Lydia Denworth và hành trình giải mã sức mạnh bí ẩn của tình bạn
Lydia Denworth tiếp cận tình bạn như một đối tượng khoa học và bà kể lại hành trình ấy bằng sự tinh tế của một nhà văn hóa, sự cẩn trọng của một nhà nghiên cứu và sự nhạy bén của một nhà báo.
Trong thế giới hỗn độn của những phát minh công nghệ, tin tức dồn dập và những lịch trình chật cứng, ta đôi khi quên mất một điều căn bản đã góp phần định hình sự tồn tại của loài người: tình bạn. Và chính Lydia Denworth, nhà báo khoa học kỳ cựu người Mỹ, đã chọn mở rộng góc nhìn về mối liên kết tưởng như quen thuộc ấy bằng cuốn sách được đánh giá là một trong những tác phẩm khoa học phổ thông đáng đọc nhất những năm gần đây.
Lydia Denworth không phải là cái tên xa lạ với độc giả yêu mến khoa học. Bà là người đứng sau nhiều bài viết nổi bật trên Scientific American, Psychology Today, Time hay The Atlantic, nơi bà đã tạo dựng danh tiếng nhờ khả năng “dịch” những khái niệm khoa học phức tạp thành ngôn ngữ gần gũi, giàu cảm xúc. Trước đó, Denworth từng đảm nhiệm vai trò phóng viên và biên tập viên tại nhiều tờ báo lớn của Mỹ, giúp bà rèn luyện phong cách viết sắc sảo, chính xác nhưng vẫn đầy nhân văn – một phẩm chất hiếm có trong dòng chảy truyền thông hiện đại.
Lydia Denworth (Ảnh: News)
Chính nền tảng ấy đã đưa bà đến với “Friendship: The Evolution, Biology, and Extraordinary Power of Life's Fundamental Bond”, bản tiếng Việt mang tên “Lược sử về tình bạn - Khám phá bản năng gắn kết của loài người”. Ngay khi cầm lên, độc giả dễ dàng nhận ra đây không chỉ là một cuốn sách về cảm xúc hay những câu chuyện mang màu sắc đời sống. Denworth tiếp cận tình bạn như một đối tượng khoa học và bà kể lại hành trình ấy bằng sự tinh tế của một nhà văn hóa, sự cẩn trọng của một nhà nghiên cứu và sự nhạy bén của một nhà báo.
Cuốn sách mở ra bằng một câu hỏi tưởng như ai cũng biết câu trả lời: Vì sao con người cần bạn bè? Nhưng dưới lăng kính của khoa học tiến hóa, câu hỏi này lại mở ra một cánh cửa rộng lớn. Denworth dẫn người đọc vào thế giới của các loài linh trưởng - họ hàng gần nhất của chúng ta - và chỉ ra rằng những liên kết xã hội bền chặt ở khỉ đầu chó hay tinh tinh có thể quyết định việc sống - còn hay chết - của từng cá thể. Điều đó cho thấy nhu cầu kết nối không phải thứ con người tự phát minh ra, mà là chiến lược sinh tồn đã được “lập trình” trong cấu trúc não bộ qua hàng trăm nghìn năm.
Điều tạo nên sức lôi cuốn của cuốn sách nằm ở khả năng Denworth tổng hợp những khám phá mới nhất trong sinh học, thần kinh học và tâm lý học để khẳng định: tình bạn tác động trực tiếp đến sức khỏe con người. Nhiều nghiên cứu cho thấy những ai duy trì quan hệ bạn bè chất lượng cao có hệ miễn dịch mạnh mẽ hơn, ít bị trầm cảm và thậm chí sống lâu hơn. Trong các thí nghiệm quét não, sự xuất hiện của bạn thân kích hoạt những vùng liên quan đến cảm giác an toàn - như thể cơ thể chúng ta được “trấn an” chỉ bằng việc có người đồng hành.
Bìa cuốn “Lược sử về tình bạn”, Lương Xuân Bách dịch, Ảnh: Bách Việt
Trong thời đại mà mọi kết nối dường như chỉ cách nhau một cái chạm lên màn hình, Denworth cũng thẳng thắn chỉ ra mặt tối của kỷ nguyên số. Bà phân tích sự khác biệt giữa “kết nối bề mặt” - những lượt thích, lượt theo dõi trên mạng xã hội - với sự gắn kết thực sự diễn ra ngoài đời. Xu hướng cô đơn, đặc biệt ở người trẻ và người cao tuổi, đang gia tăng dù chúng ta sống trong một thế giới chưa bao giờ kết nối nhiều đến thế. Mấu chốt, theo Denworth, nằm ở chất lượng, không phải số lượng. Một người có trăm bạn online vẫn có thể thấy cô độc, trong khi chỉ một vài mối quan hệ sâu sắc lại đủ mang đến sự ổn định về cảm xúc và tinh thần.
Nhưng “Lược sử về tình bạn” không chỉ là một bản tổng hợp dữ liệu. Denworth lồng ghép vào đó những câu chuyện đời thường, những ghi chép cá nhân và những chuyến đi thực địa đầy sinh động. Người đọc có thể bắt gặp hình ảnh những nhà nghiên cứu theo dõi đàn khỉ đầu chó dưới nắng châu Phi, hay khoảnh khắc tác giả nhận ra tầm quan trọng của những người bạn trong chính cuộc đời mình. Sự kết hợp giữa khoa học và trải nghiệm khiến cuốn sách trở nên gần gũi, dễ đọc nhưng vẫn thấm đẫm chiều sâu tri thức.
Trong bối cảnh xã hội ngày càng gấp gáp, khi sự cô đơn được ví như “đại dịch thầm lặng” đe dọa sức khỏe con người, cuốn sách được Bách Việt phát hành tại Việt Nam trở thành lời nhắc nhở dịu dàng mà mạnh mẽ: hãy dành thời gian cho bạn bè, nuôi dưỡng những kết nối thật sự. Đó không chỉ là nhu cầu tinh thần, mà là nền tảng sinh học giúp chúng ta khỏe mạnh và hạnh phúc.
“Lược sử về tình bạn - Khám phá bản năng gắn kết của loài người” là cuốn sách dành cho tất cả: những ai đang tìm kiếm tri thức mới, những ai muốn hiểu bản thân hơn, hay đơn giản là những người muốn biết vì sao một cái ôm, một cuộc hẹn cà phê, hay một người bạn tâm giao lại có thể thay đổi cả cuộc đời.
Một tác phẩm thấm đẫm nhân văn, giàu cảm hứng và xứng đáng để mỗi chúng ta đọc ít nhất một lần.
