Lý do xe tăng T-90M – 'át chủ bài' Nga giấu kín giữa chiến sự Ukraine

Với sản lượng tăng gấp ba lần trong bối cảnh xung đột với Ukraine kéo dài, Nga đang âm thầm tích trữ những vũ khí tốt nhất của mình (Trong ảnh: Xe tăng T-90 của Nga khai hỏa). Ảnh: TASS

Theo tờ báo độc lập trực tuyến Euromaidan Press (EP) ngày 30/6, kể từ khi xung đột leo thang vào tháng 2/2022, Nga đã chịu tổn thất nhất định về phương tiện chiến đấu, với hàng nghìn xe thiết giáp bị phá hủy tại chiến trường Ukraine. Tuy nhiên, bất chấp những con số đáng báo động này và hàng loạt lệnh trừng phạt từ phương Tây nhắm vào ngành công nghiệp quốc phòng, Nga vẫn đang âm thầm đẩy mạnh sản xuất loại xe tăng hiện đại và uy lực nhất của mình: T-90M. Câu hỏi đặt ra là, tại sao những chiếc xe tăng tối tân này lại không được sử dụng ồ ạt ở tiền tuyến?

Tăng tốc sản xuất bất chấp lệnh trừng phạt

Theo một nghiên cứu mới từ Nhóm Tình báo Xung đột (CIT) ủng hộ Ukraine, nhà máy Uralvagonzavod của Nga đã tăng sản lượng xe tăng T-90M lên gấp ba lần kể từ năm 2022. Cụ thể, ước tính năm 2022, Uralvagonzavod sản xuất khoảng 60 đến 70 xe T-90M. Con số này đã tăng lên 140 đến 180 xe vào năm 2023 và ước tính vượt 200 xe mỗi năm vào năm 2024, thậm chí có thể đạt tốc độ sản xuất từ 250 đến 300 xe mỗi năm.

Sự gia tăng sản lượng này diễn ra trong bối cảnh những lệnh trừng phạt ngày càng siết chặt của phương Tây nhằm hạn chế khả năng tiếp cận công nghệ và linh kiện nước ngoài của Nga. T-90M được coi là xe tăng tốt nhất của Nga, ngang hàng với những mẫu xe tăng hàng đầu của phương Tây như M1A2 Abrams của Mỹ và Leopard 2A7 của Đức, nhờ lớp giáp dày, hệ thống quang học tiên tiến và pháo chính 125mm uy lực.

So sánh với Mỹ, công ty General Dynamics Land Systems chỉ sản xuất khoảng 90 xe tăng M-1A2 mới mỗi năm. Điều này cho thấy tốc độ sản xuất T-90M của Nga hiện nay là cực kỳ đáng kể.

Kỷ nguyên "thận trọng" của xe tăng?

Mặc dù có nguồn cung mới, T-90M lại hiếm khi được nhìn thấy trong các cuộc tấn công trực diện quy mô lớn ở Ukraine. Thay vào đó, lực lượng Nga chủ yếu sử dụng các mẫu xe tăng cũ hơn như T-80, T-72, T-62 và thậm chí cả T-55, một số được phục hồi từ kho dự trữ lâu năm.

Vậy T-90M đang ở đâu?

Theo báo cáo của CIT, trong hơn 40 tháng chiến đấu, Nga đã mất hơn 130 chiếc T-90 (bao gồm cả các biến thể cũ hơn như T-90A), nhưng vẫn còn khoảng 410 đến 500 xe đang hoạt động, chiếm khoảng 15% tổng số xe tăng được triển khai trên tiền tuyến dài 1.100 km.

Các nhà phân tích cho rằng, một trong những lý do khiến Nga "giữ chân" những chiếc xe tăng hiện đại này là do sự thay đổi trong chiến thuật chiến đấu. Trong môi trường chiến trường không bên nào nắm ưu thế trên không và các hoạt động vũ trang tổng hợp quy mô lớn khó thực hiện, cuộc chiến đã chuyển sang các đội hình chiến thuật nhỏ hơn, thường ở cấp độ tiểu đội hoặc đại đội.

Nhóm phân tích Frontelligence Insight của Ukraine giải thích: “Trong môi trường này, các nền tảng truyền thống như xe tăng và xe chiến đấu bộ binh đang phải đối mặt với những thách thức ngày càng lớn, đặc biệt là trong bối cảnh hỏa lực pháo binh liên tục và việc sử dụng rộng rãi thiết bị bay không người lái (UAV) giá rẻ, tốc độ nhanh”.

Do đó, những chiếc xe tăng thường chỉ đóng vai trò là hỏa lực (pháo tự hành) gián tiếp, ẩn nấp trong các ụ súng ngụy trang hoặc công trình kiên cố, thỉnh thoảng lộ diện để bắn một vài quả đạn pháo chính vào các mục tiêu cách xa nhiều km rồi nhanh chóng rút lui. David Kirichenko, nhà phân tích tại Trung tâm Phân tích Chính sách châu Âu, gọi đây là "kỷ nguyên thận trọng mới của xe tăng".

Với bộ binh dẫn đầu nhiều cuộc tấn công hơn, thường di chuyển bằng xe mô tô hoặc xe dân dụng, Nga có thể đang bảo tồn lực lượng T-90M để chuẩn bị cho một cuộc tấn công lớn trong tương lai tại Ukraine, hoặc cho một cuộc xung đột tiềm tàng khác.

Trong khi đó, Moskva đang nỗ lực tự chủ sản xuất linh kiện, thay thế các bộ phận nhập khẩu trước đây bằng phiên bản nội địa. Tuy nhiên, Frontelligence Insight cảnh báo rằng Nga vẫn đang gặp thách thức với tình trạng chậm trễ sản xuất, các vấn đề kiểm soát chất lượng và khó khăn trong việc tìm nguồn cung ứng linh kiện do lệnh trừng phạt.

Một điểm yếu khác của Nga là những nhà máy công nghiệp để sản xuất linh kiện. Theo CIT, những cỗ máy này, thường được mua từ các công ty Trung Quốc hoặc phương Tây, không thể tồn tại mãi mãi. Sau gần ba năm hoạt động liên tục, chúng sẽ cần được thay thế.

Do đó, các nước phương Tây có thể hạn chế khả năng sản xuất T-90M của Nga bằng cách thắt chặt các lệnh trừng phạt, ngăn chặn Moskva thay thế và nâng cấp máy móc tại nhà máy Uralvagonzavod. "Thực thi các lệnh trừng phạt nghiêm ngặt hơn là chìa khóa để hạn chế tiềm năng tăng trưởng quốc phòng của Nga", CIT kết luận.

Nhìn lại vào tháng 12/2022, hãng thông tấn TASS (Nga) dẫn thông báo của Bộ Quốc phòng Nga cho biết, một lô xe tăng chiến đấu chủ lực T-90M 'Proryv' ('Đột phá') tiên tiến đã được chuyển đến một đơn vị thiết giáp tại vùng tác chiến quân sự đặc biệt ở Ukraine.

Đến tháng 6/2023, Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết tại một buổi họp báo rằng, các hoạt động chiến đấu đã khẳng định rằng T-90M Proryv là xe tăng chiến đấu chủ lực tốt nhất thế giới. Ngày 24/11, Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Quốc gia Nga Dmitry Medvedev cho biết trong một cuộc phỏng vấn với kênh truyền hình Al Arabiya được ghi lại trong chuyến thăm nhà máy Uralvagonzavod, xe tăng T-90M Proryv của Nga đã chứng tỏ mình là loại xe tăng tốt nhất thế giới trong môi trường chiến đấu thực tế.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc