Lương thực toàn cầu liên tục đón nhận nhiều cú sốc

Những đợt nắng nóng kỷ lục đang tàn phá các trang trại từ Mỹ đến Trung Quốc, vụ mùa thu hoạch, sản xuất trái cây và sản lượng sữa đều đang chịu áp lực.

Nhiệt độ cực cao đang nhấn chìm những vùng rộng lớn ở châu Á, châu Âu và Bắc Mỹ. Theo đó, thách thức mới nhất trong một năm khó khăn đối với nông dân. Họ đã phải vật lộn với những đợt thời tiết khắc nghiệt, bao gồm hạn hán kéo dài, mưa lớn và lũ lụt.

Một nông dân gieo mạ trên cánh đồng ngập nước ở Bhivpuri, Ấn Độ, ngày 20 tháng 7. Nhiếp ảnh gia: Indranil Aditya/Bloomberg.

Ngay bây giờ, trời nóng ở Nam Âu đến nỗi những con bò sản xuất ít sữa hơn và cà chua đang bị hủy hoại. Thu hoạch ngũ cốc cũng sẽ ít hơn nhiều sau khi phải vật lộn với hạn hán.

Tuần này, nhà xuất khẩu gạo hàng đầu Ấn Độ đã cấm một số lô hàng sản phẩm chủ lực - lương thực chính nuôi sống của khoảng một nửa dân số thế giới - để kiểm soát giá trong nước. Nga từ bỏ thỏa thuận cho phép ngũ cốc của Ukraine được vận chuyển an toàn qua Biển Đen.

Thêm vào đó là sự xuất hiện gần đây của kiểu thời tiết El Ninõ có thể gây thêm thiệt hại cho ngành nông nghiệp.

Tất cả những điều này đang làm dấy lên mối lo ngại về an ninh lương thực và giá cả, tạo ra nguy cơ lạm phát tràn lan trên các kệ hàng siêu thị sẽ tồn tại lâu hơn. Đó sẽ là một đòn mới đối với người tiêu dùng, những người mới bắt đầu nhận thấy một số tin tốt hơn sau một thời gian dài bị siết chặt ngân sách hộ gia đình.

Tim Benton, chuyên gia an ninh lương thực tại Chatham House ở London, cho biết: “Tất cả chúng ta vẫn đang phải vật lộn với lạm phát. Dù đang giảm dần, nhưng điều đó tất nhiên không có nghĩa là giá cả sẽ giảm”.

Ở châu Á, sản lượng từ các cánh đồng lúa của Trung Quốc đang gặp rủi ro và các điều kiện trồng trọt của Mỹ ở mức tồi tệ nhất trong hơn ba thập kỷ vào tháng 6, trước khi vùng Trung Tây có mưa. Giá gạo ở châu Á gần đây đạt mức cao nhất trong hai năm do các nhà nhập khẩu tích trữ hàng tồn kho.

Mặc dù toàn bộ mức độ thiệt hại sẽ phụ thuộc vào thời gian các điều kiện bất lợi kéo dài, nhưng đã có những dấu hiệu rõ ràng về sự tàn phá đối với rau quả ở Nam Âu, nơi cung cấp phần lớn cho lục địa.

Ở Sicily, một số quả cà chua đã xuất hiện những vòng màu đen trông rất đáng ngại. Đó được gọi là thối đầu hoa vì thời tiết khắc nghiệt khiến cây thiếu canxi.

Cà chua ở Sicily bị thối đầu hoa. Nguồn ảnh: Natoora.

Paddy Plunkett, người đứng đầu bộ phận tìm nguồn cung ứng toàn cầu của nhà nhập khẩu Natoora: “Chúng giống như bị cháy ở đáy. Tôi chưa từng chứng kiến tình trạng đó trước đây”.

Bên cạnh đó, trên khắp nước Ý, thiệt hại liên quan đến thời tiết đối với nông nghiệp sẽ vượt quá mức thiệt hại 6 tỷ euro (6,7 tỷ USD) của năm ngoái.

Nhiệt độ đã đẩy nhanh quá trình chín hoặc thiêu cháy nông sản, từ nho đến dưa, quả mơ và cà tím. Hoạt động của ong và quá trình thụ phấn bị ảnh hưởng và sản lượng lúa mì giảm.

Lorenzo Bazzana, nhà nông học tại Coldiretti cho biết: “Đây không chỉ là một mùa hè nóng bức bình thường. “Họ nói rằng thực vật nên thích nghi với sự thay đổi khí hậu, nhưng chúng ta đang nói về những nền văn hóa phát triển chậm chạp trong hàng nghìn năm, chúng không thể thích nghi với khí hậu liên tục thay đổi nhanh chóng và đột ngột như vậy”.

Ngoài các quầy hàng rau của châu Âu, tin tốt là thị trường ngũ cốc - chìa khóa đảm bảo an ninh lương thực của các quốc gia nghèo nhất và phụ thuộc vào nhập khẩu - vẫn được cung cấp đầy đủ nhờ vụ thu hoạch đậu nành và ngô kỷ lục ở Brazil. Nước xuất khẩu lúa mì hàng đầu Nga chuẩn bị cho một vụ mùa bội thu.

Nhưng những điều không chắc chắn đang chồng chất. Trong một minh họa thích hợp, lúa mì dao động trong suốt cả tuần trước một loạt tin tức từ Biển Đen.

Lúa mì đã tăng do thỏa thuận xuất khẩu sụp đổ, trước khi giảm trở lại, sau đó tăng trở lại khi Nga đe dọa các tàu đi đến các cảng của Ukraine. Vào thứ Sáu, nó đã giảm khi Ukraine tìm cách khôi phục thỏa thuận xuất khẩu.

Nhiều lo ngại hơn bắt nguồn từ các bước của Ấn Độ nhằm cấm xuất khẩu gạo trắng non-basmati để hạn chế lạm phát.

Trong năm nay, giá gạo bán lẻ ở Delhi tăng khoảng 15% trong khi giá trung bình toàn quốc tăng 9%, theo dữ liệu từ Bộ lương thực. Nomura Holdings Inc. cảnh báo Chính phủ có thể mở rộng các hạn chế đối với các loại gạo khác.

Ở những nơi khác ở châu Á, Thái Lan đang yêu cầu nông dân hạn chế trồng lúa chỉ một vụ trong năm nay do nguy cơ hạn hán. Ở Trung Quốc, nhiệt độ cao có thể sẽ khiến vụ mùa chín sớm, ảnh hưởng đến năng suất. Chủ tịch Tập Cận Bình hôm thứ Năm kêu gọi nỗ lực nhiều hơn để đảm bảo an ninh ngũ cốc, truyền hình nhà nước đưa tin.

Các bộ phận của Hoa Kỳ đang trải qua những căng thẳng tương tự.

Arlan Suderman, nhà kinh tế hàng hóa trưởng tại công ty môi giới StoneX, cho biết trong khi lượng mưa đã được cải thiện sau điều kiện khô và nóng vào đầu năm nay, thời tiết dự kiến sẽ thay đổi trở lại trên khắp vùng Trung Tây vào tuần tới và sang đầu tháng 8, giống như vụ ngô và đậu tương đang trải qua các giai đoạn phát triển quan trọng.

Bộ Nông nghiệp dự báo sản lượng lúa mì cứng sẽ giảm 16% trong năm nay, với các loại lúa mì vụ xuân khác giảm 1%. Thị trường sẽ biết tình hình tồi tệ như thế nào khi các nhà nghiên cứu cây trồng đổ bộ vào các cánh đồng cho chuyến tham quan lúa mì vụ xuân hàng năm ở Bắc Dakota vào tuần tới.

Các vấn đề vận chuyển có thể làm phức tạp thêm mối lo ngại về an ninh lương thực. Mực nước trên sông Mississippi và Ohio đang giảm trong năm thứ hai liên tiếp, làm tăng khả năng xảy ra các vấn đề vận chuyển trên các tuyến đường vận chuyển hàng hóa quan trọng.

Caitlin Welsh, chuyên gia lương thực tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington, cho hay: “Tôi sẽ ngạc nhiên nếu giá lương thực toàn cầu không bắt đầu tăng trở lại sau hơn một năm giảm”.

Quay trở lại châu Âu, hạn hán có nghĩa là sản lượng ngũ cốc ở Ý, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha sẽ thấp hơn tới 60% so với năm ngoái, góp phần vào vụ thu hoạch ngũ cốc tồi tệ nhất của EU trong 15 năm qua, theo nhà vận động hành lang trang trại Copa và Cogeca.

Tom Halverson, giám đốc điều hành của CoBank, một ngân hàng hợp tác làm việc với các doanh nghiệp nông thôn trên khắp Mỹ, cho biết: “Giá cả luôn giảm hơn là tăng. Mất nhiều thời gian hơn và khó kiềm chế lạm phát hơn rất nhiều.”

Khánh Vy (Theo Bloomberg)