Luồng gió mới của chính trường Senegal

Tân Tổng thống Senegal Bassirou Diomaye Faye. (Nguồn: Britannica)

Hành trình chông gai

Ông Faye sinh ngày 25/3/1980 tại một thị trấn nhỏ ở miền Trung Senegal. Sau khi học luật và tốt nghiệp Trường Hành chính Quốc gia Senegal năm 2004, ông Faye trở thành thanh tra thuế và gia nhập đảng PASTEF do Chủ tịch Đảng Ousmane Sonko thành lập năm 2014. Ông nhanh chóng trở thành nhân vật nổi bật trong đảng và được bổ nhiệm làm Tổng Bí thư năm 2021.

Năm 2023, ông Sonko bị tuyên án tù và cấm tranh cử Tổng thống với cáo buộc mua chuộc trẻ vị thành niên. Ông Faye công khai chỉ trích quyết định trên chính quyền và bị bắt giam. Việc giam giữ cả Tổng Bí thư và Chủ tịch đảng PASTEF dấy lên suy đoán rằng Dakar có ý định loại bỏ đảng này khỏi chính trường. Thật vậy, tháng 7/2023, Bộ Nội vụ Senegal giải thể PASTEF, với cáo buộc rằng đảng này tổ chức các cuộc biểu tình bạo lực năm 2021 và 2023.

Bất chấp khó khăn, hai người được trả tự do ngày 14/3 theo luật ân xá, qua đó mở đường cho ông Faye tiến hành chiến dịch chạy đua vào bộ máy chính quyền bên cạnh vai trò cố vấn của ông Sonko.

Hành trình của ứng viên đối lập Faye không diễn ra dễ dàng do cuộc bầu cử tiến hành trong bối cảnh bất ổn chính trị. Những người ủng hộ đảng đối lập và cảnh sát đụng độ ở thủ đô Dakar sau khi Tổng thống Macky Sall tuyên bố hoãn vô thời hạn tổng tuyển cử dự kiến tổ chức ngày 25/2. Các cuộc biểu tình sau đó khiến 3 người thiệt mạng và hàng chục người bị bắt.

Ngày 15/2, Hội đồng Hiến pháp Senegal ra phán quyết và tuyên bố rằng Tổng thống Sall và Quốc hội không có thẩm quyền hoãn bầu cử. Nhờ đó, ngày 24/3, khoảng 7,3 triệu cử tri Senegal tham gia bỏ phiếu chọn ra Tổng thống thứ năm của đất nước, dưới sự giám sát của phái đoàn quan sát viên từ Cộng đồng Kinh tế Tây Phi (ECOWAS) do nguyên Phó Tổng Thư ký Liên hợp quốc Ibrahim Gambari dẫn đầu.

Chiến thắng cuối cùng nghiêng về ông Faye với 54,28% phiếu bầu, đánh dấu bước tiến ngoạn mục giúp ông trở thành nhà lãnh đạo trẻ nhất của quốc gia Tây Phi này khi mới 44 tuổi. Bình luận về kết quả trên, ông Alioune Tine, nhà sáng lập tổ chức tư vấn Afrikajom cho biết, chiến thắng cho ông Faye là dấu hiệu tốt cho nền dân chủ Senegal, bởi Dakar đã kiệt quệ bởi khủng hoảng chính trị trong vài năm qua.

Tân Tổng thống Senegal Bassirou Diomaye Faye hứa hẹn mang lại luồng gió mới cho chính sách kinh tế và đối ngoại của nước này. (Nguồn: France 24)

Tương lai Senegal

Tân Tổng thống Senegal lên nắm quyền vào thời điểm then chốt của đất nước, khi mối quan tâm hàng đầu của cử tri Senegal là giá lương thực và năng lượng tăng cao, tình trạng thất nghiệp lan rộng, đặc biệt là làn sóng đảo chính leo thang tại châu Phi. Nắm bắt được tâm tư và nguyện vọng nhân dân, ông Faye gây tiếng vang lớn nhờ thông điệp tranh cử tập trung cải cách bộ máy chính quyền, hệ thống kinh tế và chính sách đối ngoại.

Ông Faye cam kết lãnh đạo đất nước với sự khiêm tốn và minh bạch, đặt ra mục tiêu khôi phục thể chế Cộng hòa và nhà nước pháp quyền, đồng thời hạn chế quyền lực của Tổng thống và chống tham nhũng.

Trên mặt trận kinh tế, Tổng thống Faye muốn xem xét lại các hợp đồng khai thác mỏ và năng lượng của đất nước để trao cho người Senegal quyền kiểm soát nhiều hơn với tài nguyên, nhằm tối đa hóa doanh thu từ sản xuất dầu và ngăn Dakar rơi vào tình trạng mà ông gọi là “nô lệ kinh tế”.

Ngoài ra, ông hướng tới đảm bảo an ninh lương thực, đưa Senegal tiến tới tự cung tự cấp, đặc biệt là mặt hàng chủ lực lúa gạo. Vị tân Tổng thống còn dự định xem xét Hiệp định Đối tác Kinh tế (EPA) với Liên minh châu Âu (EU), vốn bị ông Sonko chỉ trích gay gắt, cho rằng biên giới mở và không có chính sách hải quan sẽ gây bất lợi cho sự phát triển của Dakar.

Đặc biệt, Tổng thống Faye hứa hẹn cho ra đời loại tiền tệ quốc gia mới, tách khỏi đồng franc CFA - loại tiền xuất hiện thời thuộc địa Pháp và hiện được 14 nước châu Phi sử dụng. Đây là nỗ lực nhằm xóa bỏ dấu vết của chế độ thuộc địa, khi các nhà chỉ trích từ lâu xem đồng franc CFA là công cụ kiểm soát kinh tế của Paris và được Kho bạc Pháp hỗ trợ.

Về chính sách đối ngoại, ông Faye phác thảo các ưu tiên bao gồm, hướng tới cải thiện quan hệ với đối tác thương mại chính là Pháp và thúc đẩy hội nhập khu vực trong Cộng đồng Kinh tế Tây Phi (ECOWAS). Tổng thống Faye tuyên bố với cộng đồng quốc tế rằng, Senegal luôn tôn trọng các cam kết, là quốc gia thân thiện và đồng minh an toàn, đáng tin cậy cho các đối tác trên cơ sở hợp tác tôn trọng và cùng có lợi.

(tổng hợp)

Xuân Sơn