Mắc ca - hạt giống khát vọng ở Tuần Giáo

Khát vọng đổi đời từ những trăn trở

Cách đây gần 4 năm, phòng làm việc của các đồng chí lãnh đạo huyện Tuần Giáo nhiều hôm sáng đèn đến khuya, trăn trở tìm một lối ra căn cơ nhằm thoát khỏi cái đói, cái nghèo đã đeo bám mảnh đất này bao đời. “Mình không thể để đồng bào mãi lầm lũi với cây ngô, cây sắn được.

Lãnh đạo tỉnh Điện Biên và huyện Tuần Giáo tham quan gian trưng bày sản phẩm làm từ hạt mắc ca tại huyện Tuần Giáo, tháng 5-2024.

Trồng một vụ, đói quanh năm. Phải có cây gì trồng một lần, cho thu nhiều năm”, đồng chí Hà Cầm Hồng, Phó bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Tuần Giáo chia sẻ. Và rồi, qua nhiều chuyến khảo sát, hội thảo, học hỏi từ các địa phương, cái tên “mắc ca” bắt đầu được xướng lên như một tia hy vọng. Quyết định chọn mắc ca làm cây trồng chủ lực không phải không có những lo ngại. Nhưng lãnh đạo huyện Tuần Giáo xác định: Phải mạnh dạn đổi mới tư duy, nâng cao trách nhiệm của cả hệ thống chính trị mới có thể thay đổi cuộc sống cho nhân dân.

Hành trình lắm gian nan

Huyện Tuần Giáo có gần 90% số hộ làm nông nghiệp, nhưng chủ yếu vẫn dựa vào cây lương thực ngắn ngày với thu nhập chưa đầy 10 triệu đồng/ha/năm. Cái nghèo không chỉ làm cạn kiệt đất đai vùng biên cương này mà còn làm ảnh hưởng tới niềm tin của đồng bào vào một cuộc sống no ấm, đủ đầy. Những năm trước đây, gần 10.000 lao động của địa phương đã phải tha hương kiếm sống, kéo theo hệ lụy là nhiều người nghiện ma túy.

Lãnh đạo tỉnh Điện Biên và huyện Tuần Giáo kiểm tra chất lượng cây mắc ca giống trước khi trồng, tháng 5-2024.

Thay đổi tập quán, thói quen canh tác, thay đổi cả nếp nghĩ bao đời nay của người dân không hề dễ dàng. Theo đồng chí Giàng A Dế, Phó bí thư Thường trực Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện Tuần Giáo, ban đầu, khi đi vận động bà con, nhiều người nhìn cán bộ huyện với ánh mắt nghi ngờ. Họ hỏi: “Loại cây này trồng 5 năm mới có quả, lấy gì mà sống? Có quả rồi thì ai mua?”. Khó khăn chồng chất: Từ tập quán thả rông gia súc dễ phá hoại vườn cây đến điều kiện thổ nhưỡng dốc đứng hơn 30%, nguồn nước khan hiếm, đi lại vận chuyển gian nan... Nhưng thay vì chùn bước, cả hệ thống chính trị của huyện càng quyết tâm hơn.

Trước khi bắt đầu với mắc ca, huyện Tuần Giáo đã thực hiện một phép thử: Phục hồi các khu vườn cây ăn quả từng thất bại trước kia. Huy động các tổ chức đoàn thể, cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang, kêu gọi doanh nghiệp hỗ trợ phân bón, vật tư, cùng bà con chăm sóc lại vườn xoài, lê. Một mùa quả bội thu, hàng trăm tấn trái ngọt được bao tiêu ổn định thắp lên niềm tin của người dân vào chương trình phát triển nông nghiệp mới.

Hạt giống của niềm tin

Bằng những chiến dịch truyền thông liên tục, bài bản, nhiều buổi cán bộ các cấp trực tiếp lặn lội xuống từng bản làng để đối thoại, phát tài liệu hướng dẫn kỹ thuật trồng, thậm chí cấp cây giống mắc ca đến tận tay bà con trồng thử, ngọn lửa khát vọng vươn lên thoát nghèo từ loại cây trồng đặc biệt này bắt đầu được nhen nhóm.

Tuy nhiên, câu hỏi lớn nhất của người dân vẫn là: “Trồng rồi bán cho ai?” Câu trả lời đến sau những cuộc đàm phán không mệt mỏi: Ngày 29-6-2023, huyện Tuần Giáo chính thức ký hợp tác với Tập đoàn TH True Milk. Theo cam kết, TH sẽ bao tiêu toàn bộ sản phẩm mắc ca cho người dân với giá tham chiếu thị trường Australia suốt 50 năm. Tin vui này như trận mưa rào giải nhiệt cơn khát lo âu, biến sự hoài nghi thành sự tin tưởng chắc chắn. Chỉ trong vài tháng, hơn 2.800 hộ dân đã đăng ký tham gia, nhanh chóng phủ xanh gần 1.700ha đất trống bằng cây mắc ca. Một năm sau, thành quả đã vượt ngoài mong đợi: Tỷ lệ cây sống sau 12 tháng đạt gần 90%, được các chuyên gia của Hiệp hội Mắc ca Việt Nam ca ngợi là “kỳ tích”.

Người dân và các lực lượng tại huyện Tuần Giáo tham gia trồng cây mắc ca.

Không ngủ quên trên thành công bước đầu, lãnh đạo huyện Tuần Giáo tiếp tục thúc đẩy chương trình trồng mắc ca quy mô lớn trong năm 2024. Chiến dịch trồng mới 3.360ha mắc ca phát động từ tháng 10-2023 được triển khai trở lại rầm rộ. Chỉ sau 8 tháng chuẩn bị, những con số ấn tượng đã được ghi nhận: 600.000 hố trồng hoàn thành; 600.000 cây giống được chăm sóc kỹ lưỡng; 7.500 tấn phân bón được cấp phát đầy đủ đến từng hộ. Đến thời điểm này, những cây mắc ca đầu tiên của mùa vụ mới năm 2024 đã được trồng, mở ra hy vọng lớn lao cho một Tuần Giáo xanh tươi, trù phú.

Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Lê Xuân Cảnh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên chia sẻ, với 6.000ha mắc ca đã trồng cùng gần 2.000ha sẽ được hoàn thành trong năm 2025, huyện Tuần Giáo chính thức trở thành địa phương có diện tích mắc ca lớn nhất cả nước, vượt qua cả các địa danh vốn nổi tiếng về cây mắc ca, như: Lâm Hà (Lâm Đồng), Tuy Đức (Đắk Nông), Kbang (Gia Lai)...

Có thể nói, phía sau những thành công ấy là những đêm không ngủ, những đôi chân kiên nghị trên các nẻo đường dốc đá, những giọt mồ hôi của những người lãnh đạo tâm huyết. “Hạt mắc ca hôm nay không chỉ nảy mầm thành cây, đơm hoa, kết trái mà còn nảy mầm thành niềm tin, thành khát vọng đổi đời của nhân dân huyện Tuần Giáo”, đồng chí Đinh Bảo Dũng, Bí thư Huyện ủy Tuần Giáo xúc động chia sẻ với chúng tôi trong quá trình tham quan các vườn cây mắc ca đang từng ngày đâm chồi, nảy lộc.

Bằng những kết quả bước đầu khả quan, hy vọng với cây mắc ca, đồng bào các dân tộc huyện Tuần Giáo sẽ không chỉ thoát nghèo mà còn vươn lên làm giàu bền vững trên chính mảnh đất quê hương.

Bài và ảnh: NGUYỄN SÁNG