Lung lay văn hóa thưa - chào

Nhìn thấy gia đình bạn như thế, rồi nhìn lại nhà mình, tôi thấy bản thân mình tệ. Lúc nhỏ, hễ đi đâu chơi, hay đi học là khoanh tay thưa từng người một. Lớn lên một chút, ở tuổi thiếu niên dở dở ương ương, tự nhiên tôi thấy nguyên tắc này “quê quá”, “cổ lỗ sĩ quá”, nên rút gọn khoanh tay thưa một lần. Rồi khi đã là sinh viên, tôi dần quên mất chuyện này. Ba mẹ, ông bà góp ý nhiều lần nhưng tôi cứ nhớ rồi lại quên.

Riết rồi mẹ bảo: “Chỉ việc nhắc con thưa hỏi mà cứ như nhắc tuồng. Đừng để người ngoài đánh giá con là người kém ngoan. Mọi việc trong cuộc sống này đều cần có nguyên tắc. Trừ khi con rời xa cộng đồng, cô độc trên đảo hoang hay ở giữa sa mạc”.

Cũng từ lần ghé thăm nhà bạn, bạn đã cho tôi thấy giá trị truyền thống là như thế nào nên tôi cố gò theo khuôn phép và bây giờ tôi đã quen với điều đó. Với việc cúi đầu chào từng người lớn, đã khiến cho cả nhà thảng thốt, có người còn hoài nghi tôi “có ý đồ mua chuộc” (xin tiền chẳng hạn). Nhưng sau đó thì ai cũng hiểu được tình cảm của tôi dành cho cả nhà.

Trong những buổi họp mặt bạn bè, tôi cũng hay đề cập đến vấn đề này và lắc đầu than thở về giá trị truyền thống gia đình đang xuống cấp, khi mà học sinh bây giờ chẳng biết thưa, chào người lớn. Cứ bước ra khỏi nhà, hay đặt chân vào nhà là tung tăng tung tẩy, đắm mình trong niềm vui riêng mà quên mất ông bà, cha mẹ đang hiện diện trước mặt, dù môn đạo đức (tiểu học), giáo dục công dân (THCS, THPT) đều không quên uốn nắn.

Bạn bè tôi cho rằng, văn hóa thưa - chào lung lay, sắp mai một là do trẻ nhỏ bị ảnh hưởng bởi văn hóa phương Tây. Tôi cho điều này là sai. Người phương Tây mặc dù sống thực tế, sòng phẳng, lý tính nhưng họ vẫn có giá trị truyền thống gia đình. Bằng chứng là trong phim ảnh, phóng sự, ngoài đời, cứ hễ gặp ba mẹ hay người lớn họ đều chào (hi, hello). Còn những biểu hiện như trên một phần là do lớp trẻ thích sống vội, sống “rút gọn”. Chẳng hạn khi giao tiếp, họ hay nói chuyện cộc lốc thay vì hoa mỹ.

Trong ngôn ngữ viết, họ sử dụng nhiều ký tự viết tắt cho đỡ dài dòng. Trong phong cách sống, họ yêu rất nhanh và không ngần ngại chia sẻ cảnh âu yếm trên mạng xã hội. Nhất là trong những mối quan hệ giao tiếp với gia đình, vì muốn cuốn mình vào việc riêng mà người trẻ bỏ qua những phép tắc cần thiết khi gặp mặt ông bà, cha mẹ, cô chú...

Dù rằng câu chuyện thưa hỏi chưa chắc ảnh hưởng đến đạo đức, nhưng một khi bản sắc văn hóa, phép tắc gia đình bị xáo trộn thì cuộc sống trở nên vô trật tự. Người trẻ dễ bị rơi vào trạng thái tự phụ, thích thay đổi tất cả các giá trị xưa nay, hay xem nhẹ giá trị truyền thống, lịch sử… Để gìn giữ giá trị truyền thống, người lớn cần phải giáo dục con cháu ngay từ nhỏ. Người lớn cũng phải làm gương bằng việc thưa hỏi những ai lớn tuổi hơn mình. Rõ ràng, việc duy trì, xây dựng giá trị từ chuyện thưa - gửi mới gìn giữ được văn hóa từ gia đình.

TRẦN THÁI HỌC