lực tự chủ về an ninh mạng. Đồng thời bổ sung quy định về việc người đứng đầu, chịu trách nhiệm phụ trách hệ thống thông tin quan trọng về an ninh quốc gia phải tham gia sát hạch và được cấp chứng chỉ về an ninh mạng.

Theo đánh giá của Bộ Công an, các nội dung hợp nhất, bổ sung mới trong dự thảo Luật nhằm bảo đảm phù hợp, thống nhất với cơ cấu, tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, được quy định tại các văn bản luật khác.

Tôn trọng quyền con người và quyền riêng tư dữ liệu

Ngay sau đó, nhiều đại biểu đã có những ý kiến về dự thảo Luật. Đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn Vĩnh Long) cho rằng, Công ước Liên hiệp quốc về chống tội phạm mạng, Công ước Hà Nội 2025 được Đại hội đồng Liên Hợp Quốc thông qua ngày 24/12/2024 và đã mở ký tại Hà Nội từ ngày 25 và 26/10/2025. Đây là Văn kiện quốc tế đa phương, toàn cầu đầu tiên có tính toàn diện chuyên về tội phạm mạng và hợp tác pháp lý quốc tế trong lĩnh vực an ninh mạng. Việc nước ta đăng cai tổ chức lễ mở ký đã khẳng định vị thế, uy tín và năng lực hội nhập quốc tế của đất nước cũng như vai trò chủ động trong việc kiến tạo khung pháp lý an ninh mạng toàn cầu. Từ đó nhằm đảm bảo tương thích với chuẩn mực pháp lý quốc tế về phòng, chống tội phạm mạng, bảo đảm chủ quyền, an ninh quốc gia trên không gian mạng. Đồng thời, tôn trọng quyền con người và quyền riêng tư dữ liệu; tăng cường hợp tác quốc tế và nâng cao năng lực thực thi pháp luật về tội phạm mạng.

Ông Thạch Phước Bình phát biểu (Ảnh: Quang Vinh)

Theo ông Bình, cải cách dự thảo Luật An ninh mạng theo hướng tiếp cận Công ước Hà Nội 2025 là bước đi cần thiết nhằm khẳng định vai trò tiên phong của nước ta trong hợp tác pháp lý đa phương của Liên Hợp Quốc, bảo vệ chủ quyền số dữ liệu quốc gia và xây dựng môi trường số an toàn, minh bạch vì con người và phát triển bền vững. Công ước Hà Nội 2025 là dấu mốc pháp lý toàn cầu trong quản trị an ninh mạng, phản ánh xu hướng gắn kết giữa an ninh phát triển và quyền con người. Việc nội lực hóa các quy định cốt lõi của công ước vào Luật An ninh mạng (sửa đổi) lần này không chỉ giúp đảm bảo tương thích quốc tế mà còn tạo cơ sở để nước ta trở thành trung tâm khu vực về quản trị không gian mạng an toàn, tin cậy của nhân dân.

Đại biểu Tô Văn Tám (Đoàn Quảng Ngãi) tán thành với sự cần thiết để ban hành, sửa đổi, bổ sung dự án luật này với những cơ sở chính trị, pháp lý cũng như cơ sở thực tiễn trong Tờ trình Chính phủ. Dự án luật đã phù hợp với đường lối, chính sách của Đảng, nhằm cụ thể hóa Hiến pháp và có tính khả thi. “Đây là một đạo luật vừa tạo hàng rào pháp lý vững chắc bảo vệ an ninh quốc gia, lợi ích chính đáng của người dân, vừa kiến tạo và tôn trọng các quyền của các chủ thể trên không gian mạng”, ông Tám nói và đánh giá các hành vi nghiêm cấm tại Điều 9 của dự thảo đã quy định khá đầy đủ các hành vi nghiêm cấm.

Bà Nguyễn Trần Phượng Trân phát biểu (Ảnh: Quang Vinh)

Đồng tình với việc ban hành Luật An ninh mạng, theo Đại biểu Nguyễn Trần Phượng Trân (Đoàn TP Hồ Chí Minh) nhằm đáp ứng nhu cầu về tinh thần thực tiễn, bảo vệ, phòng ngừa và ngăn chặn các hành vi tấn công mạng, bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số trên các lĩnh vực. “Qua nghiên cứu hồ sơ dự thảo luật và các văn bản pháp luật có liên quan, tôi thấy rằng dự thảo luật đã cơ bản kế thừa các quy định của Luật An toàn thông tin mạng năm 2015 và Luật An ninh mạng năm 2018”, bà Trân bày tỏ.

Nói như lời Đại biểu Lê Thị Thanh Lam (Đoàn TP Cần Thơ), dự thảo Luật An ninh mạng được xây dựng dựa trên cơ sở hợp nhất của Luật An ninh mạng và Luật An toàn thông tin mạng, thể hiện rõ nỗ lực của Ban soạn thảo trong việc hoàn thiện khung pháp lý bảo vệ không gian mạng quốc gia. Việc kịp thời cập nhật, bổ sung các hành vi vi phạm là cần thiết nhằm khắc phục các khoảng trống pháp lý, bảo vệ người dân và củng cố niềm tin vào môi trường của công nghệ số.

Bà Lê Thị Thanh Lam phát biểu (Ảnh: Quang Vinh)

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn TP Hồ Chí Minh) cũng cho rằng, không gian mạng hiện nay đã trở thành hạ tầng chiến lược của an ninh quốc gia, kinh tế số và quản trị hiện đại. Mọi gián đoạn hay lỗ hổng đều có thể lan truyền tức thời, tác động dây chuyền đến người dân, doanh nghiệp và nhà nước. Tán thành với sự cần thiết ban hành Luật An ninh mạng, ông Hùng đánh giá đây là đạo luật nền tảng để hợp nhất khung pháp lý, chuẩn hóa khái niệm, thẩm quyền, quy trình thiết lập, quản trị rủi ro theo chuẩn quốc tế, đồng thời bảo đảm nguyên tắc cần thiết, tương xứng, minh bạch và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân.

Việt Thắng - Trung Hiếu