Lưu trữ Quảng Trị vươn lên cùng cả nước trong tiến trình xây dựng nhà nước cách mạng

Đoàn cán bộ Cục VTLT Nhà nước cùng TTLT Quốc gia 1 khảo sát xác định giá trị tài liệu quý hiếm tại đình làng Hà Lộc, xã Hải Sơn, huyện Hải Lăng - Ảnh: N.X.O

Để quản lý chặt chẽ khối lượng tài liệu quý hiếm thu được sau Cách mạng Tháng Tám, ngày 3/1/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Thông đạt số 1C/ VP gửi các bộ trưởng, nêu rõ: “Xét rằng một vài công sở đã tự tiện hủy bỏ hay bán các công văn và hồ sơ cũ. Hành động ấy có tính cách phá hoại... Vậy yêu cầu các ông bộ trưởng ban chỉ thị cho nhân viên các sở phải gìn giữ tất cả các công văn, tài liệu và cấm không được hủy những công văn, tài liệu ấy”. Bản thông đạt ra đời đánh dấu mốc son cho công tác lưu trữ Việt Nam. Đó không những là văn bản pháp lý đầu tiên của nhà nước ta về công tác lưu trữ, mà quan trọng là kịp thời ngăn chặn tình trạng tùy tiện hủy bỏ hồ sơ, tài liệu lưu trữ và nâng cao ý thức của cán bộ, Nhân dân đối với việc giữ gìn và phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ quốc gia.

Ngày 4/9/1962, Hội đồng Chính phủ đã ban hành Nghị định số 102-CP về việc thành lập Cục Lưu trữ trực thuộc Phủ Thủ tướng. Đây là cơ quan có chức năng giúp nhà nước quản lý tập trung, thống nhất công tác lưu trữ và thực hiện nhiệm vụ tham mưu nhà nước trong việc ban hành các chế độ, quy định về công tác lưu trữ, khẳng định một bước tiến quan trọng về xây dựng tổ chức của ngành lưu trữ Việt Nam với hệ thống tổ chức và đội ngũ cán bộ, hệ thống các văn bản pháp lý và cơ sở khoa học nghiệp vụ ngày càng hoàn chỉnh hơn. Theo đề nghị của Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước và các bộ, ngành trung ương, ngày 17/9/2007, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 1229/QĐ-TTg lấy ngày 3/1 hằng năm là Ngày truyền thống ngành Lưu trữ Việt Nam.

Trải qua 75 năm hình thành và phát triển, ngành Lưu trữ Việt Nam đã mang nhiều tên gọi và trực thuộc nhiều cơ quan trung ương như: Nha Lưu trữ công văn và thư viện toàn quốc thuộc Bộ Quốc gia Giáo dục từ ngày 8/9/1945; Cục Lưu trữ thuộc Phủ Thủ tướng từ ngày 4/9/1962; Cục Lưu trữ nhà nước thuộc Hội đồng Bộ trưởng từ năm 1984 - 1991; nay là Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước thuộc Bộ Nội vụ. Trong suốt chiều dài lịch sử, nhất là trong những năm chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ ở miền Bắc, hàng vạn cán bộ, nhân viên làm công tác văn thư, lưu trữ đã tham gia chiến đấu, lao động quên mình bảo vệ an toàn khối tài liệu đặc biệt quý hiếm là bản gốc tài liệu hành chính có giá trị lịch sử pháp lý và hiệu lực thi hành cao nhất, có giá trị thông tin mang tính chân thực lịch sử. Những tài liệu giá trị này đã và đang phục vụ có hiệu quả các nhu cầu nghiên cứu, góp phần thiết thực vào việc khôi phục nhiều công trình quan trọng sau chiến tranh cũng như phục vụ sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và phát triển kinh tế- xã hội của đất nước.

Ngày nay với lực lượng đông đảo cán bộ, công chức, viên chức làm công tác văn thư lưu trữ trong cả nước đang tiếp nối truyền thống của các thế hệ đi trước, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ quốc gia, xứng đáng với niềm tin mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó. Ghi nhận thành tích của tập thể và cá nhân làm công tác lưu trữ trong cả nước, Chủ tịch nước đã tặng thưởng Huân chương Độc lập hạng Nhì và Huân chương Hồ Chí Minh cho Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước.

Cùng với sự lớn mạnh của ngành Lưu trữ Việt Nam, ngay từ những năm đầu lập lại tỉnh Quảng Trị, UBND tỉnh đã tập trung chỉ đạo các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thị xã, thành phố chú trọng công tác bảo quản, giữ gìn, phát huy giá trị tài liệu sau chia tỉnh, nhất là hồ sơ tổ chức bộ máy, cán bộ, hồ sơ khen thưởng huân, huy chương các loại và nhiều loại hồ sơ tài liệu quan trọng khác. Tổ chức bộ máy cũng được thay đổi để phù hợp với tình hình nhiệm vụ. Ngày 17/8/1998 UBND tỉnh có Quyết định số 902/1998/QĐ-UB về việc thành lập Trung tâm Lưu trữ tỉnh. Ngày 18/6/1999 UBND tỉnh có Quyết định số 825/1999/QĐ-UB ban hành quy chế hoạt động của Trung tâm Lưu trữ thuộc Văn phòng UBND tỉnh. Để phù hợp tình hình công tác lưu trữ trong thời kỳ mới, UBND tỉnh có Quyết định số 1255/QĐ- UBND ngày 1/7/2008 về việc chuyển Trung tâm Lưu trữ thuộc Văn phòng UBND tỉnh về thuộc Sở Nội vụ. Tiếp đó, UBND tỉnh có Quyết định số 789/QĐ-UBND ngày 27/4/2011 về việc thành lập Chi cục Văn thư - Lưu trữ. Chi cục Văn thư - Lưu trữ có chức năng giúp giám đốc Sở Nội vụ tham mưu UBND tỉnh thực hiện công tác quản lý nhà nước về văn thư, lưu trữ của tỉnh và trực tiếp quản lý tài liệu lưu trữ lịch sử của tỉnh theo quy định của pháp luật. Giai đoạn này Chi cục Văn thư - Lưu trữ đã tham mưu Giám đốc Sở Nội vụ trình UBND tỉnh ban hành nhiều văn bản về quản lý nhà nước công tác văn thư lưu trữ. Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, ngày 24/1/2019 UBND tỉnh có Quyết định số 191/ QĐ-UBND thành lập Trung tâm Lưu trữ lịch sử tỉnh Quảng Trị trực thuộc Sở Nội vụ. Trung tâm Lưu trữ lịch sử tỉnh là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở Nội vụ, có chức năng giúp giám đốc Sở Nội vụ trực tiếp quản lý tài liệu lưu trữ lịch sử; tổ chức thu thập, chỉnh lý, bảo quản, tổ chức khai thác sử dụng tài liệu lưu trữ; thực hiện các hoạt động dịch vụ lưu trữ theo quy định của pháp luật. Sau khi được thành lập, Trung tâm Lưu trữ lịch sử tỉnh tiến hành kiện toàn tổ chức bộ máy, đầu tư hàng tỉ đồng mua sắm trang thiết bị mới hiện đại, tiến hành số hóa tài liệu quan trọng nhằm bảo quản lâu dài.

Đến nay toàn tỉnh có 616 cơ quan, tổ chức có bộ phận văn thư, lưu trữ với 627 người có trình độ, năng lực, nhiệt tình, trách nhiệm, tích cực tham mưu lãnh đạo các sở, ban, ngành, UBND huyện, thị xã, thành phố làm tốt công tác lưu trữ, quản lý và tiếp nhận gần 100.000 văn bản các loại mỗi năm phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành của các cơ quan, tổ chức; thực hiện chỉnh lý 1.636,3 m giá tài liệu. Riêng tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh đã thu thập, chỉnh lý hoàn chỉnh 33 phông lưu trữ của các sở, ban ngành, UBND các huyện với trên 1.000 m giá trong đó có trên 100 mét giá với 92.000 hồ sơ, tài liệu huân, huy chương của cán bộ, Nhân dân trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ được bảo quản an toàn, khoa học đã và đang phát huy tốt giá trị phục vụ các mục đích phát triển kinh tế - xã hội. Hằng năm phục vụ hàng ngàn lượt cán bộ, Nhân dân và các đối tượng thuộc diện chính sách đến khai thác tài liệu để làm các chế độ. Cơ sở vật chất phục vụ công tác văn thư, lưu trữ tiếp tục được đầu tư đúng mức. Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác văn thư, lưu trữ ngày càng được chú trọng và thực hiện có hiệu quả, kịp thời vào công tác tổ chức khai thác sử dụng tài liệu lưu trữ.

Tự hào truyền thống 75 năm ngành Lưu trữ Việt Nam, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức làm công tác văn thư, lưu trữ tỉnh Quảng Trị tiếp tục phát huy truyền thống đoàn kết, sáng tạo, nêu cao trách nhiệm, hoàn thành sứ mệnh “bảo vệ và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ quốc gia” trong điều kiện đất nước ta đang chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, góp phần đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của xã hội về khai thác sử dụng nguồn tài liệu lưu trữ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Nguyễn Xuân Oanh