Lý giải về lốc xoáy trong 5 phút khiến 21 người thương vong ở Vĩnh Phúc
Chuyên gia cho biết, trong những ngày tiếp theo, diễn biến thời tiết tại Bắc Bộ sẽ còn phức tạp vì rãnh áp thấp kể trên mờ đi thì sẽ lại hình thành một rãnh khác. Song song với đó, ngoài Biển Đông đang có xoáy từ Philippines đẩy vào khiến gió tây nam hoạt động mạnh. Những yếu tố này khiến thời tiết cả miền Bắc và miền Nam xấu trong những ngày tới, có thể tiếp tục xảy ra dông lốc.
Trong cơn mưa chiều 10/6, người dân xã Trung Mỹ, huyện Bình Xuyên, Vĩnh Phúc, bất ngờ chứng kiến một cơn lốc mạnh cuốn bay một xưởng gỗ tại đây. Sự cố diễn ra trong 5 phút nhưng khiến 3 người chết, 18 người bị thương.
Người dân nơi đây chưa bao giờ chứng kiến cảnh tượng kinh khủng đến vậy. Họ không thể mường tượng rằng mọi thứ lại tồi tệ đến thế.
Lốc xoáy kéo, hút sập xưởng gỗ rộng 2000m2 của Công ty TNHH MTV Kiều Thi Junma. Ảnh: PV
Chia sẻ về hiện tượng hiếm gặp này, ông Trần Quang Năng, Trưởng phòng Dự báo Thời tiết (Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia) đánh giá đây là cơn lốc xoáy có cường độ mạnh.
Ông Năng cho biết đặc điểm của gió lốc là tốc độ gió tăng mạnh đột ngột. Khi đối lưu phát triển mạnh trong các đám mây giông dẫn đến sự chênh lệch nhiệt độ theo chiều thẳng đứng lớn, làm cho áp suất thay đổi đột ngột. Từ đó tạo ra những cột gió xoáy lớn có khả năng phá hủy, hút, kéo rất lớn.
"Cơn gió lốc ngày 10/6 đã cuốn, kéo hút sập một xưởng gỗ rộng 2000 m2 của Công ty TNHH MTV Kiều Thi Junma tại xã Trung Mỹ, huyện Bình Xuyên. Điều này cho thấy đây là một cơn lốc xoáy có cường độ mạnh, có thể cuốn bay các đồ vật lớn và di chuyển chúng ra xa hàng trăm mét", ông Năng nói.
Cảnh hoang tàn sau trận lốc.
Phân tích về nguyên nhân hình thành cơn lốc xoáy này, ông Năng cho biết đó là do ảnh hưởng của rãnh áp thấp bị nén. Trong ngày 10/6, ở khu vực Bắc bộ, trong đó có tỉnh Vĩnh Phúc vẫn xảy ra tình trạng nắng nóng và nắng nóng gay gắt. Do ảnh hưởng kết hợp với vùng hội tụ gió lên đến 3000 m nên từ chiều tối ngày 10/6 mưa giông mạnh đã xảy ra trên khu vực này.
Việc thường xuất hiện các hiện tượng như lốc xoáy đi kèm với giông mạnh là nguyên nhân chính của việc hình thành cơn lốc xoáy cường độ mạnh trên.
Gần như toàn bộ nhà xưởng đều hư hỏng. Xe cẩu được huy động tháo dỡ toàn bộ công trình hư hỏng.
TS. Vũ Bằng (Nguyên Phó Viện trưởng viện công nghệ nước và môi trường) thì cho rằng: "Từ trước đến nay, lốc xoáy hiếm khi xảy ra vì đây là hiện tượng thời tiết cực đoan. Phần lớn lốc xoáy được hình thành từ một dạng mây giông đặc biệt là mây giông tích điện. Sự chênh lệch áp suất trong không khí quá lớn, hơn nữa, do cấu trúc địa hình làm cho không gian trên mặt đất có những thay đổi về áp suất nên tạo ra hiện tượng lốc xoáy. Hiện tượng lốc xoáy tại Vĩnh Phúc khi có sự tương tác giữa cơn giông có chiều lên trên và gió sẽ đập vào dãy núi sau đó hất ra vào xoáy vòng lại".
Theo TS. Vũ Bằng, lốc xoáy rất nguy hiểm vì nó xoáy theo hướng từ dưới đất hướng đi lên trời. Trên đường di chuyển, lốc xoáy đi theo vệt đi chứ không di chuyển trên diện tích rộng, nhưng chúng có thể cuốn theo mọi thứ. Lốc xoáy có thể đạt tới vận tốc 483 km/h.
"Mặc dù hiện nay các nhà khoa học vẫn chưa hiểu rõ hoàn toàn về lốc xoáy được hình thành và các điều kiện cần thiết để lốc xoáy có thể phát triển. Thế nhưng, chúng ta hiểu đơn giản rằng lốc xoáy xảy ra với ba yếu tố: Thứ nhất, nó phụ thuộc vào địa hình, thứ hai do ảnh hưởng của gió và thứ ba là do áp suất của mây, mưa", TS. Vũ Bằng cho biết.
Một số gia đình khác cũng bị tốc toàn bộ phần mái sau lốc xoáy kinh hoàng.
Còn theo chuyên gia Lê Đình Quyết, Phó phòng Dự báo khí tượng thủy văn khu vực Nam Bộ, khu vực phía Bắc hiện có một rãnh nối với áp thấp nóng phía Tây, và rãnh trên cao có một hội tụ. Hình thế như vậy thường sinh ra hiện tượng dông, sét, gió giật, lốc.
"Nó không may rơi vào xưởng gỗ gây chết người. Còn hiện tượng lốc trong hình thế thời tiết như vậy là thường xuyên xảy ra", ông Quyết nói và nhận định dông lốc diễn ra tại Vĩnh Phúc chiều 10/6 không phải hiện tượng thời tiết quá bất thường.
Người dân thu lượm lại phần mái tôn bị gió lốc hất văng ra ruộng.
Ông Quyết cũng cho biết, trong những ngày tiếp theo, diễn biến thời tiết tại Bắc Bộ sẽ còn phức tạp vì rãnh áp thấp kể trên mờ đi thì sẽ lại hình thành một rãnh khác. Song song với đó, ngoài Biển Đông đang có xoáy từ Philippines đẩy vào khiến gió tây nam hoạt động mạnh. Những yếu tố này khiến thời tiết cả miền Bắc và miền Nam xấu trong những ngày tới, có thể tiếp tục xảy ra dông lốc.
Lốc sinh ra từ đâu?
Theo Tổng cục Khí tượng thủy văn (Bộ Tài nguyên và Môi trường), lốc là hiện tượng gió xoáy cực mạnh, xảy ra trong một phạm vi nhỏ, hàng chục tới hàng trăm mét, và tồn tại trong một thời gian ngắn. Nguyên nhân sinh ra gió lốc là những dòng khí nóng bốc lên cao một cách mạnh mẽ.
Trong những ngày nóng nực mùa hè, mặt đất bị đốt nóng không đều nhau, một khoảng nào đó hấp thụ nhiệt thuận lợi sẽ nóng hơn, tạo ra một vùng khí áp giảm và tạo nên dòng thăng, không khí lạnh hơn ở chung quanh tràn đến tạo thành hiện tượng gió xoáy, tương tự như trong cơn bão.
Các chuyên gia khuyến cáo, lốc xoáy thường xảy ra cùng với những cơn dông mạnh nên khi có các thông tin cảnh báo mưa dông liên và các thiên tai kèm theo như lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh thì người dân cần tránh trú ở những nơi an toàn, đó là các công trình xây dựng kiên cố (không nên ở nhà tạm, dưới gốc cây). Các các chính quyền địa phương, các cơ sở hoạt động kinh tế-xã hội và nhân dân cần rà soát và có biện pháp cải tạo các công trình để đảm bảo được an toàn trước lốc xoáy nói riêng và thiên tai nói chung.
