Luật sư giải đáp thắc mắc về nghĩa vụ quân sự năm 2026

Vừa qua, Bộ Quốc phòng đã có Hướng dẫn 6544/HD-BQP về việc tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ năm 2026.

Theo đó, năm 2026 sẽ tiến hành tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ một đợt; thời gian giao nhận quân từ ngày 04 đến hết ngày 06-2-2025 (từ ngày 16 đến hết ngày 18 tháng Giêng năm Bính Ngọ).

Vì vậy, ngay thời điểm này, các địa phương đã bắt đầu gọi những thanh niên trong độ tuổi nghĩa vụ quân sự thực hiện khám sức khỏe.

Rất nhiều vấn đề thắc mắc xoay quanh chủ đề nghĩa vụ quân sự được bạn đọc gửi tới báo Pháp Luật TP.HCM.

Dân quân tự vệ có miễn nghĩa vụ quân sự không?

Bạn đọc Quang Minh đặt câu hỏi: “Tôi đang là dân quân tự vệ tại chỗ của xã. Vậy trường hợp của tôi có được xem là đã hoàn thành nghĩa vụ quân sự không?”

Giải đáp, luật sư Bùi Thanh Tiến, Đoàn Luật sư TP.HCM, cho biết theo khoản 4 Điều 4 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015, sửa đổi bổ sung bởi Luật Dân quân tự vệ 2019 và Luật 98/2025/QH15 có một trường hợp được công nhận hoàn thành nghĩa vụ quân sự tại ngũ trong thời bình liên quan đến dân quân tự vệ là:

Dân quân thường trực có ít nhất 24 tháng phục vụ thì được công nhận hoàn thành thực hiện nghĩa vụ quân sự trong thời bình do Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thành phố Hồ Chí Minh, Chỉ huy trưởng Bộ chỉ huy quân sự cấp tỉnh (sau đây gọi là Chỉ huy trưởng Bộ chỉ huy quân sự cấp tỉnh) quyết định theo đề nghị của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã, người đứng đầu cơ quan, tổ chức.

Như vậy, chỉ có dân quân thường trực đáp ứng được các tiêu chuẩn trên thì mới không đi nghĩa vụ quân sự.

Còn dân quân tự vệ tại chỗ, dân quân tự vệ cơ động, dân quân tự vệ biển, dân quân tự vệ phòng không, pháo binh, trinh sát, thông tin, công binh, phòng hóa, y tế vẫn phải thực hiện nghĩa vụ quân sự theo quy định.

Năm 2026 sẽ tiến hành tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ một đợt; thời gian giao nhận quân từ ngày 04 đến hết ngày 06-2-2025. Ảnh minh họa: LÊ ÁNH

Nghĩa vụ quân sự khi đi du học

Bạn đọc Gia Huy cũng gửi thắc mắc đến báo Pháp Luật TP.HCM như sau: "Tôi đang học đại học chính quy và sắp tới dự định đi du học. Xin hỏi trong thời gian học trong nước hoặc học ở nước ngoài, tôi có phải đăng ký nghĩa vụ quân sự và có được tạm hoãn hoặc miễn nhập ngũ hay không?"

Luật sư Trần Thị Thanh Thảo, Đoàn Luật sư TP.HCM, trả lời: Theo Điều 12 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025) quy định đối tượng đăng ký nghĩa vụ quân sự bao gồm: Công dân nam đủ 17 tuổi trở lên; công dân nữ đủ 18 tuổi trở lên có ngành, nghề chuyên môn phù hợp yêu cầu của Quân đội nhân dân.

Tuy nhiên cũng cần lưu ý nguyên tắc: Công dân nam trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự có nghĩa vụ phục vụ tại ngũ trong Quân đội nhân dân; còn công dân nữ trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự trong thời bình nếu tự nguyện và quân đội có nhu cầu thì được phục vụ tại ngũ.

Điều 14 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2025) cũng quy định chỉ miễn đăng ký nghĩa vụ quân sự đối với các trường hợp đặc biệt như: Người khuyết tật, người mắc bệnh hiểm nghèo, bệnh tâm thần hoặc bệnh mãn tính theo quy định của pháp luật.

Do đó, người đang học đại học không thuộc đối tượng được miễn nghĩa vụ quân sự và vẫn phải đăng ký nghĩa vụ quân sự theo quy định.

Tuy nhiên, theo điểm g khoản 1 Điều 41 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2025), sinh viên đại học hệ chính quy được tạm hoãn trong thời gian một khóa đào tạo của một trình độ đào tạo. Hết thời gian đào tạo, nếu còn trong độ tuổi và đáp ứng tiêu chuẩn, vẫn có thể bị gọi nhập ngũ.

Đồng thời khoản 2 Điều 4 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2025) nêu rõ công dân trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự, không phân biệt dân tộc, thành phần xã hội, tín ngưỡng, tôn giáo, trình độ học vấn, nghề nghiệp, nơi cư trú phải thực hiện nghĩa vụ quân sự theo quy định của Luật này.”.

Bên cạnh đó, tại khoản 2 Điều 41 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015 quy định về tạm hoãn và miễn gọi nhập ngũ đối thì đối tượng được miễn gọi nhập ngũ không bao gồm du học sinh.

Như vậy, du học sinh phải thực hiện nghĩa vụ quân sự khi về nước nếu đáp ứng độ tuổi và các tiêu chuẩn về chính trị, sức khỏe, văn hóa theo quy định.

THẢO HIỀN