Lý do Sao Hỏa có màu đỏ

Trước đây, các nhà khoa học tin rằng màu đỏ của Sao Hỏa đến từ sắt bị oxy hóa (rỉ sét) do gió phân tán trên bề mặt qua hàng tỷ năm. Quá trình này được cho là diễn ra khi hành tinh đã trở nên khô cằn, tức là sau khi nước biến mất.

Sao Hỏa. (Nguồn: Getty Images)

Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đăng trên tạp chí Nature Communications ngày 25/2 lại cho thấy điều ngược lại. Các nhà khoa học phát hiện rằng màu đỏ của Sao Hỏa có thể bắt nguồn từ ferrihydrite – một loại oxit sắt ngậm nước. Điều này có nghĩa là màu đỏ đã xuất hiện từ khi hành tinh này còn có nước, thậm chí từng là một thế giới xanh với đại dương rộng lớn.

Nói cách khác, Sao Hỏa ngày nay có màu đỏ vì trước đây nó có màu xanh lam.

"Phát hiện này đặt ra nhiều câu hỏi về lịch sử của Sao Hỏa" - nhà khoa học Adomas Valantinas từ Đại học Brown, tác giả chính của nghiên cứu cho nói - "Chúng tôi vẫn chưa biết chính xác ferrihydrite hình thành từ đâu, khi nào và trong điều kiện khí quyển như thế nào?".

Màu sắc nổi bật của Sao Hỏa đã khiến con người tò mò từ thời cổ đại. Người La Mã đặt tên nó theo thần chiến tranh vì liên tưởng đến máu, trong khi người Ai Cập gọi nó là "her desher" (hành tinh đỏ).

Đến thời hiện đại, các tàu thăm dò không phát hiện nước trong lớp bụi trên bề mặt, dẫn đến giả thuyết rằng màu đỏ đến từ hematit – một loại oxit sắt hình thành trong điều kiện khô hạn. Nhưng do thiếu thí nghiệm thực tế, giả thuyết này chưa bao giờ được kiểm chứng chặt chẽ.

Để hiểu rõ hơn, các nhà khoa học đã phân tích dữ liệu từ ba tàu vũ trụ quay quanh Sao Hỏa – Mars Express, Trace Gas Orbiter (ESA) cùng Mars Reconnaissance Orbiter (NASA). Họ còn sử dụng dữ liệu từ các tàu thám hiểm Curiosity, Pathfinder và Opportunity của NASA để có cái nhìn toàn diện hơn.

Nhóm nghiên cứu đã mô phỏng bụi Sao Hỏa trong phòng thí nghiệm trên Trái Đất, với kích thước hạt nhỏ bằng 1/100 sợi tóc người. Khi phân tích, họ nhận thấy mẫu bụi này giống với ferrihydrite, một chất chỉ có thể hình thành trong môi trường mát và ẩm ướt.

Phát hiện này không chỉ thay đổi cách con người nhìn nhận màu sắc của Sao Hỏa, mà còn mở ra câu hỏi về khả năng sự sống từng tồn tại tại đây.

"Ferrihydrite chỉ hình thành trong điều kiện lạnh và ẩm, với nước lỏng. Trong khi đó, hematit lại xuất hiện trong môi trường khô và nóng", Valantinas giải thích. "Điều này cho thấy Sao Hỏa đã từng có giai đoạn nước dồi dào, trước khi trở thành sa mạc như ngày nay".

Colin Wilson, nhà khoa học dự án của ESA, nhấn mạnh rằng các nghiên cứu sắp tới có thể làm sáng tỏ hơn quá khứ của hành tinh này. Đặc biệt, tàu thám hiểm Rosalind Franklin của ESA và chương trình lấy mẫu của NASA-ESA hứa hẹn cung cấp dữ liệu quan trọng.

"Chúng tôi rất háo hức chờ đợi những mẫu vật từ tàu Perseverance trở về Trái Đất. Khi phân tích chúng trong phòng thí nghiệm, chúng ta có thể xác định chính xác lượng ferrihydrite có trong bụi Sao Hỏa, từ đó hiểu rõ hơn về lịch sử nước và khả năng sự sống từng tồn tại ở đó".

Xuân Minh