Luật Việc làm (sửa đổi): Nhiều điểm mới trong thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp

Luật Việc làm (sửa đổi) bổ sung nhiều quy định mới về chính sách BHTN, có lợi cho người lao động, người sử dụng lao động. Ảnh: ST

Mở rộng đối tượng, linh hoạt mức đóng bảo hiểm thất nghiệp

Theo Luật Việc làm 2025, đối tượng tham gia BHTN gồm: Lao động làm việc theo hợp đồng lao động (HĐLĐ) có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 03 tháng; Lao động làm việc theo HĐLĐ không trọn thời gian mà có tiền lương trong tháng bằng hoặc cao hơn tiền lương làm căn cứ đóng BHXH thấp nhất, bảo đảm thống nhất với Luật BHXH năm 2024;

Các trường hợp thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện việc làm có trả công và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên; Người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật; Thành viên Hội đồng quản trị, Tổng Giám đốc, Giám đốc, thành viên Ban Kiểm soát hoặc kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã theo quy định của Luật Hợp tác xã có hưởng tiền lương.

Ngoài ra, Luật giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định việc tham gia BHTN đối với các đối tượng khác ngoài các đối tượng quy định tại Luật này mà có việc làm, thu nhập ổn định, thường xuyên trên cơ sở đề xuất của Chính phủ, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của từng thời kỳ.

Về đóng BHTN, Luật quy định mức đóng BHTN tối đa đối với người lao động, người sử dụng lao động và Nhà nước hỗ trợ là 1% và giao Chính phủ quy định cụ thể, thay vì quy định cứng mức đóng bằng 1% như hiện hành, để đảm bảo tính linh hoạt của chính sách và tăng sự chủ động điều hành của Chính phủ, đặc biệt là trong các trường hợp thiên tai, dịch bệnh, khủng hoảng, suy thoái kinh tế trong khi Quỹ BHTN có kết dư.

Luật quy định, người sử dụng lao động có trách nhiệm đóng đủ BHTN; bổ sung trách nhiệm của người sử dụng lao động trong trường hợp không đóng đủ BHTN cho người lao động khi chấm dứt HĐLĐ, hợp đồng làm việc thì phải trả khoản tiền tương ứng với các chế độ BHTN mà người lao động được hưởng theo quy định của pháp luật.

Đồng thời, Luật quy định giảm tiền đóng BHTN thuộc trách nhiệm của người sử dụng lao động phải đóng cho người lao động là người khuyết tật, trong thời gian không quá 12 tháng khi tuyển mới và sử dụng người lao động là người khuyết tật.

Mở rộng quyền lợi của người tham gia

Theo Luật Việc làm (sửa đổi), các chế độ BHTN vẫn bao gồm 4 chế độ. Ngoài ra, Luật bổ sung quy định giao Chính phủ căn cứ tình hình thực tế và kết dư của Quỹ BHTN để quy định việc: giảm mức đóng BHTN; hỗ trợ bằng tiền hoặc hỗ trợ khác trong trường hợp khủng hoảng, suy thoái kinh tế, thiên tai, hỏa hoạn, địch họa hoặc dịch bệnh nguy hiểm.

Đối với chế độ hỗ trợ học nghề tại Luật hiện hành đã được mở rộng thành chế độ “Hỗ trợ người lao động đào tạo, nâng cao trình độ kỹ năng nghề” và bổ sung quy định hỗ trợ tiền ăn cho người lao động trong thời gian tham gia đào tạo.

Luật cũng quy định giảm thời gian chờ đủ điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp của người lao động được trợ cấp thất nghiệp sớm hơn 5 ngày làm việc so với quy định hiện hành; đồng thời, sửa đổi điều kiện hưởng chế độ hỗ trợ người sử dụng lao động đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động tham gia BHTN theo hướng dễ tiếp cận hơn.

Đơn vị, doanh nghiệp được hỗ trợ đào tạo lao động khi gặp khó khăn do thiên tai, dịch bệnh

Một trong những điểm mới của Luật Việc làm (sửa đổi) là các đơn vị, doanh nghiệp sẽ nhận được sự hỗ trợ đáng kể từ quỹ BHTN để đào tạo, bồi dưỡng và nâng cao trình độ kỹ năng nghề cho người lao động nhằm duy trì việc làm, đặc biệt trong bối cảnh chịu ảnh hưởng hoặc có nguy cơ ảnh hưởng đến việc làm của nhiều người lao động do thiên tai, hỏa hoạn, địch họa hoặc dịch bệnh nguy hiểm.

Cụ thể, theo Điều 42 của Luật Việc làm 2025, người sử dụng lao động (đơn vị, doanh nghiệp) sẽ được hỗ trợ trong các trường hợp ảnh hưởng đến việc làm hoặc có nguy cơ ảnh hưởng đến việc làm của nhiều người lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Các trường hợp cụ thể bao gồm: Thay đổi cơ cấu, công nghệ hoặc vì lý do kinh tế theo quy định của Bộ luật Lao động; thiên tai, hỏa hoạn, địch họa hoặc dịch bệnh nguy hiểm; thực hiện theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về việc di dời hoặc thu hẹp địa điểm sản xuất kinh doanh; các trường hợp khác theo quy định của Chính phủ.

Để được hưởng chính sách hỗ trợ này, đơn vị, doanh nghiệp cần đáp ứng các điều kiện: Đã đóng đủ bảo hiểm thất nghiệp từ 12 tháng trở lên trong thời gian 24 tháng tính đến thời điểm đề nghị hỗ trợ; Có phương án đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm một cách khả thi.

Thời gian hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động sẽ tùy thuộc vào từng khóa học, thời gian học nhưng tổng thời gian hỗ trợ không quá 06 tháng. Chính phủ sẽ quy định chi tiết về mức hỗ trợ, hồ sơ, trình tự, thủ tục hỗ trợ.

Chính sách hỗ trợ đơn vị, doanh nghiệp đào tạo lao động để duy trì việc làm đã được quy định trong Luật Việc làm năm 2013. Tuy nhiên, Luật chỉ quy định đơn vị, doanh nghiệp được hỗ trợ khi "Gặp khó khăn do suy giảm kinh tế hoặc vì lý do bất khả kháng khác buộc phải thay đổi cơ cấu hoặc công nghệ sản xuất, kinh doanh". Cụm từ "bất khả kháng khác" mang tính chung chung, chưa liệt kê rõ ràng các tình huống cụ thể như Điều 42 của Luật Việc làm năm 2025.

Luật Việc làm năm 2025 đã làm rõ và mở rộng các trường hợp được hỗ trợ đối với đơn vị, doanh nghiệp, cụ thể như: "Thay đổi cơ cấu, công nghệ hoặc vì lý do kinh tế", và đặc biệt là bổ sung "Thiên tai, hỏa hoạn, địch họa hoặc dịch bệnh nguy hiểm". Sự bổ sung này thể hiện khả năng thích ứng của pháp luật với những biến động lớn trong thực tiễn, như đại dịch Covid-19 vừa qua.

NGUYÊN AN