Lý giải những cơn đau vai mãi không khỏi

Tình trạng đau vai kéo dài ảnh hưởng lớn tới chất lượng cuộc sống. Ảnh: OACM.

Vai là khớp linh hoạt nhất trong cơ thể, liên quan đến nhiều hoạt động hàng ngày của con người. Tuy nhiên, cũng từ đây, những cơn đau vai thường gây khó chịu và ảnh hưởng rất nhiều đến sinh hoạt của người bệnh.

Về mặt lý thuyết, đau vai xảy ra từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Các cơn đau kéo dài nếu không được điều trị sẽ khiến người bệnh mệt mỏi, suy nhược, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Nhận định về vấn đề này, TS.BS Đỗ Văn Minh, Phó trưởng khoa Chấn thương chỉnh hình và Y học thể thao, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, giải thích: “Hiểu một cách đơn giản, đai vai là một phức hợp xương khớp và gân cơ kết nối thân mình với cánh tay”.

Cụ thể, xét trên giải phẫu, đai vai là một phức hợp được cấu thành từ 3 xương là xương đòn, xương bả và xương cánh tay, kết nối với nhau bởi 4 khớp là khớp ổ chảo - cánh tay (thường gọi là khớp vai), khớp cùng vai - đòn, khớp ức - đòn và khớp bả vai - lồng ngực.

Vị chuyên gia cho biết đai vai có biên độ vận động rộng rãi nhất cơ thể. Cũng vì thế, rất nhiều vấn đề có thể xảy ra với đai vai như sự mất vững, sự cọ xát của cấu trúc gân cơ với cấu trúc xương dẫn đến đau khớp vai.

“Đau vai có thể xảy ra khi vận động hoặc ngay cả khi nghỉ ngơi. Các cơn đau có thể thoáng qua nhưng cũng có thể nghiêm trọng, cần được chẩn đoán và điều trị bởi các bác sĩ chuyên khoa”, ông nói.

Một số nguyên nhân đau vai thường gặp

Túi hoạt dịch là những túi nhỏ, chứa dịch (hoạt dịch) nằm đệm giữa xương và mô mềm, giúp giảm ma sát khi có sự chuyển động của mô mềm (gân cơ) so với xương.

Việc sử dụng khớp vai quá mức (thường là những động tác quá đầu) có thể làm viêm túi hoạt dịch nằm giữa gân chóp xoay khớp vai và mỏm cùng vai, được biết đến là tình trạng viêm túi hoạt dịch dưới mỏm cùng vai.

Tình trạng đau vai xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Ảnh minh họa: MSK.

Viêm túi hoạt dịch có thể đơn thuần hoặc phối hợp với viêm gân chóp xoay dẫn đến đau vai, sưng nề vai, hạn chế vận động khớp vai, làm ảnh hưởng đến các động tác sinh hoạt hàng ngày như không chải được tóc, không thể với tay kỳ lưng hoặc cài áo lót (của phụ nữ), không thể giơ tay lên cao…

TS Minh cho hay gân là cấu trúc kết nối cơ với xương. Viêm gân có 2 hình thái:

Cấp tính: Xảy ra sau một quá trình gắng sức ở vùng vai như chơi thể thao, mang vác nặng…
Mạn tính: Viêm gân do thoái hóa hoặc vi chấn thương lặp lại nhiều lần.

Bệnh viêm gân ở vùng vai có thể liên quan các bệnh lý như viêm gân chóp xoay khớp vai, viêm đầu dài gân nhị đầu…

“Cũng như viêm gân, rách/đứt gân là tổn thương thường gặp đối với gân chóp xoay khớp vai và gân nhị đầu dài. Rách/đứt gân cũng có thể xảy ra cấp tính sau chấn thương hoặc mạn tính do viêm thoái hóa hoặc viêm do chấn thương”, TS Minh nói.

Ngoài ra, tình trạng rách/đứt gân có thể xuất hiện dưới dạng bán phần hoặc hoàn toàn. Vị trí rách/đứt gân thường gặp là nơi gân bám vào xương. Khi có rách/đứt gân, đầu gân rách/đứt thường bị tụt ra xa vị trí bám của nó. Biểu hiện của tình trạng này là đau và hạn chế vận động khớp vai, yếu cơ.

Hẹp khoang dưới mỏm cùng vai xảy ra khi có tình trạng mỏm cùng vai tạo nên ma sát đối với gân phía dưới (gân chóp xoay) khi thực hiện động tác dạng vai. Tình trạng hẹp khoang dưới mỏm cùng vai làm cho túi hoạt dịch dưới mỏm cùng vai và/hoặc gân chóp xoay khớp vai bị viêm, dẫn đến đau và hạn chế vận động khớp vai.

Theo TS Minh, mất vững khớp vai xảy ra khi chỏm xương cánh tay bị trật/bán trật khỏi ổ chảo xương vai. Tình trạng này có thể xảy ra sau một chấn thương mạnh hoặc hậu quả của chấn thương lặp lại nhiều lần.

“Khi tình trạng dây chằng, gân cơ, bao khớp và các cấu trúc giữ vững khớp vai bị lỏng hoặc tổn thương nặng có thể dẫn đến tình trạng mất vững khớp vai tái diễn”, vị chuyên gia nói.

Mất vững khớp vai được biểu hiện bằng tình trạng đau, lỏng khớp và không sẵn sàng hay e sợ các động tác của vai liên quan dạng vai, xoay ngoài vai. Mất vững khớp vai dẫn đến viêm thoái hóa khớp vai.

TS Minh khẳng định một trong những nguyên nhân phổ biến của đau vai là viêm khớp. Vị chuyên gia cũng lưu ý có nhiều loại viêm khớp khác nhau. Trong đó, dạng viêm khớp phổ biến nhất ở vai là viêm thoái hóa khớp vai, thường xảy ra ở tuổi trung niên hoặc người cao tuổi với các biểu hiện đau, sưng nề, hạn chế vận động khớp và cứng khớp vai.

“Viêm thoái hóa khớp vai có thể tiến triển chậm và nặng dần theo thời gian”, ông nói.

Song song với đó, viêm thoái hóa khớp vai thường liên quan đến viêm, rách gân cơ chóp xoay khớp vai. Một số trường hợp viêm thoái hóa khớp vai do nhiễm trùng. Người bệnh còn có thể gặp viêm thoái hóa khớp cùng vai đòn, ức đòn.

“Gãy xương vùng vai thường gặp do chấn thương, ít gặp do bệnh lý. Gãy xương vùng vai có thể là gãy xương đòn, xương bả vai hoặc đầu trên xương cánh tay”, TS Minh cho hay.

Gãy xương vùng vai do chấn thương thường là hậu quả của ngã đập vai xuống nền cứng.

Ngoài ra, vị chuyên gia cũng lưu ý một số nguyên nhân gây đau vai ít gặp khác có thể là khối u, nhiễm trùng hoặc nguyên nhân thần kinh...

Chẩn đoán nguyên nhân đau vai

Để chẩn đoán bệnh, TS Đỗ Văn Minh cho hay các bác sĩ sẽ khai thác rất kỹ tiền sử bệnh, khởi phát triệu chứng, diễn biến của triệu chứng, từ đó xác định tình trạng sức khỏe chung cũng như tình trạng bệnh lý của khớp vai.

Bệnh nhân cần được bác sĩ chỉ định các phương pháp chẩn đoán chính xác để tìm cách xử trí triệt để. Ảnh minh họa: SCMC.

Vị chuyên gia cũng nhấn mạnh việc khám lâm sàng chuyên sâu bởi bác sĩ chuyên khoa chấn thương chỉnh hình là rất cần thiết để xác định nguyên nhân gây đau khớp vai.

“Khi tới khám, bệnh nhân sẽ trải qua rất nhiều các nghiệm pháp lâm sàng được các bác sĩ sử dụng để chẩn đoán bệnh”, ông nói.

Các thăm dò cận lâm sàng để xác định nguyên nhân đau vai có thể cần bao gồm: X-quang, siêu âm, cộng hưởng từ có hoặc không tiêm thuốc đối quang từ, chụp cắt lớp vi tính, điện chẩn thần kinh chi trên…

Để điều trị đau khớp vai, TS Minh cho rằng các bác sĩ chuyên khoa sẽ dựa vào nguyên nhân để chỉ định biện pháp phù hợp. Các phương pháp này thường bao gồm: Thay đổi lối sống và thói quen vận động, phục hồi chức năng, điều trị thuốc, phẫu thuật…

Quốc Toàn