Luật BHXH 2024: Hướng tới một hệ thống an sinh xã hội công bằng và nhân văn

Từ ngày 1-7-2025, Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) 2024 chính thức có hiệu lực. Hàng loạt quy định mới được bổ sung và sửa đổi nhằm đảm bảo tốt hơn quyền lợi người lao động (NLĐ), mở rộng diện bao phủ và tăng tính linh hoạt trong lựa chọn hưởng chế độ.

Chia sẻ với PV, BHXH khu vực XXVII (TP.HCM) cho biết các điểm mới trong Luật BHXH 2024 lần này tập trung vào việc mở rộng đối tượng được hưởng chế độ ốm đau, thai sản, hưu trí, tử tuất và BHXH một lần; đồng thời siết lại một số điều kiện để hạn chế tình trạng rút BHXH sớm, hướng đến mục tiêu giữ chân NLĐ trong hệ thống lâu dài và nâng cao tính bền vững của quỹ.

BHXH khu vực XXVII tư vấn cho người dân về chế độ BHXH tại bộ phận một cửa. Ảnh: THUẬN VĂN

Chế độ ốm đau được mở rộng, chế độ thai sản bao trùm hơn

Một điểm mới đáng chú ý là chế độ ốm đau được bổ sung thêm hình thức nghỉ nửa ngày - một cải tiến nhỏ nhưng mang lại sự linh hoạt lớn trong chăm sóc sức khỏe của NLĐ. Đặc biệt, chế độ ốm đau dài ngày cũng được sửa đổi: NLĐ được hưởng từ 30 đến 70 ngày đầu với mức 75% tiền lương, sau đó nếu tiếp tục điều trị sẽ hưởng tiếp với mức giảm dần: 65%, 55% và 50%.

Ngoài ra, trong tháng đầu tiên làm việc hoặc trở lại làm việc mà NLĐ nghỉ từ 14 ngày trở lên, vẫn phải đóng BHXH đầy đủ cho tháng đó - quy định này nhằm tránh tình trạng “ngắt đóng” bất hợp lý, đảm bảo minh bạch và duy trì quyền lợi dài hạn.

Trong chế độ thai sản, Luật BHXH 2024 mang đến một bước tiến quan trọng về chính sách nhân văn. NLĐ nữ được nghỉ khám thai tối đa 5 lần, mỗi lần không quá 2 ngày. Những trường hợp nghỉ để điều trị vô sinh, nếu đã đóng BHXH bắt buộc đủ 6 tháng trong 24 tháng liền kề trước sinh cũng sẽ được hưởng chế độ thai sản.

Đặc biệt, nếu thai từ 22 tuần tuổi trở lên không giữ được (sảy thai, thai chết lưu, thai chết khi chuyển dạ), cả người lao động nữ và chồng của người lao động nữ đều được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản như trường hợp sinh con.

Một điểm mới đó là: Người có thời gian đóng BHXH tự nguyện từ đủ 6 tháng trong 12 tháng trước sinh, hoặc có cả thời gian đóng bắt buộc lẫn tự nguyện, sẽ được hưởng trợ cấp thai sản 2 triệu đồng/con. Khoản trợ cấp này được ngân sách Nhà nước chi trả, áp dụng cả trong trường hợp thai từ 22 tuần tuổi trở lên không giữ được.

Người có thời gian đóng BHXH tự nguyện từ đủ 6 tháng trong 12 tháng trước sinh, hoặc có cả thời gian đóng bắt buộc lẫn tự nguyện, sẽ được hưởng trợ cấp thai sản 2 triệu đồng/con. Ảnh: TRẦN MINH

An sinh cho người già yếu, suy giảm khả năng lao động

Luật mới cũng thể hiện rõ tính bao quát trong chính sách an sinh xã hội. Công dân Việt Nam từ đủ 75 tuổi trở lên, hoặc từ 70 đến dưới 75 tuổi thuộc hộ nghèo, cận nghèo, nếu không có lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hàng tháng, có đề nghị sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Trường hợp NLĐ đủ tuổi nghỉ hưu nhưng không đủ năm đóng BHXH để hưởng lương hưu, và chưa đủ điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, nếu không nhận BHXH một lần thì có thể được trợ cấp hằng tháng theo quy định mới.

NLĐ tham gia bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện, nếu bị suy giảm khả năng lao động từ 5% trở lên, sẽ được hưởng trợ cấp. Đây là chính sách mở rộng đáng chú ý, khuyến khích cả các nhóm lao động tự do, kinh doanh nhỏ tự nguyện tham gia bảo hiểm để được bảo vệ.

Siết điều kiện nhận BHXH một lần để giữ người lao động

Chế độ BHXH một lần vẫn được giữ nhưng có thay đổi theo thời điểm tham gia:

- NLĐ có thời gian đóng BHXH trước ngày 1-7-2025: Đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 15 năm đóng BHXH; ra nước ngoài để định cư; người đang mắc một trong những bệnh ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù (xơ gan cổ trướng), lao nặng, AIDS; người có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; người khuyết tật đặc biệt nặng; sau 12 tháng không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc mà cũng không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm nếu có nguyện vọng thì sẽ được nhận BHXH một lần.

- NLĐ có thời gian đóng BHXH từ ngày 1-7-2025 được nhận BHXH một lần trong các trường hợp sau: Đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 15 năm đóng BHXH; ra nước ngoài để định cư; người đang mắc một trong những bệnh ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng, AIDS; người có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; người khuyết tật đặc biệt nặng.

BHXH một lần: Siết lại để giữ người lao động trong hệ thống. Ảnh: THUẬN VĂN

Việc siết chặt BHXH một lần là một phần trong nỗ lực của Nhà nước nhằm mở rộng diện bao phủ BHXH, hướng tới mục tiêu an sinh xã hội toàn dân, giúp mọi người lao động đều có thể được đảm bảo thu nhập khi về già.

Đây là một giải pháp cần thiết để bảo vệ quyền lợi lâu dài của người lao động, đảm bảo tính bền vững của Quỹ BHXH và hướng tới một hệ thống an sinh xã hội toàn diện, hiệu quả hơn.

TRẦN MINH